Individuele wijzigingen onderzoeken

'[[Bestand:Humanevolutionchart.svg|400px|miniatuur|Evolutie van de mens tot 2 miljoen jaar geleden]] De '''evolutie van de mens''' is het proces waardoor de mens zich heeft ontwikkeld vanuit de [[primaten]] tot de moderne [[Homo sapiens]]. Hierbij worden ook andere uitgestorven mensensoorten zoals de Neanderthaler, bestudeerd. == 8 miljoen jaren geleden == Acht miljoen jaar geleden (8 mjg) waren er nog lang geen mensen. Maar natuurlijk wel de vooroudersoort ervan. Dat waren ook de voorouders van de bonobo's en de chimpansees. En die behoorden weer tot de familie van de orang oetans en de gibbons (leven in Indonesië) en de gorilla's (leven net als de chimps en de bonobo's in Afrika). Samen vormen ze de familie van de mensapen. De evolutie van de mens begint in Afrika. Mensapen zijn allemaal regenwoudbewoners. Maar juist 8mjg begon het klimaat koeler en droger te worden, en daar kan regenwoud niet tegen. De 'gordel' rond de evenaar waar zich de regenwouden op Aarde zich bevindt (zowel in Afrika als in het Verre Oosten én in Amerika) begon te krimpen naar waar die zich vandaag bevindt op de wereldbol. Dus de mensapensoorten (denk aan de voorouders van de gorilla's en de bonobo/chimpansees) die leefden benoorden en bezuiden van die gordel, moesten zich aanpassen aan de omgeving die daarvoor in de plaats kwam: savanne. Dat aanpassen aan een veranderende omgeving, dat heet evolueren. Onze oma's en opa's leerden vroeger nog dat wij op Aarde getoverd waren door God. Maar toen kwam Darwin die een lange reis gemaakt had waarbij hij veel geleerd had, en die ontdekte dat wij gewoon gegroeid waren, ge-evolueerd, uit een voorgaande niet-menselijke soort. Darwin was daarin de eerste, en vandaag nemen alle geleerden en daarom ook de meeste mensen aan, dat wij een product van evolutie zijn. Dus komt nu het verhaal van hoe dat dan gegaan moet zijn. Aanpassen aan savanne. Wat is dat dan voor een nieuwe omgeving? Niet meer de vruchtbomen van het regenwoud waar de mensapen altijd van geleefd hadden, en van het regenwater. Maar wat moesten de mensapen nu eten? De savanne kent gewone bossen (vooral langs rivieren en meren), gebieden met ondoordringbaar struikgewas (nou, die kun je dus vergeten), én gebieden met gras. De mensapen bleven dus hun overnachtingsnesten maken in de boomkruinen. Hun water hadden ze ook in de buurt. Maar hun eten moesten ze scharrelen op de grasgebieden. Hoe zag het er daar uit? Graseters volop: zebra's olifant-achtigen, giraffen, antilopen, gnoes (runder-achtigen), rhinocerossen en nijlpaarden, noem ze maar op. En ... de roofdieren die leven van de jacht op die graseters: grote katten zoals leeuwen, tijgers, sabeltanders, hyena's. Nou, die graseters waren geen probleem natuurlijk, de mensapen eten geen gras. Maar die roofdieren ... Graseters hebben allemaal hun verdediging geëvolueerd (aangepast) tegen de roofdieren: horens, scherpe hoeven (zebra's, giraffen), dikke huiden, snelheid (antilopen). De roofdieren hebben hun jacht aangepast (geëvolueerd): scherpe klauwen, nog grotere snelheid, slimheid. De evolutie tussen hen is een soort wapenwedloop. Maar die arme mensapen hadden niets van die alles! Hoe hebben die het dan gered op die savannes? Haha, de mensapen hadden wél iets. Ze konden gooien met iets. En ze zijn slim: alle groepsdieren zijn slim; kraai-achtigen zijn ook groepsdieren en die zijn bijzonder slim, bijvoorbeeld. De mensapen lopen ook in hun regenwoud soms gevaar en dan verdedigen ze zich met het gooien van alles wat voor het grijpen is: takken, stront. De savanne-mensapen hadden al snel ontdekt wat het beste werkt: stenen! Evolutie. Aanpassen aan veranderende omgeving. Vergeet één ding niet: tijd. Dat veranderen van de omgeving voltrok zich uiterst langzaam. De mensapen die onze voorouders zouden worden, hebben er nooit erg in gehad dat hun omgeving anders was dan vroeger, zo langzaam ging dat. En zo langzaam