Belgische Revolutie

Belgische Revolutie
Tafereel van de Septemberdagen 1830 op de Grote Markt te Brussel
Datum	25 augustus 1830 - 4 oktober 1830
Locatie	Zuidelijke Nederlanden (België)
Overwinning voor	Belgische overwinning
Resultaat
Strijdende partijen
Nederland	Belgische opstandelingen
	Frankrijk
Leiders
Prins Frederik Baron Chassé	Voorlopig Bewind
Troepensterkte
Verliezen
Portaal Geschiedenis

Prins Willem voert de Nederlandse troepen aan tijdens de Tiendaagse Veldtocht

De Belgische Revolutie was een revolutie in 1830 waardoor België zich losmaakte uit het Koninkrijk der Nederlanden en onafhankelijk werd.

De voorgeschiedenis

In de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) ontstond in de Nederlanden (ongeveer het huidige Nederland en België bij elkaar) een opstand tegen Spanje. Spanje had in de persoon van Karel V en daarna Filips II de Nederlanden als een soort erfenis in bezit gekregen. Eerst was de opstand algemeen, zowel in het noorden (in het huidige Nederland dus) als in het zuiden (wat toen nog niet, maar nu België heet). Na 1585 verzette alleen het protestante noorden zich en scheidde zich in 1588 onder de naam "de Zeven Verenigde Nederlanden" af. De Nederlanden waren dus eigenlijk provincies. Vandaar ook de andere naam: "De Zeven Provinciën" voor dit gebied. Het was natuurlijk niet zo, dat Spanje met die zelf uitgeroepen onafhankelijkheid direct akkoord ging. Dat was pas na vele jaren van strijd en oorlog in 1648, toen de Vrede van Münster werd getekend.

Intussen bleef het Belgische deel wel in Spaans bezit en leek daar vrede mee te hebben. De Spanjaarden waren net als de Belgen Rooms-Katholiek, in tegenstelling tot de inwoners van de Noordelijke Nederlanden. Die waren in meerderheid protestant. En geloof was in die tijd - en voor sommige mensen nu nog - heel erg belangrijk. Daar deed je niet zo maar afstand van.

Later kwam België in Oostenrijks bezit (1713) en nog weer later, na de Franse Revolutie werd het onder Napoleon Bonaparte door Frankrijk veroverd (1797). Wat er nog aan herinnert, dat België en Nederland ooit bij elkaar hebben gehoord, kun je horen aan de taal: een deel van de Belgische bevolking spreekt Nederlands (Vlaams).

Het Koninkrijk der Nederlanden (1815)

De Verenigde Provinciën en de Zuidelijke Nederlanden waren in 1815 samengevoegd tot het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder koning Willem I, met het groothertogdom Luxemburg in personele unie

In 1815 was Frankrijk na een periode van 20 jaar agressieve veroveringsoorlogen eindelijk op de knieën gedwongen. De overwinnaars legden op het zogenaamde Congres van Wenen de grenzen van Europa opnieuw vast. Om te voorkomen dat Frankrijk weer in de fout ging, creëerden ze een krachtige staat aan de noordgrens van Frankrijk: Nederland en België werden samengevoegd. Net als voor 1588 dus. De nieuwe staat kreeg de naam Koninkrijk der Nederlanden. Het staatshoofd werd koning Willem I, de zoon van de laatste Nederlandse stadhouder Willem V.

De Belgen (zo noemden ze zich overigens pas in 1830, maar 'België' werd ook al door Napoleon gebruikt die er de Zuidelijke Nederlanden mee aanduidde) waren helemaal niet blij om met hun voormalige landgenoten herenigd te worden. Het voornaamste verschil tussen noord en zuid bleef het geloof. Al speelde voor de Franstalige Walen ook het taalverschil mee, waarbij het Frans voor die tijd vooral de taal van de elite was geweest en ook in het Nederland sprekende deel door ambtenaren werd gesproken en in officiële stukken werd gebruikt, maar in 1815 was het Nederlands verplicht gesteld en dat leidde tot wrijvingen. Maar ze hadden nog talrijke andere grieven (bezwaren) en die lieten ze in de loop der jaren steeds sterker blijken. Wat ook meespeelde, waren de volgende punten - Men wilde een :

• ministeriële verantwoordelijkheid waardoor de macht van de koning naar de Kamer zou verschuiven;
• een scheiding der machten waarbij de rechterlijke macht onafhankelijk was;
• onderwijsvrijheid;
• persvrijheid.

Op hun beurt hadden de "Hollanders" zo langzamerhand schoon genoeg van hun zuiderburen. De spanningen liepen zo hoog op dat het in 1830 tot een uitbarsting kwam. Elders in Europa rommelde het ook zoals de (2e) revolutie in Frankrijk en de Polen die zich verzette tegen de Russen, de Italianen tegen de Oostenrijkers en de Ieren tegen de Engelsen.

