Kazachstan

Republiek Kazachstan Қазақстан Республикасы Республика Казахстан
Hoofdstad	Astana
Aantal inwoners	19.175.392 (2022)
Oppervlakte	2.724.900 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Kassym-Jomart Tokayev (sinds 2019)
Premier	Alihan Smaiylov (sinds 2022)
Godsdienst	Islam (72%) Christendom (23,1%) Overig (5%) Geen religie (4%)
Taal	Kazachs (Қазақ тілі) Russisch (Русский)
Munteenheid	Tenge
Volkslied	Meniñ Qazaqstanım
Nationale feestdag	25 oktober
Landcode	KAZ

Kazachstan is een land in Europa en Azië. Kazachstan is een zogeheten transcontinentale staat, aangezien het op twee verschillende continenten ligt. Het grootste gedeelte van het land ligt in Azië; slechts 10% van het land ligt in Europa. Kazachstan grenst in het noorden aan Rusland, in het oosten aan de volksrepubliek China en in het zuiden aan Kirgizië, Turkmenistan en Oezbekistan. Ook grenst Kazachstan aan de Kaspische Zee in het zuidwesten. Kazachstan heeft zo'n 19 miljoen inwoners. De hoofdstad van het land is Astana. Het is het op acht na grootste land ter wereld. In Kazachstan wordt zowel Russisch als Kazachs gesproken.

In het gebied waar Kazachstan nu ligt, woonden vroeger verschillende volkeren. Deze volkeren waren nomade, waardoor zijn geen vaste woonplaats hadden. Hierdoor waren er verschillende kleinere landen, waaronder het khanaat van de Karachaniden. Tussen de 12e en 14e eeuw was Kazachstan onderdeel van het Mongoolse Rijk. Hierna werd het Kazachse Kanaat opgericht. Dit werd steeds kleiner, aangezien de Russen hun rijk uitbreidden. Tegen 1847 was geheel Kazachstan door de Russen veroverd. Onder de Sovjet-Unie werd Kazachstan een eigen deelrepubliek. Kazachstan werd uiteindelijk onafhankelijk in 1991. Kazachstan werd hierna een dictatuur onder Noersoeltan Nazarbajev. Sinds zijn aftreden in 2019 probeert de nieuwe president Kassim-Zjomart Tokajev het land te veranderen en democratischer te maken.

Kazachstan is een multicultureel land met 50 verschillende volkeren. De meeste inwoners zijn Russisch of Kazachs. Vooral in de steden en in het noorden van het land wordt het Russisch gesproken. Het Kazachs wordt meer gesproken op het platteland en in het zuiden. Het land bestaat grotendeels uit steppes en is rijk aan grondstoffen.

Geschiedenis

Vroege geschiedenis

De Kazachse Kanaat

Kazachstan is al zo'n 3 miljoen jaar bewoond. Het land werd toentertijd bewoond door verschillende nomadevolkeren. Vanaf de Bronstijd ontstonden er verschillende culturen, zoals de Srubna. Later kwamen hier de Hunnen en de Saka bij. Uit onderzoek blijkt dat verschillende volkeren al paarden gebruikten om zich te verplaatsen of om te eten. Vanaf het jaar 0 verhuisden verschillende Turkse volkeren naar Kazachstan toe.

Nadat de Hunnen naar Kazachstan kwamen, verhuisden veel inwoners naar het westen. Ook de Hunnen trokken uiteindelijk Europa in. Tegen de 6e eeuw werd het grootste gedeelte van Kazachstan veroverd door de Mongolen. In de 8e en 9e eeuw werd het zuiden van Kazachstan veroverd door de Arabieren die de islam naar Kazachstan brachten. De Turkse volkeren heersten over het westen van Kazachstan. Uiteindelijk werd Kazachstan veroverd door het Mongoolse Rijk. In de 13e eeuw viel dit rijk uiteen, waardoor de Gouden Horde over Kazachstan heerste. In deze tijd werd de islam ook de staatsreligie van het gebied.

In 1502 viel de Gouden Horde uiteen, waarna het gebied werd overgenomen door de Kazachse kanaat. Het kanaat had grote overwinningen in oorlogen op zijn buren. Ook wist het zich snel uit te breiden. Toch waren er ook conflicten en werd er zelfs een burgeroorlog gevoerd. Uiteindelijk werd het Kazachse Kanaat in drie delen verdeeld in 1643.

