Filosofie

Wat is filosofie?

Het woord filosofie komt van het oude Griekse woord ´Philosophia´. ´Philo´ betekent ´die houdt van´ en ´Sophia´ betekent ´wijsheid´. Filosofie is dus houden van of verlangen naar wijsheid. Filosofie is grote vragen stellen aan jezelf en dan over die vraag nadenken. Filosofen bedenken na elke vraag weer een nieuwe vraag. Soms kunnen ze zelfs niet ophouden met vragen aan zichzelf te stellen. Een ander woord voor filosofie is wijsbegeerte. Kinderen kunnen volgens sommige wetenschappers beter filosoferen dan volwassenen. Dat komt omdat kinderen vragen beter kunnen benaderen, bijvoorbeeld de vraag: Waarom is een tennisbal rond? Daar kunnen ze van maken: is de tennisbal eigenlijk wel rond? Ze kunnen dus beter filosoferen. Een volwassene zal denken: Een tennisbal is rond omdat, als hij ovaal is, niet goed stuitert. Dat is dus anders benaderen. Het benaderen zoals kinderen doen is dus filosoferen. Filosoferen is dus tegen de werkelijkheid in proberen te denken. Er is ook het beroep filosoof. Dat zijn vaak mensen die zich een beetje kinderlijk gedragen, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Die indruk wekken ze misschien omdat ze zich nog over alles, ook over gewone dingen, kunnen verwonderen. Ze vragen zich dingen af waar andere volwassenen niet bij stilstaan, zoals "Waarom is er iets en niet veeleer niets?" In dat opzicht zijn ze met een kind te vergelijken, dat de wereld ook onbevangen tegemoet treedt.

Soorten filosofie

Filosofie is niet alleen van universiteiten er is ook oosterse en Indiase filosofie. Een oosterse filosoof uit 551 v. Christus is Confucius. Een van zijn levensregels was "Wat men mij niet aan moet doen, wil ik ook andere mensen niet aandoen". Een ander voorbeeld van oosterse filosofie is het boeddhisme. Zij hebben dus hun godsdienst van filosofie afgeleid. Er zijn ook allemaal vakgebieden filosofie, die zeggen allemaal iets over een ander stukje van de wereld. Zoals natuurfilosofie, wetenschapsfilosofie, godsdienstfilosofie en cultuurfilosofie. Natuurfilosofie is hoe mensen denken over alles om ons heen, wetenschapsfilosofie is hoe mensen denken over de wetenschap, godsdienstfilosofie is hoe mensen denken over godsdienst en cultuurfilosofie is hoe mensen denken over de cultuur. Eigenlijk zijn die vakgebieden heel handig want daarin kun je filosofie toepassen.

Oude filosofen

Filosofen bestaan al sinds de steentijd. Dat was in de vorm van priesters. Oude filosofen zoals Thales en Anaximander hielden zich vooral bezig met de natuur. Socrates (spreek uit ´Soo kraa tes´) leefde in 470 tot 399 voor Christus en woonde in Athene. Socrates had niets, geen geld, geen eten, wel vrienden. Hij hechtte totaal geen belang aan bezit, alleen aan de vraag hoe een mens deugdzaam kon leven. Op een dag stond hij voor een druk marktkraam en zei: Wat liggen daar veel dingen die ik niet nodig heb! Zijn beste leerling, Plato, schreef in zijn "dialogen" op wat Socrates had gezegd. Socrates kon waarschijnlijk zelf niet schrijven of lezen, hoewel we dat niet met zekerheid weten. Hij praatte gewoon graag met de mensen, en overal waar hij opdook, drumden jongeren samen om hem te horen. Hij moet dus een enorm boeiend spreker geweest zijn. Vooral de politici en de sofisten (betaalde leraars in welsprekendheid en filosofie) konden dat niet appreciëren. Hij schrok er namelijk niet voor terug om deze gerespecteerde lieden allerlei vervelende vragen te stellen. Wat hem vooral interesseerde, was waarom ze vonden dat ze veel wisten over iets bepaalds. Socrates bleef zolang op hen inpraten tot ze inzagen dat ze eigenlijk (net als hij zelf) niets wisten. Ze vonden dat Socrates hen als belangrijke Atheense burgers belachelijk maakte. Socrates maakte dus behalve veel vrienden ook heel wat vijanden. Hij werd uiteindelijk ter dood veroordeeld omdat hij de goden van die stad niet zou geëerd hebben en omdat hij een 'slechte invloed' uitoefende op de Atheense jeugd. Daarom moest hij een beker met dodelijk langzaam werkend gif leegdrinken. Hij ging dood in het bijzijn van zijn leerlingen.

Plato werd later ook een bekende filosoof en hij richtte ook een school op, die hij de Academie" noemde. Zijn beste leerling, Aristoteles, werd later ook een bekende filosoof.