evolueerden ook hun lichamelijke aanpassingen. Want ... wij zijn geen viervoeters meer zoals de mensapen. Wij zijn tweebeners, rechtop-lopers, en we hebben onze handen vrij voor van alles. Hoe komt dat? Dus dat is ook weer een verhaal van heel veel tijd. De mensapen komen 's morgens uit hun boomnest en trekken dan in groepjes naar de volgende vruchtboom waarvan ze weten dat die nu onderhand rijpe vruchten draagt (houden ze elke dag in de gaten). Bij onze mensaap-voorouders ging die dagelijkse route steeds vaker over open terrein met gras. Vandaag kunnen we bij chimpansees die in een savanne-achtig deel van hun regenwoud leven (Ugalla, Tanzania) nog zien hoe dat is gegaan. In de moesson-tijd (natte tijd) wagen chimp-vrouwtjes zich op grasterrein om daar knollen uit te graven, en dat doen ze met zelfgemaakte graafstokken. In de natte tijd, want in de droge tijd is de grond gewoon te hard, geen beginnen aan. Om te overleven op de savanne moesten onze mensapenvoorouders permanent met stenen bewapend zijn om de hongerige grote katten en hyena's uit onze buurt te houden. Maar de vrouwen wilden knollen uitgraven met hun graafstokken, en ze hadden vaak ook hun baby's bij zich. Dus wie waren met stenen bewapend, om hun groepje veilig eten te kunnen laten scharrelen? De mannen. Vrouwen en kinderen verzamelden het eten (van alles: behalve uit te graven knollen, ook bessen, klein gedierte, eieren, larven vooral) en de mannen deden niets anders dan zorgen dat het in veiligheid kon gedaan worden. De mannen kwamen niks te kort want de vrouwen verdeelden, terug gekomen in het veilige overnachtingsbos, het verzamelde voedsel in gelijke porties en de mannen kwamen niks te kort. Taakverdeling! Maar ... hoe droegen de mannen een voorraad stenen mee, en waarin droegen de vrouwen het verzamelde voedsel en hun baby? In tassen. En nu kom ik even terug op de sabeltanders. Die zijn gespecialiseerd in dikhuiden, waar grote katten niets tegen kunnen uitrichten. Ze lijken wel wat op tijgers, maar ze hebben twee lange vlijmscherpe verlengstukken van hun schedel-bovenkaak en ze kunnen hun muil abnormaal ver opensperren. Ze slaan, naderbij geslopen bij een dikhuid, de zachte onderbuik van zo'n graseter open en wachten dan van een afstandje tot het reddeloze dier sterft. Ja, de natuur is wreed en kent geen mededogen. Allemaal evolutie wat de klok slaat, allemaal aanpassing aan de omgeving. De gieren hebben vanaf hun hoge uitkijkpost als eersten in de gaten dat er een maaltijd aan zit te komen. de grote katten en hyena's letten altijd op de gieren: zodra die ergens gejaagd beginnen rond te cirkelen, gaan ze er op af. De grote katten zijn het eerst aan de beurt. Dan de hongerige hyena's, en als laatsten de gieren. De mensapen (we moeten ze intussen, aangepast aan het savannebestaan, voortaan aapmensen noemen, en de geleerden noemen het australopitheci)zijn natuurlijk, traag als ze zijn vergeleken bij de eerdere savannebewoners, als laatsten aan de beurt. Maar van een grote dikhuid blijft nog heel wat over en van een antilope of runder-achtige in elk geval het vel. Daar valt nog genoeg vet en ander weefsel van af te schrapen. En het ging de aapmensen natuurlijk vooral om dat vel. Want schoon geschraapt bleef er dan prachtig materiaal over voor draagtassen en 'zeilen' voor regen- of zonneschermen en dekens voor nachtelijke kou. Laat dat maar aan de moeders over. Want die gebruikten de stenen om ze kapot te slaan zodat ze er scherpe scherven van overhielden om er mee te schrapen en te snijden. Ze gebruikten ook mosselschelpen. Lege kalebassen om water in mee te nemen voor de kinderen onderweg, struisvogel-eierschalen, repen huid, pezen, lianen, echt van alles. Trouwens ook de mannen hoor. De vrouwen hadden vooral hun graafstokken voor het hoofdvoedsel: vele soorten uit te graven knollen. Naast de vele soorten bessen. Maar ook de mannen bewapenden zich ook graag met een nog langere aangepunte stok. Zijn