Onderdeel van het Russische Keizerrijk

De Kozakken strijden tegen de Kazachen

In de 17e eeuw begon begonnen Russische handelaren (de Kozakken) forten te bouwen in het noorden van Kazachstan. De Russen wisten kleine gebieden te veroveren. In de jaren hierna wisten de Russen steeds meer stukken van de Kazachse Kanaat te veroveren. Tegen de jaren 1820 hadden de Russen het gehele kanaat te veroveren. Ondertussen verhuisden veel Russen naar de Kazachse Steppe in het noorden. In de 19e eeuw kreeg Rusland steeds meer met tegenstand tegen de kolonisatie te maken. Dit leidde tot verschillende kleinere oorlogen, maar uiteindelijk besloot Rusland om het gehele gebied te veroveren.

Hoewel de Kazachen met meer waren, hadden de Russen ervaring met handelen met deze volkeren. Ook hadden de Russen meer geld en middelen dan de Kazachen. Rusland begon met het aanleggen van boerderijen en spoorlijnen in Kazachstan. Hierdoor werden veel Kazachen ontheemd. De boerderijen zorgde er ook voor dat het schaarse water werd gebruikt voor de landbouw. Hierdoor kwamen veel Kazachen om van de honger. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was er veel wereldstand in Kazachstan. Vooral in 1916 steeg de weerstand, toen het Russische leger in Kazachstan voor soldaten vroeg. Een jaar later brak de Russische Revolutie uit, waarbij de tsaar omver werd geworpen en het land in een burgeroorlog terechtkwam. Kazachstan verklaarde zich onafhankelijk, maar dit werd door geen één land erkend. Veel kwam niet van de onafhankelijkheid terecht; in 1918 was Kazachstan weer onderdeel van de Sovjet-Unie.

Sovjetperiode

Jonge padvinders in Kazachstan tijdens de Sovjetperiode.

Kazachstan werd samen met de andere Centraal-Aziatische landen onderdeel van in één deelrepubliek. Deze deelrepubliek veranderde verschillende keren van naam. Uiteindelijk deze in 1936 opgedeeld in verschillende deelrepublieken die overeenkomen met de huidige Centraal-Aziatische landen. Hierdoor ontstond de Kazachse Socialistische Sovjetrepubliek die tot 1991 zou bestaan.

Onder de Sovjet-Unie ontstonden er twee grote hongersnoden. De eerste hongersnood ontstond in 1919 door de Russische Burgeroorlog, waarbij de helft van alle Kazachen stierven. Tussen 1919 en 1934 ontstonden onder Jozef Stalin nieuwe hongersnoden, nadat Stalin de landbouw wilde hervormen. Dit zorgde ervoor dat de Kazachen uit protest massaal hun vee gingen slachten, waardoor 80% van het vee stierf. Hierdoor ontstond een hongersnood, waarbij 1 miljoen mensen stierven. Sommigen vluchtten naar China, maar stierven in deze poging. Onder Stalin werden ook veel volkeren verplaatst uit het westen naar Kazachstan en was er sprake van onderdrukking.

Nadat Stalin stierf in 1953 nam de onderdrukking af. De industrie en landbouw begonnen vervolgens weer te groeien. Kazachstan werd een van de belangrijkste deelrepublieken van de Sovjet-Unie. Kazachstan was een van de laatste deelrepublieken die onafhankelijkheid uitriep in 1991.

Onafhankelijkheid

Noersoeltan Nazarbajev

Na de onafhankelijk werd Noersoeltan Nazarbajev gekozen tot president van Kazachstan. Nazarbajev zou tot 2019 president van het land blijven en had de absolute macht in handen. In 1993 veranderde hij de grondwet, waardoor de president en regering bijna alle macht in handen kregen. Hierdoor werd de vrijheid van meningsuiting ingeperkt. Desondanks was hij populair onder de bevolking, aangezien Nazarbajev een grote economische crisis wist te voorkomen. Ook wist hij de vrede in het land te bewaren, wat uit veel verschillende volkeren bestaat. In 1997 verplaatste hij de hoofdstad van Almaty naar Astana. Toch nam zijn populariteit af en in 2019 was hij gedwongen om af te treden. Om Nazarbajev te eren werd de naam van de hoofdstad gewijzigd naar Nursultan, maar dit werd weer teruggedraaid in 2022.

