Erfelijkheid

Verbeteren Dit artikel moet nog een beetje verbeterd worden. Wil jij WikiKids helpen? Het zou fijn zijn als je het verbetert.

Erfelijkheid betekent letterlijk het overdragen van bepaalde eigenschappen van generatie op generatie. Soms kun je dit heel goed zien, maar soms is het ook minder duidelijk.

DNA

Ieder mens heeft DNA. Dit is een soort code, die voor iedereen verschillend is. Het DNA bevindt zich in de celkern van alle cellen van je lichaam. Het ziet er een beetje uit als een lange wenteltrap waarbij elke trede weer een andere eigenschap of een uiterlijk kenmerk met zich meedraagt. Je hebt een combinatie van het DNA van je ouders.

Erfelijke dingen aan het uiterlijk

Er zijn verschillende dingen te erven, en de dingen die je zo kunt zien zijn de dingen aan het uiterlijk.

 Ogen, daarvan kun je de kleur en de vorm erven, maar ook of je een bril nodig hebt. 
 Haren, daar kun je de kleur van erven.
 Oren, de losse of vaste oorlel. 
 Handen, de vorm. 
 Voeten, de vorm. 
 Mond, de vorm.
 Ook kun je sproeten, de vorm van de neus en huidskleur erven.

Erfelijke ziektes

Er zijn een heleboel erfelijke ziektes. Soms heb je de pech dat je een ziekte erft van je ouders. Als je meer wilt weten over erfelijke ziektes, ga dan naar www.erfelijkheid.nl/ziektes

Dominant en recessief

Je erft verschillende kenmerken en/of eigenschappen niet zomaar. Er ontstaat eigenlijk een mengelmoes van het DNA van je ouders. Van veel eigenschappen en kenmerken kom je dan twee verschillende opties tegen. Een voorbeeld hiervan is een ouder met bruine ogen en een ouder met blauwe ogen. Op dit moment moet het lichaam gaan 'kiezen' welke kleur het uiteindelijk wordt. Je krijgt dan te maken met dominante en recessieve factoren. Als twee eigenschappen of kenmerken tegenover elkaar staan wint het dominante deel altijd.

Intermediair (monohybride kruising)

Je hebt niet altijd met dominante en recessieve eigenschappen of kenmerken te maken. Soms wordt het gewoon echt gemixt. Kijk maar eens naar een kind van een blanke en een donkere ouder. Je krijgt dan een kruising met een beetje van allebei. Dit noem je een monohybride kruising.

Bloedgroepen

Ieder mens heeft een bloedgroep. Het is handig om te weten welke bloedgroep je hebt, voor als je een bloedtransfusie nodig hebt. Met een bloedtransfusie wordt er bloed van iemand die het gedoneerd heeft in het lichaam van iemand anders gebracht, als die aan bloedarmoede lijdt. Een bloedgroep erf je van je ouders. Je krijgt de zelfde als een van je ouders, of een mix. Hier een schema van welke bloedgroep het kind kan krijgen: ouders-kind A + A = A of O A + O = A of O A + B = A, B, O of AB A + AB = A, B of AB B + B = B of O B + O = B of O B + AB = A, B of AB O + O = O O + AB = A of B AB + AB = A, B of AB

Talenten

Vaak denk je bij erfelijkheid meteen aan dingen in het uiterlijk, of ziektes. Maar er zijn ook mensen die een talent erven van hun ouders. Zoals de jongste zoon van Johan Cruijf, die had het voetbal talent van zijn vader geërfd. En soms zie je op de tv ook wel eens een kind van een acteur, die net zo goed kan toneelspelen als zijn vader of moeder. Vaak is het leuk als er blijkt dat jij net zo’n talent hebt als een van je ouders. Maar het kan vervelend zijn als je ouders vinden dat jij ook piano moet gaan spelen, want zij kunnen dat immers toch ook?