Slag bij Tannenberg (1914)
| Slag bij Tannenberg | |
|---|---|
| |
| De Slag bij Tannenberg op de voorpagina van een Duitse krant. | |
| Datum | 26 augustus 1914 - 31 augustus 1914 |
| Locatie | Tannenberg, Polen |
| Resultaat | Duitse overwinning |
| Strijdende partijen | |
.svg){kind=small} Keizerrijk Rusland
|
.svg){kind=small} Duitse keizerrijk
|
| Commandanten | |
| Alexander Samsonov†
|
Paul von Hindenburg Erich Ludendorff
|
| Troepensterkte | |
| 2de leger
|
8ste leger
|
| Verliezen | |
| 140.000 | minder dan 20.000 |
Portaal  Eerste Wereldoorlog
| |
De slag bij Tannenberg is een van de grootste veldslagen in de Eerste Wereldoorlog. Deze veldslag vond plaats aan het Oostfront. Hierin werd het Russische 2de leger volledig vernietigd en de bevelvoerder, Alexander Samsonov, pleegde na de veldslag zelfmoord.
Wat vooraf ging
Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk
Zie Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Op 28 juni 1914 werd de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger in Sarajevo in Bosnië-Herzegovina neergeschoten door de Bosnisch-Servische student Gavrilo Pincip. Aangenzien Princip een Servische nationaliteit had werd Servië voor de moord aansprakelijk gesteld. Een maand later, op 28 juli 1914, stuurde Oostenrijk-Hongarije een oorlogsverklaring naar Servië maar dit werd door Servië verworpen.
Kettingreactie
Dit veroorzaakte meteen een kettingreactie: Servië had als bondgenoot het Russische keizerrijk en die was dan weer lid van de Triple Entente, een bondgenootschap tussen het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en het Russische keizerrijk. Oostenrijk-Hongarije was op zijn beurt weer bondgenootschap van het Duitse keizerrijk en Italië, hoewel Italië zich tot 1917 van de oorlog afzijdig hield.
Oostfront
Zie Oostfront (Eerste Wereldoorlog) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het Russische eerste leger met als commandant Pavel Rennenkampf viel op 2 augustus 1914 het Duitse rijk binnen en begon op 17 augustus 1914 met de opmars. Ook het Russische tweede leger met als commandant Alexander Samsonov viel twee dagen later Duitsland binnen. De Duitsers trokken aanvankelijk terug maar deden dan toch tegenaanvallen. De Slag bij Gumbinnen werd tactisch door de Russen gewonnen. En, met nieuwe commandanten, werd nu ook het tweede leger aangevallen.
Voorbereidingen voor de slag
Duitse kant
Het plan
Toen de nieuwe commandanten Paul von Hindenburg en Erich Ludendorff aankwamen, maakten ze von Prittwitz' beslissing om terug te trekken meteen ongedaan. Aangezien de Russen nogal traag marcheerden hadden ze even de tijd om een aanvalsplan te bedenken. De eerste die met een plan afkwam was Maxiliam Hoffman, Prittwitz' tactische assistent. Hij stelde voor om de cavalerie als een "scherm" voor de rivier de Vistula te zetten (de Duitse stelling). Hij kende Rennenkampf, die geen goede relatie had met Samsonov. Samsonov had al eerder geklaagd over de strategie van Rennekampf bij de Slag bij Mudken in 1905. Hij was er zeker van dat Rennenkampf niet geneigd zou zijn om Samsonov te hulp te komen zonder daar eerst een gegronde reden voor te hebben.
Voorbereidingen
Het Duitse 1ste korps onder leiding van Hermann von François werd ondertussen per spoor naar de uiterst zuidwestelijke puntje van Samsonovs linkerflank gebracht om zo te voet de flank aan te vallen. Het Duitse 4de korps moest bij de Vistula blijven voor het geval Samsonov naar het noorden zou oprukken.