Nazarbajev werd opgevolgd door president Kassim-Zjomart Tokajev. Tokajev veranderde in de eerste jaren vrij weinig aan het land. In januari 2022 braken er grootschalige protesten uit in Kazachstan. Hierdoor besloot Tokajev om de macht van de president te verkleinen en het parlement meer macht te geven. Ook heeft hij aangegeven het land democratisch te willen hervormen. Oudpresident Nazarbajev moest opstappen van de veiligheidsraad en ontvluchtte het land.

Geografie

Landschap

Natuur in Kazachstan

10% van Kazachstan ligt in Europa, terwijl 90% van het land in Azië ligt. De grens tussen het Europese en Aziatische deel van het land wordt gevormd door de Oeral. Kazachstan is een van de grootste landen ter wereld. Qua oppervlakte heeft het land ongeveer dezelfde grootte als West-Europa. Kazachstan is eigenlijk een binnenstaat en grenst niet aan een zee. Hoewel Kazachstan grenst aan de Kaspische Zee, is dit eigenlijk een meer. De Kaspische Zee vormt de grenst in het westen en het Altaj-gebergte vormt de grens in het oosten. In het noorden van het land ligt de Kazachse Steppe. Hier vindt men vooral open graslanden en zanderige regio's. In het zuiden is het landschap meer woestijnachtig.

In Kazachstan liggen verschillende meren, zoals het Balkasjmeer en het Zaysanmeer. Het bekendste meer van het land is waarschijnlijk het Aralmeer op de grens met Oezbekistan. Door het omleiden van een rivier tijdens de Sovjetperiode is een groot gedeelte van dit meer drooggevallen. Hierdoor verloor het meer het haar zuidoostelijke deel. Daarnaast liggen er verschillende rivieren in Kazachstan, zoals de Irtysj, de Isjim en de Syr Darja.

Grote steden

10 grootste steden van Kazachstan
Almaty Şımkent	Nummer	Stad	Inwoners (2015)	Astana
	1	Almaty	1.548.354
	2	Astana	852.985
	3	Şımkent	711.873
	4	Qarağandı	492.411
	5	Aqtöbe	439.537
	6	Taraz	356.965
	7	Pavlodar	356.091
	8	Semey	339.361
	9	Öskemen	328.608
	10	Atıraw	291.301

Klimaat

Hoewel Kazachstan een erg groot land is, heeft het maar drie soorten klimaat. Het grootste gedeelte van het land heeft een landklimaat. Dit betekent dat hier koude winters en hete zomers zijn. In deze regio's valt veel neerslag door het gehele jaar. Het landklimaat bevindt zich in het oosten en noorden van het land. In het midden en westen heerst er een steppeklimaat. Dit is een klimaat met hete zomers en zachte winters. Hier valt minder neerslag dan in het noorden en oosten. In het zuiden is er een woestijnklimaat, wat nog droger is. Hier valt haast helemaal geen neerslag. Ook ligt de temperatuur nog iets hoger.

Natuur

Kazachstan heeft 10 nationale parken. In het land komen verschillende bedreigde planten- en diersoorten voor. In het land zijn er 6.000 soorten planten en 5.000 soorten paddenstoelen. Hieronder vallen verschillende soorten wilde uien, tulpen, appels en druiven. Een groot deel van het land bestaat uit wilde natuur.

In het land komen ook verschillende diersoorten voor, zoals wolven, vossen, elanden, lynxen en sneeuwluipaarden.

Het beschermde natuurgebied Saryarka in het noorden van Kazachstan

Bevolking

Bevolkingsgroepen

Een traditionele Kazachse bruiloft

Zo'n 70% van de bevolking bestaat uit Kazachen. De Kazachen waren ooit een nomadevolk, maar tegenwoordig heeft het grootste gedeelte van een vaste woonplaats. 15% van de bevolking bestaat uit Russen. Kazachstan heeft een grote Russische minderheid. De eerste Russen kwamen in de 18e eeuw naar Kazachstan. Tijdens de Sovjetperiode was er sprake van russificatie, oftewel "het Russisch maken" van Kazachstan. Na de val van de Sovjet-Unie verhuisden veel Russen terug naar Rusland, maar een groot deel bleef in Kazachstan wonen.

