Harpoen
Een harpoen is een voorwerp dat wordt gebruikt om mee te vissen. Harpoenen lijken een beetje op een speer, met een scherpe punt voorop. Aan de achterkant zit een lang touw of een sterke vislijn.
Eerst wordt de speer naar de vis gegooid. Aan de punt zitten vaak haakjes die ervoor zorgen dat de speer vast komt te zitten in het lichaam van de vis. Omdat er een lijn aan de speer vastzit, kan de vis niet meer ontsnappen. Er zijn tegenwoordig ook moderne automatische harpoenen. Daarbij gooit niet een mens de harpoen naar de vis, maar wordt die met veel kracht "afgeschoten" door een machine.
Harpoenen worden vooral gebruikt om grote vissen te vangen, zoals walvissen of haaien.
Geschiedenis
In de jaren negentig van de 20e eeuw werden harpoenpunten, bekend als de Semliki-harpoenen of de Katanda-harpoenen, gevonden in de regio Katanda in Zaïre (tegenwoordig de Democratische Republiek Congo genoemd). Als de vroegst bekende harpoenen, werden deze wapens 90.000 jaar geleden gemaakt en gebruikt, hoogstwaarschijnlijk om meervallen (soort vis) te vangen. Later, in Japan, kwam speervissen met stokken (harpoenen) veel voor in prehistorische tijden. De Cosquer-grot in Zuid-Frankrijk bevat grottekeningen van meer dan 16.000 jaar oud, met daarbij tekeningen van zeehonden die lijken te zijn geharpoeneerd.
Er zijn ook verwijzingen naar harpoenen in oude literatuur; hoewel de beschrijvingen in de meeste gevallen niet in detail treden. Een vroeg voorbeeld is te vinden in de Bijbel in Job 41:7 ( NBV ): "Kunt u zijn huid vullen met harpoenen of zijn kop met visserssperen?" De Griekse historicus Polybius (ca. 203 v. Chr. – 120 v. Chr.) beschrijft in zijn Histories de jacht op zwaardvis met behulp van een harpoen met een weerhaak en een afneembare kop. Koperen harpoenen waren tot ver in de oudheid bekend bij de zeevarende Harappans. Vroege jagers in India zijn onder meer het Mincopie- volk, inheemse bewoners van India's Andamanen en Nicobaren, die al sinds mensenheugenis harpoenen met lange koorden gebruiken om te vissen.
Walvis vangst
Mensen jagen al op walvissen sinds prehistorische tijden. Archeologische vondsten in Ulsan in Zuid-Korea laten zien dat boeien, harpoenen en lijnen al rond 6000 v.Chr. gebruikt werden om walvissen te bejagen.
Veel later in de 19e eeuw ontstonden er metalen harpoenen die vanaf een schip met een kanon werden afgeschoten op bijvoorbeeld walvissen. Hierbij was de pijlpunt zo aangepast dat deze beter houvast kreeg in de blubber achter de huid van de walvis. Ook kwamen er harpoenen met een exploderende kop.
Door overbejaging zijn veel walvissoorten sterk in aantal achteruitgegaan en werden deze met uitsterven bedreigd. Hoewel er strengere regels zijn gemaakt worden walvissen nog steeds bejaagd.