ze nu al mensen aan het worden? Nee. Nog steeds aapmensen. Maar we zitten nu in ons verhaal al zo'n beetje rond 5 mjg. We komen er nu zo aan. == Van primaat tot mens == Door de eeuwen heen is de mens ontstaan uit de primaten. Dit gebeurde steeds in stapjes. Elke keer ontstond uit een soort een nieuwe soort. Vanuit de primaten ontstonden de mensapen [[gorilla]] en de [[chimpansee]]. Uiteindelijk ontstonden er ook allerlei mensensoorten. Deze ontstonden nadat er vanuit een bepaalde soort de [[chimpansee]]s en de mens ontstonden. Deze leken niet helemaal op de mens van vandaag de dag. Zo waren deze mensensoorten kleiner, hadden een kleinere schedel, een grotere kaak en grotere oogkassen. Door [[evolutie]] veranderde dit allemaal. Mensen werden langer, kregen minder haar en een grotere schedel. Vanuit de ene mensensoort ontstond weer de andere mensensoort. Uiteindelijk bleef er een mensensoort over, de ''Homo sapiens''. Dit is [[Latijn]] voor ''wetende mens''. De Homo sapiens wist zich aan te passen, waarschijnlijk omdat het een intelligente mensensoort is. De Homo sapiens ontstond in Afrika en verspreidde zich over Europa, Azië en Noord-Amerika. == De steentijd == De steentijd begon ongeveer 2,6 miljoen jaar geleden in het oosten van [[Afrika]] in het huidige [[Ethiopië]]. Tijdens de steentijd maakten ''Homo sapiens'' (de enige mensensoort die nog leeft) gereedschappen van steen. Dit waren bijlen etc. die gemaakt werden door ronde kiezelstenen. 700.000 tot 300.000 jaar geleden periode ook wel de Acheuléen genoemd, maakte de Homo sapiens grote bijlen van vuursteen. Het werden de meeste keren grof gemaakt, maar uiteindelijk werd het steeds fijner. == Ook invloed == Primaten is niet alleen het teken voor de intelligentie van de mens, maar primaten beïnvloeden ook de mens. Dit is niet zo lang geleden ontdekt. De laatste 2 tot 3 miljoen jaar is het brein van de mens 3 keer zo groot als voor 2 en 3 miljoen jaar. De brein verspilt heel veel energie. In het totaal 400 kilocalorie. Vroegere dieren zoals [[apen]] waren vroeger grote planteters maar dan wordt er ook vlees toegevoegd. Apen eten ook af en toe insecten jonge vogels en nog veel meer. [[Bestand:Lubang Jeriji Saléh cave painting of Bull.jpg|thumb|Eerste menselijke creatieve uiting tussen 40.000 en 52.000 jaar geleden]] ==Homo Sapiens Sapiens== Over de vraag wanneer precies de moderne mens is ontstaan, verschillen de wetenschappers van mening. Dat is vanwege de intensieve speurtocht naar de oorsprong van de mens. In de [[paleontologie]] wordt naarstig gezocht naar botresten, waardoor er steeds nieuwe informatie komt en de kaart van de menselijke oorsprong steeds moet worden aangepast. Regelmatig worden er resten gevonden, maar het is vaak de vraag in hoeverre het menselijke botresten betreft. In het algemeen gaat men er vanuit dat de moderne mens, de homo sapiens sapiens, ontstaan moet zijn tussen 200.000 en 60.000 jaar geleden. De vraag is echter: wat verstaan we onder een moderne mens? Daarbij wordt gedacht aan het ontstaan van [[bewustzijn]] (hoewel zelfbewustzijn ook bestaat bij mensapen). Dit kan zich uiten in creatieve uitingen. Een andere benaderingswijze is het terugrekenen van de overeenkomsten in het [[DNA]] van de mens. Ons DNA lijkt heel erg op dat van onze ouders en dat weer van hun ouders, etc. Deze DNA-profielen kunnen van iedere diersoort worden gemaakt. Op basis van deze reconstructies kwamen de genetici tot een ouderdom van ongeveer 60.000 jaar. Andere mensachtigen, zoals de homo Neanderthalis moeten toen nog hebben geleefd. Kennelijk heeft de homo Sapiens Sapiens een evolutionair voordeel gehad en heeft zich goed kunnen voortplanten, terwijl de homo Neanderthalis uiteindelijk is uitgestorven. ==Videoclip== * [https://www.youtube.com/watch?v=W5531DCUxNY&index=20&list=PLi_srCikhtggb0XZKcFfRUFK8Zew21W5y/ National Geographic over de oorsprong van de mens] [[Categorie:Prehistorie]] [[Categorie:Evolutie]]'