Daarnaast zijn er nog andere minderheden, zoals Duitsers, Oekraïners, Oezbeken, Oeigoeren, Azerbeidzjanen, Turken, Koreanen, Polen en Litouwers.

Taal

In Kazachstan zijn er twee officiële talen, namelijk het Kazachs en het Russisch. Het Kazachs is een Turkse taal en familie van het Turks, het Kirgizisch en het Turkmeens. Het wordt geschreven in zowel het Latijnse als Cyrillische alfabet, maar vanaf 2025 wordt alleen het Latijnse alfabet gebruikt voor het schrijven van de taal. Het Russisch wordt als moedertaal gesproken door de Russische minderheden in het noorden van Kazachstan. Zowel het Kazachs als het Russisch hebben dezelfde status en beide talen worden door de overheid gebruikt. 74% van de bevolking spreekt Kazachs en 89% spreekt Russisch. Veel sprekers van het Kazachs spreken ook Russisch als vreemde taal.

Daarnaast zijn er nog altijd minderheidstalen die door de Kazachse overheid erkend worden. Dit zijn het Duits, het Tadzjieks, het Tataars, het Turks, het Oekraïens, het Oeigoers en het Oezbeeks.

Religie

In Kazachstan is sprake van godsdienstvrijheid. Dit betekent dat iedereen in het land vrij is om te geloven wat hij of zij wil. De grootste religie van Kazachstan is de islam. 69% van de bevolking is islamitisch. In Kazachstan hangen de meeste moslims het soennisme aan. De tweede religie van Kazachstan is het christendom, wat vooral door de Russische minderheid wordt beoefend. 17% van de bevolking ziet zichzelf als christelijk. De meeste christenen zijn lid van de Russisch-Orthodoxe Kerk die ook in Kazachstan actief is. De Orthodoxe Kerk heeft een paar verschillen met de katholieke en protestantse kerk. Zo wordt kerstmis niet in december, maar in januari gevierd.

Kleinere geloven zijn het baháʼí, het jodendom, het boeddhisme en het hindoeïsme. Daarnaast komt het tengrisme nog voor in de regio. Ook volksgeloof komt veel voor in het land.

Kunst en cultuur

Feestdagen

Militaire parades tijdens de overwinning in de Tweede Wereldoorlog

Kazachstan viert zowel christelijke als islamitische feestdagen. Zo is het offerfeest een vrije dag in Kazachstan. Daarnaast worden nog de feestdagen van de Russisch-Orthodoxe Kerk gevierd, zoals orthodox kerstmis. Het verschil met de kerst in West-Europa is dat kerstmis volgens de orthodoxe kerk in januari valt. Andere vrije dagen zijn:

• Nieuwjaarsdag (1 januari)
• Internationale vrouwendag (8 maart)
• Noroez (paar dagen in maart; de viering van het voorjaar)
• Overwinningsdag (9 mei; overwinning in de Tweede Wereldoorlog)
• Dag van de Bescherming van het Moederland (10 mei; overwinning in de Tweede Wereldoorlog)
• Dag van de Grondwet (30 augustus)
• Dag van de eerste president (1 december)
• Onafhankelijkheidsdag (16 december)

Muziek

De dombra; een van de bekendste muziekinstrumenten uit Kazachstan

Kazachstan heeft verschillende soorten traditionele muziek. Er zijn twee soorten traditionele muziek. Als eerste is er küy. Dit is muziek die wordt opgevoerd door één persoon met tekst op de achtergrond. De tweede soort is koormuziek dat vaak door groepen vrouwen wordt opgevoerd bij feesten en trouwerijen. Deze koormuziek gaat vaak over traditionele liederen over de voorvaderen, de liefde, wijze lessen en historische gebeurtenissen. Beide soorten muziek worden opgevoerd met traditionele Kazachse muziekinstrumenten, zoals de dombra, de mondharp en de kobyz.