Plato Plato was de leerling van Socrates. Hij schreef alle dingen die Socrates zei op. Veel van die boeken ("dialogen") zijn bewaard gebleven. Plato was de zoon van Ariston* en Perictione* en kwam uit een van de beste Atheense families. Twee van zijn familieleden van moederskant, zijn achteroom Critias* en zijn oom Charmides*, maakten deel uit van de Dertig Tirannen. Zelf was Plato ook voorbestemd om in de Atheense politiek te gaan werken. Door politieke wisselingen, en ook als gevolg van zijn ontmoeting met Socrates toen hij ongeveer twintig was, is dit eigenlijk niet gebeurd. Omdat Socrates nooit iets heeft geschreven, weten we eigenlijk niet zo veel over hun ontmoetingen, maar alles wijst erop dat deze voor Plato van grote betekenis zijn geweest. Het goedpraten van Socrates' optreden is waarschijnlijk de belangrijkste reden waarom Socrates in Plato's vroege dalogen de meestvoorkomende spreker is. In 347 voor Christus overleed Plato, hij was 82 jaar. Dat was heel erg oud voor die tijd.

Aristoteles Aristoteles werd geboren in 384 v.Chr. in Stageira (Griekenland), als zoon van de arts Nicomachus, lijfarts van koning Amyntas III van Macedonië (= grootvader van Alexander de Grote). Aristoteles is vroeg wees geworden. Hij werd opgevoed door zijn oom Proxenus*. Op zeventienjarige leeftijd vertrok hij naar Athene en werd als leerling opgenomen in Plato's academie, die hij pas twintig jaar later, na Plato's dood in 347 voor Christus, weer verliet. Na op sommige plaatsen als leraar gewerkt te hebben, werd hij in rond 342 v.Chr. door koning Philippus II naar Macedonië uitgenodigd om als privéleraar de opvoeding van zijn veertienjarige zoon Alexander, later 'Alexander de Grote' genoemd, les te geven (tot ca. 340 v.Chr.). Na de dood van Alexander de Grote (in 323 v.Chr.), werd hij als verrader beschouwd en aangeklaagd dat hij andere goden vereerde. Anders dan Socrates verliet hij de stad, met als reden “dat hij de Atheners een tweede vergrijp tegen de filosofie wilde besparen”, verwijzend naar Socrates. Hij ging naar Chalkis, naar het landgoed van z'n moeder. Daar stierf hij een jaar later aan de gevolgen van een maagkwaal op eenenzestigjarige leeftijd. Uit zijn testament blijkt dat Aristoteles heel erg zorgzaam was geweest voor zijn slaven.

• De namen met een sterretje daar is niet veel over bekend, daar heb ik niet veel of niets over geschreven

Filosofische zinnen

De zin hierna is een vraag zonder antwoord deze gaat als volgt: Er is een teken voor een vraag (het vraagteken), maar waarom is er dan geen teken voor een antwoord? Op deze vraag kun je goed filosoferen want het is geen ja of nee vraag. En dan nu een filosofische vraag: Stel je voor, je staat op de oever van een heel groot meer. Er ligt een schip in het water, het zinkt en er staan twee mensen op dat schip. Je moeder en een man die het medicijn voor kanker in zijn hoofd heeft wat verder niemand weet. Je kan maar één iemand redden, wat doe je?Dit is een filosofisch-dilemma, want als je je moeder redt dan gaan er miljoenen mensen dood aan kanker en als je de man met het medicijn red dan heb je geen moeder meer. Filosofen en wetenschappers

Filosoferen en je bezig houden met wetenschap, daar is best wel veel vergelijking tussen te vinden. In de tijd van Socrates (zie hoofdstuk ´beroemde filosofen´) waren wetenschappers filosofen. Filosofen denken veel na over het leven, wetenschappers doen dat ook. Het verschil tussen wetenschappers en filosofen is volgens mij dat ze problemen of vraagstukken anders benaderen. De wetenschapper zal het van één kant af proberen op te lossen, de filosoof zal er van alle kanten proberen ernaar te kijken en het dan proberen op te lossen. In de wetenschap is filosofie soms hard nodig, want de wetenschappers zijn vaak in iets anders weer heel goed en als de filosoof en de wetenschapper samen werken kunnen ze veel meer oplossen.

Filosofie-les voor kinderen

Er zijn speciale filosofie-workshops voor op de basisschool. Dan krijgen de kinderen les in filosofie. Er zijn verschillende niveaus. Voor groep 3 en voor groep 8. Als je op youtube dit filmpje opzoekt snap je de tekst hierna beter http://www.youtube.com/watch?v=I36fDK8jaz8 dit filmpje gaat over een filosofie-les voor groep 3 en 8. In dit filmpje is er een zwarte en een witte piet. De ´groep 3ers´ vinden dat een witte piet niet kan. En dan gaan ze allemaal liedjes zingen over ´als er maar een veer aan zit´. De groep 8ers kregen dan een les met vragen over hoe de groep 3ers reageerden en hoe ze hun mening uitlegden. Kinderen kunnen al filosofisch denken, maar in een filosofie-les leren ze hoe ze goed, rustig en beheerst hun mening uit kunnen leggen zonder dat de ander er beledigd door raakt. Een andere reden waarom filosofie-les nuttig is, is dit spreekwoord: ´jong geleerd, is oud gedaan´ als je dus eerder leert goed je mening uit te leggen is het later makkelijker om dat te doen.