Derde Coalitieoorlog
| Derde Coalitieoorlog | ||
|
| ||
|---|---|---|
| Datum | 11 april 1805 - 18 juli 1806 | |
| Locatie | Centraal-Europa, Italië, Atlantische Oceaan | |
| Overwinning voor | Frankrijk | |
| Strijdende partijen | ||
 Oostenrijk .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk  Rusland .svg){kind=small} Napels .svg){kind=small} Sicilië  Zweden
|
 Frankrijk  Bataafse Republiek  Italië .svg){kind=small} Spanje .svg){kind=small} Beieren  Württemberg .svg){kind=small} Baden  Etrurië
|
|
Portaal  Geschiedenis
| ||
De Derde Coalitieoorlog vond plaats tussen 1805 en 1806. Het was onderdeel van de zogeheten Coalitieoorlogen. In deze oorlogen vochten Frankrijk en haar bondgenoten tegen de "Coalitie". Tijdens de Derde Coalitieoorlog bestond deze coalitie uit het Verenigd Koninkrijk, het keizerrijk Oostenrijk, het Russische Keizerrijk, het koninkrijk Napels, het koninkrijk Sicilië en Zweden. Het Koninkrijk Pruisen, wat tijdens de andere Coalitieoorlogen mee had gevochten, bleef neutraal in de strijd.
De oorlog ontstond zo'n 3 jaar na de Tweede Coalitieoorlog. Frankrijk had vrede gesloten met al zijn vijanden, behalve het Verenigd Koninkrijk. Het Verenigd Koninkrijk stond hierdoor voortdurend onder bedreiging van een invasie. Kort voor de oorlog had Napoleon Bonaparte zich tot keizer der Fransen gekroond, waardoor het Eerste Franse Keizerrijk ontstond. Hij begon met innemen van gebieden in Duitsland en Italië. De Britten sloten hierdoor een nieuwe coalitie tegen Napoleon. Tijdens de slag bij Trafalgar wisten de Britten om de Frans-Spaanse vloot te vernietigen. Toch was Napoleon duidelijk de sterkere in de oorlog. Zijn beroemdste overwinning, de slag bij Austerlitz, vond tijdens deze oorlog plaats. Aan het einde van de oorlog wist Frankrijk zelfs een einde te maken aan het Heilige Roomse Rijk. Hoewel de Britten nog steeds de sterkste op zee waren, was Frankrijk duidelijk het machtigste land op het vaste land.
De oorlog eindigde op 18 juli 1806, maar er was niet lang vrede. Pruisen was niet blij met de nieuwe Franse invloeden in Centraal-Europa. Twee maanden later brak hierdoor de Vierde Coalitieoorlog uit.
Voorgeschiedenis
Aan het einde van de Tweede Coalitieoorlog had Frankrijk vrede gesticht met al haar vijanden, maar in 1803 zei het Verenigd Koninkrijk deze vrede al weer op. Toch was er een wapenstilstand gekomen tussen de Fransen en de Britten. Dit betekent dat de land officieel met elkaar in strijd waren, maar niet vochten. Er was hierdoor technisch gezien vrede. Toch waren de Britten continue bang dat Frankrijk het Verenigd Koninkrijk zou aanvallen. De Britten waren nog steeds het machtigste land op zee, maar de Fransen waren machtiger op land. Doordat het Verenigd Koninkrijk het Kanaal en de Noordzee continue beschermde, was het voor de Fransen onaantrekkelijk om het land binnen te vallen. Dit betekende echter niet dat er geen plannen waren.
Napoleon Bonaparte had ondertussen steeds meer macht naar zich toe getrokken. Hij was al consul voor het leven en had hierdoor technisch gezien alle macht. Desondanks was dit niet genoeg. Op 18 mei 1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer der Fransen. Hierdoor kwam er een einde aan de Eerste Franse Republiek en ontstond het Eerste Franse Keizerrijk.