Toen Kazachstan onderdeel werd van het Russische Keizerrijk kwamen klassieke muziek en opera naar Kazachstan toe. De Sovjets probeerden om de traditionele Kazachse muziek onderdeel te maken van de Sovjetmuziek. Hierdoor werden veel muziekinstrumenten aangepast, zodat deze klopten met de Russische. Na de onafhankelijkheid leefde de traditionele muziek weer op, maar er ontstonden ook veel nieuwe genres. Rapmuziek en hiphop zijn erg populair in Kazachstan.

Sport

In Kazachstan beoefent 30% van de bevolking een sport in zijn of haar vrije tijd. Er zijn een hoop sportclubs in Kazachstan. Het land heeft ook verschillende internationale wedstrijden georganiseerd. Kazachstan doet sinds de onafhankelijkheid mee aan de Olympische Spelen. Op de Olympische Spelen is het land vooral succesvol in boksen. Ook worden er veel wintersporten in het land beoefend, zoals bandy, skiën en ijshockey.

Het mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi

Andere populaire sporten in Kazachstan zijn wielrennen, voetbal en rugby.

Werelderfgoed

In Kazachstan liggen vijf objecten die op de werelderfgoedlijst van UNESCO staan. Dit zijn:

• Het mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi
• Rotsgraveringen in het archeologisch landschap van Tamgaly
• Saryarka-steppe en Meren van Noord-Kazachstan
• Zijderoute: het wegennetwerk van de Chang'an-Tiensjancorridor (deels in China en Kirgizië)
• Westelijke Tiensjan (deels in Kirgizië en Oezbekistan)

Eten en drinken

Besbarmaq, een van de belangrijkste gerechten uit de Kazachse keuken

De Kazachse keuken heeft nog veel oude gerechten. In Kazachstan zijn er vier soorten vlees; schapen-, kamelen-, paarden- en rundvlees. Rund- en schapenvlees wordt vooral in het dagelijks leven gegeten. Paarden- en kamelenvlees wordt alleen tijdens speciale gelegenheden gebruikt. Dit vlees wordt in verschillende gerechten gebruikt, zoals besbarmaq, palaw en qazy. Basbarmaq wordt ook wel "vijf vingers" genoemd, aangezien het met de hand wordt gegeten. Gerechten worden vaak opgediend in volgorde van belangrijkheid. De belangrijkste persoon krijgt eerst zijn eten en de minst belangrijke als laatste. Vaak worden pepers, uien, rijst en knoflook bij het vlees gegeten. Daarnaast spelen melkproducten een belangrijke rol, zoals zure room en kaas. Qazmaq is een soort van zure room die vaak met thee wordt gegeten. Ayran is een soort van zure melk die in veel gerechten gebruikt wordt. Nadat bloem in de Kazachstan terecht kwam, ontstonden veel broodsoorten. Hiervoor ontstonden ook veel deeggerechten, zoals bawyrsaq, shelpek, shek-shek en mänti. Veel van deze gerechten dienen ook als nagerecht.

Aangezien Kazachen vroeger nomaden waren, heeft de Kazachse keuken veel eenvoudige gerechten. Dit komt doordat de nomaden weinig kookspullen hadden. Het vlees wordt vaak door de kokende zelf geslacht, waarbij de kinderen en gasten de beste stukken vlees krijgen. In Kazachstan wordt aan een lage tafel gegeten (een dastarqan), waarop een servies staat met zilveren decoraties. Bij maaltijden wordt traditioneel thee gedronken. Hierbij is een speciale theeceremonie. Hoe minder thee een gast krijgt, hoe meer respect iemand voor die gast heeft. Als iemand veel thee krijgt, betekent dat de host verwacht dat de gast snel zal vertrekken.

Politiek

Staatsinrichting

Het parlementsgebouw van Kazachstan

Kazachstan is een constitutionele republiek. Dit betekent dat het land een grondwet heeft en het staatshoofd van Kazachstan is een president. Vanaf de onafhankelijkheid in 1991 tot 2019 werd Kazachstan geregeerd door president Noersoeltan Nazarbajev. Sinds 2019 wordt het land bestuurd door Kassim-Zjomart Tokajev. De president wordt geholpen door een premier. Hoewel Kazachstan volgens de grondwet een democratie is, is er weinig democratie in het land. Kazachstan heeft geen eerlijke of vrije verkiezingen en er is haast geen vrijheid van meningsuiting. De president van Kazachstan heeft erg veel macht en mag een nieuwe wet tegenhouden. Sinds 2019 maakt Kazachstan wel democratische hervormingen. President Tokajev heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat politieke partijen makkelijker gevormd kunnen worden. In 2022 heeft de president ook wetgeving aangenomen om meer macht aan het parlement over te dragen.