Russische kant
Aangezien de slechte Russische communicatie wist Samsonov niet dat Rennenkampf zou wachten om te hergroeperen na de Slag bij Gumbinnen. Samsonov veronderstelde dat Rennenkampfs troepen nog steeds in het zuidwesten aan het oprukken waren. Samsonov was ook niet op de hoogte van het Russische plan en wist niet eens dat het uitgevoerd werd. En hij wist al helemaal niet dat het zogezegd terugtrekkende Duitse Achtste leger op weg was om zijn tweede leger te vernietigen. Er was echter ook corruptie: De Duitsers werden gesteund door Generaal-Commandant Yakov Zhilinski, een Russisch soldaat. Later werd Shilinski ontdekt en ontslagen. Hij bleef verder marcheren met zijn leger wat betreft 12 divisies (3 korpsen) in noordwestelijke richting, richting Vistula. Hij stuurde het resterende VI Korps naar het noorden in de richting van de oorspronkelijke doelstelling, Seeburg-Rastenburg.
De slag
Begin
Op 22 augustus begonnen de eerste gevechten, Samsonovs troepen hadden de Duitsers bereikt. Hoewel ze aanvankelijk wonnen hadden ze niet in de gaten dat de Duitsers hen steeds meer en meer omsingelden. Ludendorff gaf het bevel aan François voor een aanval op Samsonovs linkervleugel bij Udeau op 25 augustus aan te vallen. Wat opmerkelijk was is dat François dit duidelijke bevel afwees. In plaats hiervan besloot hij te wachten tot de ondersteuning door artillerie gereed was op 27 augustus. Ludendorff reisde samen met Hoffman naar François om persoonlijk de bevelen te gaan geven. Uiteindelijk - onder dwang - ging François akkoord, maar hij klaagde nog steeds om een tekort aan artilleriemunitie.
Terwijl hij terugkeerde van de ontmoeting met François, werden Hoffman twee onderschepte berichten van Rennenkampf en Samsonov doorgestuurd met een explosieve inhoud. Het eerste bericht, verzonden door Rennenkampf - bevatte informatie over Rennenkampfs afstand tot Samsonovs tweede leger. Verder bevatte het nog een gedetailleerde uitleg over het dreigende marcheerplan van Rennenkampfs leger, maar dit was niet naar Samsonov toe zoals in het plan stond. De inhoud was duidelijk: De Duitsers moesten niet bang zijn voor een tussenkomst van Rennenkampf tijdens hun aanval. Het tweede bericht, van Samsonov, was ook opmerkelijk. Samsonov had - onsuccesvol - het Duitse Duitse XX Korps de vorige dag (24 augustus) zwaar aangevallen in de Slag bij Orlau-Frankenau. Wat Samsonov nu zag interpreteerde hij als een algemene Duitse terugtocht naar Tannenberg en daarrond. Wat hij niet wist was dat Hoffman zijn berichten met de plannen meehad.
Met de beide berichten in de hand haastte Hoffman zich naar Ludendorff en Hindenburg. Ludendorff had hier echter nog zijn bedenkingen over. Hoffman vertelde Hindenburg dat hij een kleine discussie tussen Rennenkampf en Samsonov had gehoord, maar hierdoor werd Hindenburg geneigd om de strategie van het achtste leger te wijzigen. Ondertussen gingen von Hindenburg en Hoffman er uiteindelijk toch mee akkoord dat François ging wachten op de komst van de artillerie voor zijn aanval op Usdau. Die versterkingen kwamen inderdaad 2 dagen later, op 27 augustus. Echter bleef Ludendorff aandringen om de aanval op de oorspronkelijke tijdstip te doen. Ondanks dat heet François niet lang kunnen genieten van het vertrouwen van von Hindenburg, want die vertrok daarna weer naar Berlijn om daar het leger aan te voeren. Nu was Ludendorff opnieuw bang dat Rennenkampfs troepen Samsonov te hulp gingen schieten. Daarom gaf hij François het bevel om naar het noorden te gaan. François negeerde dit bevel opnieuw, hij plaatste zijn korps in het Oosten, om het centrum van Samsonovs leger niet de mogelijkheid te geven om terug te trekken. Hoewel deze actie helemaal niet was volgens het plan van Ludendorff, zou het later een prima actie blijken in de grote Duitse overwinning.