Later dat jaar hielden de Britten gesprekken met Zweden over het vormen van een nieuwe coalitie tegen Frankrijk. Op 11 april 1805 sloten de Russen zich bij deze coalitie aan. Nadat Napoleon het koninkrijk Italië met zichzelf als koning had gevormd, sloten de Oostenrijkers zich ook aan bij de coalitie. Napoleon was niet blij met de nieuwe coalitie. Hij verzamelde een leger en stond op het punt om Engeland binnen te vallen.
Verloop
Ulm-campagne
De Russen en Oostenrijkers vormden echter een grotere bedreiging voor Frankrijk. Na enkele maanden besloot Napoleon zich daarom meer op het oosten te focussen. De Russen en Oostenrijkers hadden een moeilijke samenwerking. Dit kwam onder andere door de verschillende kalenders die ze gebruikten. De Oostenrijkers gebruikte de Gregoriaanse kalender (die wij nu ook gebruiken), terwijl de Russen nog op de oude Juliaanse kalender stonden. Tussen de kalenders zit ongeveer 12 dagen verschil. Dit leidde tot verwarringen, waardoor afspraken moeilijker waren. De Fransen werkten ondertussen goed samen met bondgenoot Beieren.
De Oostenrijkers probeerden het Zwarte Woud veilig te stellen. Zij geloofden dat dit geen belangrijk vechtterrein zou worden, aangezien het bergachtig is. Hierdoor stationeerde het Oostenrijkse zich in de vestingstad Ulm, terwijl ze wachtten op de Russen. De Oostenrijkers dachten dat de Fransen via Italië zouden aanvallen, zoals in twee vorige oorlogen. Dit was een grote fout, aangezien de Fransen juist deden alsof ze dit zouden doen. Stiekem was een ander deel van het Franse leger bezig om de steden rondom Ulm te veroveren. Hierdoor werd het Oostenrijkse leger geïsoleerd. Uiteindelijk wisten de Fransen Ulm in te nemen, waardoor ze hun aanwezigheid in Beieren en Centraal-Europa bevestigen.
Slag bij Trafalgar
Zie Slag bij Trafalgar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Ondertussen stond Napoleon erop om Engeland binnen te vallen via het Kanaal. De Britten hadden ondertussen het Kanaal geblokkeerd, waardoor er ook vrijwel geen handel met de Franse koloniën in Amerika mogelijk was. Frankrijk had alleen niet zo'n sterke marine als de Britten. Hierdoor wilden ze hulp van de Spanjaarden inschakelen. Spanje was namelijk al sinds de Eerste Coalitieoorlog een goede vriend van Frankrijk. Napoleons plan was om de Franse en Spaanse vloot te combineren. Hierdoor zouden ze eerst de Britse blokkade naar West-Indië breken en later de Britse blokkade in het Kanaal. Hierdoor zou het mogelijk zijn om Engeland binnen te vallen.
De Britse admiraal Horatio Nelson merkte de Franse en Spaanse schepen de straat van Gibraltar waren overgestoken naar de Atlantische Oceaan. Bij de kaap Trafalgar vond op 21 oktober 1805 de beroemde en belangrijke slag bij Trafalgar plaats. Nelson leidde de Britse vloot. Bij normale zeeslagen varen de schepen van beide kanten in rechte lijn naast elkaar. Hierdoor kon je namelijk de kanonnen aan boord optimaal benutten. De Britse vloot gebruikte deze techniek al sinds de 17e eeuw, waardoor de Fransen hierop gerekend hadden. Nelson deed echter iets geniaals; hij voer de schepen rechtstreeks in de Frans-Spaanse lijn en besloot toen de kanonnen af te voeren. Deze zet hadden de Fransen en Spanjaarden niet zien aankomen en een groot deel van de vloot werd vernietigd.
De slag bij Trafalgar was een overwinning voor de Britten. Zij lieten zien dat ze nog steeds het machtigste land op zee waren. De Fransen durfden hierna niet meer Engeland binnen te vallen, hoewel ze nog steeds bleven dreigen. Nelson werd geraakt tijdens de slag en overleed. Hij wordt tegenwoordig gezien als de grootste admiraal in de Britse geschiedenis.
