Macbeth

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Dit artikel gaat over het toneelstuk Macbeth van Shakespeare. Zoek je de Schotse koning Macbeth? Klik dan hier!

Macbeth
Informatie
Alternatieve titel
Schrijver	William Shakespeare
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Tragedie
Datum	omstreeks 1606
Akte(s)
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

Macbeth is een toneelstuk dat William Shakespeare omstreeks 1606 schreef. Macbeth is de kortste tragedie van Shakespeare en ook een van zijn bekendste, samen met Hamlet, Othello, Koning Lear en Romeo en Julia. Het gaat over hoe iemands tomeloze ambitie kan leiden tot zijn ondergang wanneer zijn geweten buitenspel wordt gezet. Het toneelstuk is geschreven tijdens de regering van koning Jacobus I. Macbeth is ook een kritiek op de koning.

Het verhaal volgt het personage Macbeth, die drie heksen ontmoet. Deze drie heksen vertellen hem dat hij op een dag koning van Schotland zal worden. Samen met zijn vrouw vermoordt hij de koning van Schotland om zelf koning te worden. Beide personages krijgen hierdoor te maken met paranoia en schuldgevoelens. Om zichzelf te beschermen moeten ze steeds meer moorden plegen. Macbeth wordt hierdoor een tiran, terwijl zijn mentale gezondheid en die van zijn vrouw steeds verder achteruitgaan. Het vergieten van bloed en een burgeroorlog zorgen ervoor dat de personages gek worden en uiteindelijk sterven.

Shakespeare haalde inspiratie uit de Holinshed's Chronicles voor het toneelstuk. Dit is een werk over de geschiedenis van Engeland, Ierland en Schotland. Hoewel er echt een Schotse koning heeft bestaan die Macbeth heette, is het personage Macbeth anders. Het personage is namelijk ook door andere Schotse koningen (vooral Macduff en Duncan I), koning Jacobus I en de gebeurtenissen rondom het Gunpowder Plot geïnspireerd. Uit bijgeloof wordt Macbeth in theaterwereld soms the Scottish play genoemd, aangezien het stuk vervloekt zou zijn.

Het verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Macbeth is een bijzonder bloederige tragedie. Shakespeare vertelt hierin het verhaal van een moedige Schotse generaal.

Op een dag kwam generaal Macbeth, doodmoe van een strijd, van het slagveld vandaan. Het was een heftige avond geweest, en hij had geluk dat hij nog leefde. Zij goede vriend Banquo had het met geluk ook overleefd en kwam er maar met een paar schrammetjes vanaf. Op weg naar huis stonden er drie vrouwtjes op de weg. Ze waren lelijk en oud, maar duister alsof al het licht verdween wanneer zij erbij stonden. Het waren drie heksen. Ze voorspelden Macbeth dat hij op een dag koning van Schotland zou worden. Verteerd door ambitieuze gedachten en aangezet door zijn vrouw, doodde hij de koning, en nam zijn plaats op de troon in. Hij werd een wrede heerser. Overmand door angst en schuldgevoel was hij verplicht nog meer te doden om zichzelf te beschermen tegen ontmaskering. Het bloedbad leidde Macbeth en zijn vrouw naar krankzinnigheid en zelfs de dood.

Personages

Macbeth ziet de geest van Banquo

• Duncan I van Schotland - koning van Schotland
• Malcolm III van Schotland - Duncans zoon
• Donalbain - Duncans jongste zoon
• Macbeth - Generaal in het leger van Duncan I
• Lady Macbeth - Vrouw van Macbeth
• Banquo - Macbeths vriend, generaal in het leger van Duncan I
• Fleance - Zoon van Banquo
• Macduff - Thane van Fife
• De drie heksen - (schikgodinnen)

Analyse

Thema's

Lady Macbeth slaapwandelt

• Tomeloze ambitie en machtsmisbruik: Het belangrijkste thema van Macbeth is wat er gebeurt wanneer iemands ambitie niet wordt tegengehouden door morele waarden. Dit zie je terug in de het personage Macbeth en zijn vrouw. Beide personages deinzen niet terug om geweld te gebruiken en zelfs een moord te plegen om koning en koningin te worden. Beiden krijgen last van hun geweten, wat leidt tot schuldgevoelens en paranoia.
• Mannelijkheid en wreedheid: In Macbeth speelt de relatie tussen mannelijkheid en wreedheid een belangrijke rol. Lady Macbeth beïnvloedt haar man door zijn mannelijkheid te bevragen. Macbeth wil dat zijn vrouw enkel jongens als kinderen krijgt. Beiden leggen een link tussen mannelijkheid en wreedheid; mannen zijn agressief en wreed. Door hun ideeën over mannelijkheid raakt het land in chaos. Toch wordt eveneens duidelijk dat ook vrouwen kwaadaardig kunnen zijn, zoals Lady Macbeth en de drie heksen. Bij vrouwen wordt dit echter als shockerender beschouwd, omdat dit van vrouwen niet meteen wordt verwacht.
• Tirannie: Macbeth regeert als een tiran; een wrede heerser. Men verwijst ook steeds naar Macbeth als tiran en naar Duncan als koning. Volgens het toneelstuk moet een goede koning geen tiran zijn. Een goede heerser zorgt voor orde en rechtvaardigheid in zijn koninkrijk. Deze twee waarden moeten ook een rol spelen in de manier waarop de koning regeert. Daarnaast moeten koningen trouw zijn aan hun land, in dit geval Schotland. Macbeth is dit allemaal niet, waardoor Schotland een chaos wordt. Dit wordt niet alleen door de vele moorden en de burgeroorlog uitgebeeld, maar ook door het slechte weer en de bovennatuurlijke gebeurtenissen.
• Schuld: De moord die Macbeth en Lady Macbeth plegen zorgt voor schuldgevoelens bij beide personages. Deze gevoelens zorgen ervoor dat beiden gek worden. Ze zien ook hallucinaties en lijden door hun schuld. Hierdoor kunnen ze niet genieten van hun koningschap. Beide personages weten namelijk ergens wel dat hun acties fout waren. Lady Macbeth zegt hierover "What's done cannot be undone" (Wat gedaan is kan niet ongedaan worden). Lady Macbeth heeft het gevoel dat ze bloed aan haar handen heeft (letterlijk en figuurlijk) en pleegt uiteindelijk zelfmoord, aangezien ze het lijden niet meer aankon. Macbeth probeert echter aan de macht te blijven door meer moorden te plegen en wordt uiteindelijk zelf vermoord.

