Suikers
Deelvragen: Wat zijn suikers? Waar komt suiker vandaan? Wat zijn ‘verborgen’ suikers? Hoe worden suikers in het lichaam opgenomen? Zijn suikers ongezond?
Wat zijn suikers? Suikers zijn een zoetstof die behoren tot de koolhydraten. Koolhydraten zijn voor het lichaam een belangrijke brandstof om energie uit te halen. Suikers zijn kleine Koolhydraatmoleculen. Deze worden scheikundig ook wel sachariden genoemd: een woord afkomstig van het Grieks (sacharos=suiker). De meest voorkomende suikers in voeding kan je indelen in glucose en fructose, oftewel druivensuiker en fruitsuiker en sacharose, oftewel tafelsuiker, kristalsuiker, bietsuiker of rietsuiker. Dit is dus de suiker die het meest gebruikt wordt in bijvoorbeeld snoep, koffie, thee en gebak.
Waar komt suiker (sacharose)vandaan? Suiker wordt geproduceerd door planten uit zonlicht. De bladgroenkorrels in de bladeren nemen energie op uit het zonlicht. De energie wordt gebruik om koolstofdioxide) en water om te zetten in zuurstof en suiker. Deze suiker wordt door de suikerbiet opgeslagen in de wortel. De suikerbiet groeit vervolgens tot een gemiddeld gewicht van 865 gram, waar je 150 gram suiker uit kunt halen. Dit is te vergelijken met 35 suikerklontjes. Sacharose wordt ook vaak gehaald van suikerriet, deze plant groeit alleen in tropische landen en wordt daarom in Nederland niet gebruikt. Uit andere gewassen kan ook suiker worden gehaald, alleen is de hoeveel suiker veel minder dan bij een suikerbiet.
Wat zijn ‘verborgen’ suikers? Volgens Kenniscentrum suiker & voeding is er de afspraak dat als er gesproken wordt van het enkelvoudige term ‘suiker’ dat het gaat om de groep sacharose, de tafelsuiker. Als er wordt gesproken over de meervoudige term ‘suikers’ dan gaat het ook om de glucose, fructose. Daarnaast heb je ook de termen ‘van nature aanwezige suiker’, ‘toegevoegde suikers’ en ‘vrije suikers’. Van nature aanwezige suikers zijn bijvoorbeeld de fructose die uit nature in fruit zit. Ook melk bevat veel natuurlijke suikers, namelijk lactose. Toegevoegde suikers zijn de suikers die door de fabrikant worden toegevoegd in bijvoorbeeld koekjes. Vrije suikers zijn een combinatie van toegevoegde suikers en natuurlijke suikers die aanwezig zijn in honing, siropen, vruchtensappen en vruchtenconcentraat. Van nature aanwezige suikers in fruit, groente, en zuivel vallen niet onder vrije suikers.
De media gebruikt ook nog een andere term voor suikers: verborgen suikers. Dit is een niet officiële benaming voor alle toegevoegde suikers in voedingsmiddelen die je niet verwacht en die ook worden gebruikt met een andere functie dan alleen als zoetstof. Een voorbeeld is de toegevoegde suikers in sausen en soepen. Het toevoegen van deze suikers kan verschillende functies hebben. Als eerst zijn suikers een goede zoetstof en worden ze toegevoegd als smaakversterker. Daarnaast zorgen ze ook ervoor dat de basissmaken zoet, zuur en bitter in balans worden gebracht. Suikers zorgen ook voor dat de aromastoffen in een product langer bewaard blijven. De suikers helpen bij het maken van brood dat de gist snel en beter zijn werk doet. Daarnaast zorgt het karameliseren van suiker dat een voedingsmiddel een mooie bruine kleur krijgt. Hoe worden suikers in het lichaam opgenomen? Op het moment dat een persoon voeding eet met suikers erin, begint het verteren al in de mond. De enzymen in het speeksel starten met het hakken van de grote suikermoleculen in kleine suikermoleculen, glucose. In de dunne darm gaat dit proces ook zo verder, vervolgens wordt glucose beetje bij beetje opgenomen in het bloed.
Insuline en glucagon Wanneer het bloed met bloedglucose langs het pancreas orgaan komt, produceert dit insuline. Deze insuline zorgt ervoor dat de glucose kan worden opgenomen van het bloed waardoor het bloedsuikergehalte binnen de juiste grenzen blijft. In de lichaamscellen wordt de bloedglucose verbrand tot energie die het lichaam gebruikt voor verwarming, herstel en groei. Hierdoor neemt het bloedsuikergehalte weer af. Wanneer het bloedglucosegehalte in het bloed juist te laag is, maakt het lichaam het hormoon glucagon aan die juist ervoor zorgt dat glucose uit de lichaamscellen vrijkomt in het bloed.
Natuurlijke en toegevoegde suikers Als de grote suikermoleculen zijn verteerd in kleinere eenvoudige glucosemoleculen, worden deze door de cellen opgenomen. De cellen kunnen niet waarnemen wat de bron was van deze glucosemoleculen. Dit betekent dat de wijze van opname bij zowel natuurlijke als toegevoegde suikers hetzelfde is. Je kan dus niet zeggen dat natuurlijke suikers gezonder zijn dan toegevoegde suikers. Beide type suikers leveren 4 kilocalorieën per gram op.
Zijn suikers ongezond? De juiste vraag moet zijn: ‘wanneer’ is suiker ongezond? De dosering is namelijk wat uiteindelijk van een product een vergif maakt. Daarnaast heeft de Stichting Voedingscentrum geen snoep, gebak etc. opgenomen in de Schijf van Vijf. Deze voedingsmiddelen leveren namelijk niet de voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft. Je kan geen ja of nee antwoorden op de vraag of suikers ongezond zijn. Een beperkte inname van suiker zou passen in een gezond voedingspatroon, te veel suiker is ongezond. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft een richtlijn opgesteld voor de inname van vrije suikers: maximaal 10 procent van het totaal aan calorieën dat je eet. Dit komt bij een vrouw met inname van 2000 kcal neer op een inname van 50 gram suikers per dag. Tenslotte is gezonde voeding niet afhankelijk van één bepaald voedingsmiddel, maar van het voedingspatroon in het geheel.