In die tijd speelde de industriële revolutie ook een rol, waarbij er veel armoede ontstond onder de handarbeidersklasse omdat hun werk door machines werd overgenomen. Bovendien waren er gestegen voedselprijzen door de mislukte oogst van 1829.

Het begin van de Belgische Revolutie

In augustus van dat jaar werd in Brussel de opera De Stomme van Portici (La Muette de Portici) opgevoerd over een opstand in Italië. Het was natuurlijk een toneelstuk, maar het was voor sommige heethoofden, opgezweept door de Franstalige Walen (Fransgezinde separatisten) de aanleiding voor een echte opstand op straat tegen het autoritaire gezag van koning Willem I. Er werd geplunderd en de orde kon met moeite worden hersteld. Zo werd werd brand gesticht in het huis van minister Van Maanen, die de taalpolitiek van de koning ten uitvoer bracht. Ook werden er machines zoals mechanische weefgetouwen in de fabrieken vernield. Maar daarmee was het vuur van de revolutie nog niet gedoofd. De Zuidelijke Nederlanden eisten onafhankelijkheid ten opzichte van het noorden. Hierop gaf de koning aan zijn tweede zoon, prins Frederik, opdracht Brussel te bezetten, maar deze kon de toestand na vier dagen van gevechten ook niet onder controle krijgen. Het was uiteindelijk de burgerij die met een door hun opgerichte burgerwacht de boel tot bedaren wist te brengen.

Dit had grote gevolgen. De prins moest terugtrekken uit Brussel en de Zuidelijke Nederlanden verklaarden zich onder de naam België onafhankelijk middels een Voorlopig Bewind. Willem I wendde zich daarop tot de grote mogendheden, die tenslotte in 1815 zelf de nieuwe staat aan Frankrijks noordgrens hadden gecreëerd. Maar die spraken zich in Londen in 1831 uit voor de onafhankelijkheid van België. Nederland kreeg - zo bepaalden ze - dezelfde grenzen als in 1790, mocht heel Luxemburg houden en België moest ongeveer de helft van de staatsschuld overnemen. Deze voorwaarden werden door Nederland geaccepteerd, maar door de Belgen, zich gesteund wetend door Frankrijk, verworpen. De mogendheden versoepelden daarop de voorwaarden. Die werden door de Belgen (die intussen Leopold van Saksen-Coburg en Gotha als Leopold I tot hun koning hadden gekozen) geaccepteerd, maar nu weer niet door Nederland. En het kwam tot een echte oorlog tussen Nederland en België: de zogenaamde Tiendaagse Veldtocht (2-12 augustus 1831).

De Tiendaagse Veldtocht

Het Nederlandse leger, groot 36.000 man trok op tegen het Belgische leger, dat 31.500 man telde. De Belgen werden verpletterend verslagen. Het kersverse koninkrijk België dreigde gelijk al in te storten. Om dit te voorkomen schoot een Frans leger de Belgen te hulp. Opnieuw bleken de besluiten van 1815 dus niets voor te stellen. Frankrijk en Engeland boden een wapenstilstand aan, waarop het Nederlandse leger zich terugtrok. Er werden nieuwe voorwaarden voor de afscheiding van België vastgesteld. Hoewel die voor Nederland iets gunstiger waren, verwierp koning Willem I ze. De Belgische koning Leopold I accepteerde ze wel.

De scheiding is definitief

Het definitieve verdrag over de Belgische onafhankelijkheid werd door Willem I pas in 1839 getekend. Nederland erkende de Belgische onafhankelijkheid bij het Verdrag van Londen, na een lange en kostbare politiek van volharding (het willen vasthouden aan het oude). In het verdrag van Maastricht (1843) werd de grens tussen België en Nederland vastgesteld. Nederland kreeg een deel van Limburg met Maastricht, het oostelijk deel van Luxemburg en Zeeuws-Vlaanderen en daarmee dus de controle over de Westerschelde. Dat laatste wilde zeggen dat schepen die Antwerpen wilden bereiken over Nederlands grondgebied moesten. De Belgen hadden zelf Zeeuws-Vlaanderen willen hebben en ook heel Limburg. De hele 19de eeuw probeerden ze, telkens als er in Europa politieke conflicten waren, alsnog hun zin te krijgen. Echter steeds tevergeefs. Zelfs na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) vroegen ze hierachter. En dat, terwijl Nederland, dat zelf niet aan die oorlog deelnam, meer dan een miljoen Belgische vluchtelingen had opgevangen. Deze vraag werd niet goedgekeurd.

De scheiding was een ramp voor de stad Gent. Daar storte de textielnijverheid compleet in. Ook voor Antwerpen had het grote gevolgen. Het aantal schepen dat de haven aandeed ging terug tot ongeveer een derde van wat het was en de overzeese handel met de koloniën kwam volledig stil te liggen.