Overwinning
Helmuth von Motlke, de Duitse stafchef in Berlijn, was zeer zenuwachtig voor het Duitse vooruitzicht in het Oosten. Hij verbaasde Ludendorff heel erg toen hij via een telefoongesprek zei dat hij een cavaleriedivisie en 3 korpsen van het Westfront had weggehaald om de Duitse troepen aan het Oostfront te ondersteunen. Ludendorff was zich ervan bewust dat hij de versterkingen niet nodig had omdat nu de Duitse aanval richting Parijs zwakker werd. Ludendorff protesteerde dat hij de versterkingen niet nodig had, maar toch werden ze gegeven. Op 25 augustus kon Ludedorff de Russische radio onderscheppen. Hieruit kon hij verstaan dat Rennenkampfs troepen bij Samsonov probeerden aan te sluiten. Daarom stuurde Ludendorff twee korpsen naar Gumbinnen in het zuiden om ze de volgende dag te ontmoeten. Samsonovs troepen werden die naar het noorden (naar Bischofsburg) verrast maar de Duitse troepen moesten terugtrekken vlak voor de Russische grens. Zhilinski negeerde de massale Duitse opmars naar het zuiden echter. Hij richtte zich vooral op Rennenkampf die met zijn leger bij Koningsbergen zat - op een aanzienlijke afstand van Samsonov. Zhilinski wist dat er een bepaalde persoonlijke vijandschap was tussen Samsonov en Rennenkampf en dat Rennenkampf - zeker door de grote afstand - niet van plan zou zijn om Samsonov uit zijn benarde situatie te halen. Jammer genoeg voor Samsonov kregen Hindenburg en Ludendorff informatie van Zhilinski's interesse voor de aanval op Rennenkampf. Het hoofdkwartier gaf hem onmiddellijk het bevel om zich bij de hoofdmacht te voegen. Ook werd Manecksen naar het zuiden gestuurd als versterking voor Francois. Deze verenigden zich bij Willenberg, ten zuiden van Bischofsburg.
Samsonov was nu omsingeld. Op 28 augustus was Samsonov zich eindelijk bewust van het gevaar dat hij liep. De bevoorradingen waren stilaan kapot en de communicatie liet het ook afweten. Hij gaf het bevel voor een terugtocht, maar hier was het al te laat voor. Ze waren helemaal omsingeld en veel soldaten gooiden hun wapens weg en vluchtten. Hiervoor konden de Russen ook geen tegenaanval meer doen.
Gevolgen
95.000 Russen werden gevangengenomen en ongeveer 30.000 waren dood of gewond. Van de 150.000 voor de veldslag konden slechts 10.000 mannen vluchten. De Duitsers moesten minder dan 20.000 verliezen optekenen en konden 500 geweren en 60 treinen buitmaken. Samsonov zelf had angst om zijn falen aan de tsaar te vertellen en pleegde zelfmoord. Zijn lichaam werd door de Duitsers gevonden en toegekend aan een militaire begraafplaats. Hindenburg en Ludendorff werden in Duitsland als helden onthaald. De glans van deze overwinning werd weliswaar verstoord door de mindere successen later aan het Oostfront (onder andere de Veldslagen bij de Mazurische Meren). Desondanks werd Hindenburg gepromoveerd tot stafchef in de plaats van Erich von Falkenhayn en werd Ludendorff zijn kwartiermeester. Dit was een gigantische propagandaoverwinning, die de Russische bondgenoten deed afvragen of dit het einde van het Russische leger was. Dit was echter niet zo, omdat de kleinere Duitse overwinningen later het neutraliseerden. Het is zelfs zo dat tegen 1945 Rusland helemaal hersteld was.