Het land heeft daarnaast nog een parlement, wat uit twee kamers bestaat:

• De Majilis, bestaande uit 107 leden. Hiervan vertegenwoordigen 98 leden een kiesdistrict in Kazachstan en 9 leden worden gekozen door het gezamenlijke volk.
• De Senaat, bestaande uit 48 leden. Hiervan stuurt ieder oblast en iedere autonome stad twee senatoren naar de Senaat. De overige 15 senatoren worden door de president gekozen. De leden van de senaat zijn officieel onafhankelijk, waardoor ze geen lid zijn van een politieke partij.

De grootste partij van Kazachstan is Amarat, de partij van de president. Deze partij heeft dan ook een grote meerderheid in het parlement. Er zijn kleinere partijen in het parlement, maar deze steunen de regering volledig of grotendeels.

Bestuurlijke indeling

Kazachstan is opgedeeld in 14 oblasten (soort van provincies) en drie qalalar (onafhankelijke steden). Deze "qalalar" (enkelvoud: "qala") vallen dus niet onder een oblast. Hierbij gaat het om steden met erg veel inwoners. Hieronder zie je een overzicht van de oblasten en qalalar. De qalalar zijn aangegeven met een sterretje (*).

De provincies van Kazachstan

1. Oblast Almaty
2. Qala Almaty *
3. Oblast Aqmola
4. Oblast Aqtöbe
5. Qala Astana *
6. Oblast Atıraw
7. Qala Bajkonoer *
8. Oblast Oost-Kazachstan
9. Oblast Mañğıstaw
10. Oblast Noord-Kazachstan

11. Oblast Pavlodar

12. Oblast Karaganda

13. Oblast Qostanay

14. Oblast Qızılorda

15. Oblast Türkistan

16. Oblast Batıs Qazaqstan

17. Oblast Jambıl

Buitenlandse politiek

De Kazachse president Tokajev met de Russische president Vladimir Poetin

Kazachstan is lid van verschillende internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties en de Turkse Raad. Daarnaast is Kazachstan lid van de Euroaziatische Economische Unie, waar Rusland en Wit-Rusland ook lid van zijn. Kazachstan heeft goede banden met Rusland, aangezien het land erg afhankelijk is van de Russische economie. Zo verkoopt Kazachstan veel grondstoffen aan Rusland en krijgt ook economische steun van Rusland. Ook heeft Rusland een militaire basis in Kazachstan. Onder president Noersultan probeerde Kazachstan een bemiddelaar te zijn tussen Rusland en de Verenigde Staten, maar koos ook vaak de kant van Rusland. Onder president Tokajev houdt Kazachstan zich meer neutraal. Zo steunde Kazachstan de Russische inval van Oekraïne niet, maar wees deze ook niet af.

Over het algemeen heeft Kazachstan goede banden met zijn buurlanden. De banden met Kirgizië en Oezbekistan zijn altijd al sterk geweest. De band met Turkmenistan is erg wisselvallig. Over het algemeen heeft Kazachstan goede banden met China. China wil namelijk via Kazachstan een spoorlijn aanleggen naar Europa. Toch heeft Kazachstan ook kritiek op de behandeling van de Oeigoeren in Xinjiang.

Economie

De landbouw in Kazachstan

Kazachstan heeft de grote economie van Centraal-Azië. In het land wordt betaald met de Kazachse tenge. In de bodem van het land zitten veel grondstoffen. De mijnbouw is dan ook de belangrijkste sector in Kazachstan. Kazachstan levert 35% van de uranium in de wereld. Hierdoor is Kazachstan na het Australië de belangrijkste leverancier van uranium ter wereld. Daarnaast de verkoop van aardgas en aardolie erg belangrijk. Andere grondstoffen die gedolven worden zijn zout, bauxiet, magnesium, koper, zink en titanium.

In het verleden had Kazachstan ook een grote industrie. Na de val van de Sovjet-Unie verdween veel industrie uit het land. Tegenwoordig richt veel industrie zich op het maken van auto's en treinen.

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië