Abraham Kuyper
| Abraham Kuyper | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Kuyper in 1905 | |
| Geboren | 29 oktober 1837 |
| Geboren te | Maassluis |
| Overleden | 8 november 1920 |
| Overleden te | Den Haag |
| Partij | Anti-Revolutionaire Partij (ARP) |
| Religie | Gereformeerd |
| Functie | Voorzitter van de ministerraad |
| Aantreden | 1 augustus 1901 |
| Aftreden | 17 augustus 1905 |
| Voorganger | Nicolaas Pierson |
| Opvolger | Theo de Meester |
| Functie(s) | |
| Lid Tweede Kamer (1874-1877, 1894-1901, 1908-1912) Fractievoorzitter ARP Tweede Kamer (1894, 1896-1901, 1908-1912) Minister van Buitenlandse Zaken (1901-1905) Partijvoorzitter ARP (1879-1905) Partijleider ARP (1879-1920) Lid Eerste Kamer (1913-1920) | |
Portaal  Politiek
| |
Abraham Kuyper (Maassluis, 29 oktober 1837 – Den Haag, 8 november 1920) was een Nederlandse predikant, journalist en politicus. Kuyper staat bekend als de oprichter van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Deze partij werd opgericht in 1879 en was de eerste landelijke politieke partij in Nederland. Kuyper was tussen 1879 en 1920 de politiek leider van de ARP.
Hij was erg invloedrijk als predikant en vernieuwde het calvinisme. Kuyper vertegenwoordigde het orthodoxe deel van de Nederlandse Hervormde Kerk en speelde een grote rol tijdens de Doleantie. Tijdens de Doleantie splitsten dit orthodoxe deel van de Nederlandse Hervormde Kerk. Zij stichtten in 1892 de Gereformeerde Kerken in Nederland. Ook richtte hij in 1880 de Vrije Universiteit Amsterdam op. Ook in de politiek was Kuyper een belangrijk figuur. Hij werkte veel samen met andere christelijke partijen en ging de strijd aan met de socialisten en liberalen. Tussen 1901 en 1905 was hij zelfs voorzitter van de ministerraad, wat toen de naam was voor de minister-president van Nederland.
Kuyper was een groot voorstander van de verzuiling en pleitte voor de gelijkstelling tussen openbare scholen en scholen met een religieuze grondslag. Kuyper was een conservatief politicus en geloofde dat de overheid zich niet te veel met gezinnen, onderwijs, religie en de economie moest bemoeien. Kuypers ideeën zouden later grote invloed op de christendemocratie in voornamelijk Europa hebben.
Levensloop
Jeugd en opleiding
Kuyper werd geboren in 1837 in het Zuid-Hollandse plaatsje Maassluis in de buurt van Rotterdam. Zijn vader was dominee voor de Nederlandse Hervormde Kerk in onder andere Maassluis. Kuyper kreeg thuisonderwijs, waardoor hij niet naar de basisschool ging. Hij ging pas voor het eerst naar school toen hij naar het gymnasium in Leiden ging. In 1855 ging hij naar de Universiteit Leiden en studeerde literatuur, filosofie en theologie. Daarnaast nam hij klassen in natuurkunde, Arabisch en Armeens.
In 1862 behaalde hij zijn doctoraat. In zijn proefschrift vergelijk hij de ideeën van Johannes Calvijn met die van de Poolse calvinist Jan Łaski. Ondertussen begon Kuyper zich ook te verdiepen in het christendom. In deze tijd behoorde Kuyper nog tot het vrijzinnig protestantisme. Dit was een vrijere stroming binnen de Nederlandse Hervormde Kerk die tegenover de orthodoxe ideeën stond.
Kuyper en religie
Vervolgens werd Kuyper predikant in het plaatsje Beesd. Hij trouwde in 1862 met Johanna Hendrika Schaay en samen kregen ze 5 zonen en 3 dochters. Kuyper begon toen ook brieven te schrijven aan de Nederlandse politicus Guillaume Groen van Prinsterer. Groen van Prinsterer was een invloedrijk christelijk en conservatief politicus. Hij beïnvloedde de ideologie van Kuyper. Kuyper ging hierdoor de orthodoxe vleugel van de Nederlandse Hervormde Kerk aanhangen. Volgens Kuyper moest de kerk minder centraal geregeld worden. Hij vertrok in 1867 naar Utrecht en in 1870 naar Amsterdam. Kuyper ging als journalist schrijven voor De Herault.
In 1872 richtte hij de krant De Standaard op. De krant was voor hervormde protestanten bedoeld en vormde het begin van de verzuiling. De verzuiling was een periode in de Nederlandse geschiedenis, waarin de samenleving grofweg in vier zuilen (protestanten, katholieken, socialisten en liberalen) verdeeld was. De verzuiling ontstond aan het einde van de 19e eeuw en bleef bestaan tot aan de jaren 1960. Het idee was dat iedere groep min of meer gescheiden van elkaar leefde. Ze hadden eigen kranten, partijen en organisaties. Ook moesten er aparte scholen komen, waardoor Kuyper ook de Vrije Universiteit Amsterdam oprichtte. Volgens Kuyper was dit nodig, aangezien de protestanten anders leefden dan de liberalen of socialisten.
In 1886 leidde Kuyper de Doleantie. Dit was een splitsing binnen de Nederlandse Hervormde Kerk, waarbij de orthodoxe protestanten zich van de kerk afsplitsten onder leiding van Kuyper. Zij stichtten later de Gereformeerde Kerk. Kuyper zette zich af tegen het moderne christendom.