Vloek van Macbeth?

De drie heksen uit Macbeth

In de theaterwereld wordt Macbeth soms the Scottish play genoemd. Dit verwijst naar de plaats waar het toneelstuk plaatsvindt, namelijk Schotland. Ook wordt de naam the Bard's play soms gebruikt. De "Bard" was namelijk de bijnaam voor Shakespeare. Maar waarom noemen mensen het toneelstuk niet gewoon Macbeth? In de theaterwereld gelooft men dat het toneelstuk vervloekt is. Volgens de legende zou Shakespeare echte toverspreuken gebruikt hebben door de dialogen van de heksen. Een groepen echte heksen zou daarom kwaad zijn geworden en het stuk vervloekt hebben. Een andere herkomst van deze vloek zijn de hoge kosten die theaters moesten maken voor het toneelstuk. Theaters zijn hierdoor zelfs bankroet gegaan. Als iemand de naam Macbeth per ongeluk zegt moet deze het theater verlaten, moet een ritueel uitgevoerd worden en kan dit persoon weer terugkomen. Het ritueel kan zijn het drie keer spugen over de schouder, vloeken of een citaat uit een ander stuk van Shakespeare opzeggen.

Het personage Macbeth wordt daarom ook de "Scottish King" of de "Scottish Lord" genoemd. Lady Macbeth krijgt de bijnaam de "Scottish Lady".

In de populaire cultuur

Een scene uit Macbeth

Citaten

• "Fair is foul, and foul is fair" (Goed is slecht, en slecht is goed)
• "Double, double toil and trouble; Fire burn and cauldron bubble." (Dubbel, dubbel zwoegen en moeite; vuur brand en ketel bubbelt)
• "What's done cannot be undone." (Wat gedaan is kan niet ongedaan worden)
• "Tomorrow, and tomorrow, and tomorrow." (Morgen, en morgen, en morgen)
• "Out, damned spot. Out, I say!" (Eruit, vervloekte vlek. Eruit, zeg ik!)

Adaptaties

De eerste verfilming van Macbeth was een Amerikaanse film uit 1905. Aangezien films toen nog erg kort waren, was alleen de scene gefilmd waarin Duncan wordt vermoord. In Italië in 1909 en in Frankrijk in 1910 zijn ook korte films van Macbeth gemaakt. In 1913 werd in Duitsland een 47 minuten durende versie gemaakt en in 1916 maakte de beroemde Amerikaanse regisseur D. W. Griffith zijn verfilming van het toneelstuk. De eerste lange filmversie van Macbeth kwam uit 1947 en was bedoeld om op scholen te tonen. Orson Welles verfilmde het toneelstuk in 1948. Hierna werd het stuk verfilmd in 1971 door Roman Polanski en in 2006 door George Wright.

In 1992 werd er een tekenfilm van Macbeth uitgebracht als aflevering van het televisieprogramma Shakespeare: The Animated Tales. De Russische schrijver Nikolaj Leskov schreef in 1865 een boek over het toneelstuk. Het verhaal wordt in zijn roman vertelt vanuit het perspectief van Lady Macbeth.

	De werken van William Shakespeare
Tragedies: Romeo en Julia · Macbeth · Koning Lear · Hamlet · Othello · Titus Andronicus · Julius Caesar · Antonius en Cleopatra · Coriolanus · Troilus en Cressida · Timon van Athene Komedies: Een Midzomernachtdroom · Eind goed, al goed · Naar het u bevalt · Cardenio (verloren gegaan) · Liefdes list en leed · Love's Labour's Won (verloren gegaan) · Leer om leer · De koopman van Venetië · De vrolijke vrouwtjes van Windsor · Veel drukte om niets · De feeks wordt getemd · Een klucht vol verwarring · Driekoningenavond · De twee Veronezen · Double Falsehood Historiestukken: Koning Jan · Edward III (gedeeltelijk) · Richard II · Hendrik IV · Hendrik IV, deel twee · Hendrik V · Hendrik VI, deel 1 · Hendrik VI, deel 2 · Hendrik VI, deel 3 · Richard III · Hendrik VIII Late romances: Pericles · Cymbeline · Wintersprookje · De storm · The Two Noble Kinsmen Poëzie: Sonnetten · Venus and Adonis · The Rape of Lucrece · The Passionate Pilgrim · The Phoenix and the Turtle · A Lover's Complaint