Slag bij Austerlitz
Zie Slag bij Austerlitz voor het hoofdartikel over dit onderwerp..jpg)
Nadat de Oostenrijkers in Ulm verslagen waren, maakten de Fransen hun weg naar Wenen. De Oostenrijkers trokken zich terug naar Sankt Pölten, waar het Russische leger uiteindelijk aankwam. De Russen en Oostenrijkers probeerden de Fransen tegen te houden door alle bruggen over de Donau te vernietigen. De Fransen, Oostenrijkers en Russen zouden uiteindelijk samenkomen in het plaatsje Austerlitz. Hier werd de beslissende slag van de oorlog gehouden. De keizers van de drie landen waren aanwezig, waardoor het ook wel de Driekeizerslag genoemd wordt.
Op het slagveld leek het alsof het Franse leger een stuk kleiner was. Dit kwam doordat het die ochtend erg mistig was, waardoor de mist een groot deel van de Franse troepen bedekte. De Oostenrijkers en Russen focusten hierdoor alleen op het Franse linkerflank, aangezien dit als enige zichtbaar was. Pas toen de Oostenrijkers en Russen hierachter kwamen was het al te laat. De slag bij Austerlitz was een betekenisvolle Franse overwinning. Het wordt zelfs gezien als Napoleons beste slag.
Italiaanse campagnes
Ondertussen vochten de Fransen en Oostenrijkers met elkaar in Italië. De Fransen omsingelden als eerste Venetië en trokken vervolgens op naar het koninkrijk Napels, wat een bondgenoot was van de Derde Coalitie. De Russen en Engelsen hadden zich voorgenomen om Napels te beschermen. Na de slag bij Austerlitz hadden de Russen zich echter teruggetrokken uit de oorlog. De Engelsen wilden niet alleen Napels beschermen en trokken zich terug naar Sicilië. Napoleon nam het koninkrijk Napels in en maakte zijn broer (Jozef Bonaparte) koning van het land.
Hoewel Frankrijk nu officieel de macht had over Napels, betekende dit niet dat alles vlekkeloos ging. In de regio heerste een groot tekort aan voedsel. De bevolking keerde zich tegen de Fransen en kwamen in opstand. Pas in 1807 werd deze opstand neergeslagen.
Gevolgen
Na de slag bij Austerlitz was het al duidelijk dat de Fransen de oorlog zouden winnen, aangezien zowel Oostenrijk als Rusland zich uit de oorlog trok. Oostenrijk tekende vrede met Frankrijk in de vrede van Presburg. Hierin beloofde Oostenrijk om herstelbetalingen aan Frankrijk te doen voor de geleden schade. Ook gaf de Oostenrijkse keizer zijn recht over de "erflanden" op. Hiermee wordt het Heilige Roomse Rijk bedoeld. De Oostenrijkse keizer kwam namelijk uit het huis Habsburg, wat al enkele eeuwen over het Heilige Roomse Rijk heerste. Hoewel dit "rijk" eerder een verzameling van losse staten was, hadden ze wel een gezamenlijke keizer (met vrij weinig macht). Deze keizer werd gekozen (het was dus officieel niet-erfelijk), maar in de laatste eeuwen werd de keizer van Oostenrijk altijd gekozen (waardoor het technisch gezien wel erfelijk was).
De Oostenrijkse keizer gaf zijn titel in 1806 op, waardoor er een einde aan het Heilige Roomse Rijk kwam. Een deel van de landjes werd door Frankrijk ingenomen. De rest werd verzameld in de zogeheten Rijnbond; een vazalstaat van Frankrijk. Pruisen was geen onderdeel van de Rijnbond. Daarnaast werd Venetië officieel overgedragen aan Napoleon en vertrokken de Russen uit Zuid-Duitsland.
De Pruisen waren niet blij met de nieuwe Franse invloed in Duitsland. Zij voelden zich bedreigd, waardoor twee maanden later de Vierde Coalitieoorlog zou starten.