Kuyper in de Tweede Kamer
In 1873 werd Kuyper verkozen tot lid van de Tweede Kamer. De leden van de Tweede Kamer werden toentertijd nog via kiesdistricten gekozen. Dit betekende dat alle leden een bepaald gebied in Nederland vertegenwoordigden. Voor Kuyper was dit de stad Gouda en later Sliedrecht. Kuyper wilde in de politiek pleiten voor de gelijkstelling van openbaar (niet-religieus) en bijzonder (religieus) onderwijs. Toentertijd werden alleen niet-religieuze scholen door de Nederlandse staat financieel gesteund, terwijl dit voor religieuze scholen niet geval was. Volgens Kuyper moesten alle ouders zelf de keuze hebben of ze hun kinderen naar een niet-religieuze, protestantse of katholieke school stuurden.
In 1876 schreef hij het pamflet Ons Programma, wat leidde tot de oprichting van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). De partij keerde zich namelijk tegen de waarden van de Franse Revolutie. Kuyper werd partijleider van de ARP tussen 1879 en 1905. Kuyper werd een bekende politicus en kwam op voor de protestantse arbeiders (kleine luyden). Hij was voorstander van het algemeen kiesrecht voor mannen, aangezien dat de partij meer stemmen zou opleveren. Een deel van de ARP scheidde zich hierdoor af en ging later op in de Christelijk-Historische Unie (CHU).
Voorzitter van de ministerraad
In 1901 werd Kuyper aangewezen om een kabinet samen te stellen. Hij werd minister van Binnenlandse Zaken en voorzitter van de ministerraad (minister-president). De minister-president had toentertijd slechts een kleine rol, maar Kuyper trok meer macht naar zich toe. Hij stond bekend vanwege zijn sterke leiderschap in de regering.
Als minister van Binnenlandse Zaken had hij een heleboel taken; alles van gemeentes tot onderwijs. In 1903 kreeg hij te maken met een grote staking van spoorwegmedewerkers. Kuyper besloot deze staking te verpletteren met de zogeheten worgwetten. Deze wist hij door het parlement heen te duwen. Kuyper wilde ook de werkomstandigheden verbeteren, maar dit lukte alleen voor vissers en havenmedewerkers.
Ook probeerde hij de positie van religieuze scholen te verbeteren. Zo vond hij dat diploma's aan religieuze en niet-religieuze scholen gelijk moesten zijn. De Eerste Kamer verwierp deze wet, waardoor Kuyper de Eerste Kamer ontbond. Na de verkiezingen werd de wet wel aangenomen. De ARP verloor de verkiezingen van 1905, waardoor Kuyper geen minister-president meer was.
Latere leven
In 1907 deed Kuyper opnieuw een poging om in de Tweede Kamer te komen, maar werd verslagen door de kandidaat van de CHU. In die tijd was er nog een conflict tussen de CHU en de ARP. Desondanks gingen de partijen samen met de katholieken in 1908 de regering in. Kuyper hoopte om opnieuw minister te worden, maar mocht dit niet. Desondanks werd hij opnieuw gekozen tot de Tweede Kamer. In 1912 moest Kuyper weer de Tweede Kamer verlaten vanwege zijn gezondheid.
Kuyper werd vervolgens lid van de Eerste Kamer en bleef dit tot aan zijn dood in 1912. In 1918 hielp hij nog bij het maken van kabinet onder Charles Ruijs de Beerenbrouck.
Nalatenschap
Kuyper is een van de weinige Nederlandse premiers van vóór de Tweede Wereldoorlog die nog steeds bekend is. Hij wordt gezien als belangrijke vertegenwoordiger van de protestantse zuil tijdens de verzuiling. Ook staat hij bekend om de oprichting van de ARP, wat lang een van de grootste partijen van Nederland is. De ARP werd in 1980 samengevoegd met twee andere politieke partijen in het Christen-Democratisch Appèl (CDA). Ook beïnvloedde Kuypers ideeën in de Nederlandse christendemocratie. Veel van Kuypers ideeën zijn nog steeds aanwezig in het CDA. Kuypers Gereformeerde Kerken in Nederland werd in 2004 samengevoegd met andere protestantse kerken in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Toch bestaan er ook de Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland die nog steeds trouw blijven aan Kuypers.
De invloed van Kuypers is ook voelbaar in andere landen. Zo bezocht hij 1894 de Verenigde Staten, waar veel Nederlandse migranten naartoe verhuisd waren. Zijn ideeën over politiek en religie hadden daar grote invloed. De Amerikaanse president George W. Bush noemde Kuyper in een speech uit 2005 zelfs als voorbeeld van de American Dream. Daarnaast hadden zijn ideeën in andere Europese landen en Zuid-Afrika veel invloed.
Ook oud-premier Jan Peter Balkenende was een groot bewonderaar van Abraham Kuyper.
Monumenten en series
- In het Zuid-Hollandse plaatsje Maassluis staat een standbeeld van Abraham Kuyper.
- Kuyper heeft ook een buste in het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit Amsterdam.
- De documentaireserie IJzeren Eeuw zond in 2015 een aflevering uit over Kuyper.
- In 2016 werd de vierdelige serie Varia Americana - In het voetspoor van Abraham Kuyper door Amerika door de Nederlandse Publieke Omroep uitgezonden. De serie is afgeleid van een boek met dezelfde over Kuypers reis door de Verenigde Staten.
