Orkaan: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Regel 1: Regel 1:
  +
[[Bestand:Orkaan_Isabel.jpg|thumb|400px|right|Orkaan Isabel]]
   
  +
Een '''orkaan''' is storm die harder waait dan [[Schaal van Beaufort|windkracht 12]]. Andere namen voor orkaan zijn: cycloon, tyfoon en taifoen. Orkanen ontstaan in de [[tropen]] en [[subtropen]]. Dicht bij de [[evenaar]] zijn geen orkanen.
−
Een tropische cycloon, ook wel orkaan, cycloon, tyfoon of taifoen, is een tropische storm, waarvan de windsnelheden de orkaandrempel, windkracht 12, overschrijden. Dat houdt in dat er windsnelheden voorkomen van meer van 63 knopen, ongeveer 117 kilometer per uur. Een storm zonder tropische kenmerken, die de orkaandrempel overschrijdt, heet een (extra-tropische) storm met orkaankracht.
  
   
  +
==Hoe ziet een orkaan eruit?==
−
Tropische cyclonen kunnen ontstaan in de tropen en subtropen tot ongeveer de 35e breedtegraad, vooral in de intertropische convergentiezone. Ze ontstaan niet te dicht aan de evenaar, doordat daar het corioliseffect te zwak is. Afhankelijk van zijn locatie wordt een tropische cycloon ook wel orkaan, tyfoon of taifoen genoemd. Alle tropische depressies, dus ook tropische cyclonen, voldoen aan drie kenmerken: voldoende atmosferische convectie, een gesloten circulatie (dat wil zeggen: volledig rond en niet onderbroken door een front) en een warme kern: de warmste lucht bevindt zich in het oog van de depressie.
  
  +
[[Bestand:Oog_van_de_orkaan.jpg|thumb|400px|Opbouw van de orkaan]]
  +
[[Bestand:Dwarsdoorsnee_orkaan.jpg|thumb|400px|Dwarsdoorsnee van de orkaan]]
  +
Een orkaan bestaat uit verschillende onderdelen: het oog, de muur en regenbanden. Het oog van de orkaan zit in het midden van de orkaan. het is meestal 30 tot 65 kilometer breed maar kan ook wel 200 kilometer breed zijn. Het weer in het oog is rustig. Er is een [[lagedrukgebied]] en weinig [[wind]]. Direct om het oog is het weer het heftigst. Hier vind je onweersbuien en waait het hard. De muur om het oog richt de meeste schade aan. Om de muur heen draaien regenbanden.
  +
Je noemt een orkaan zeer klein als die kleiner is dan 222 kilometer. Een orkaan tussen de 333 tot 670 kilometer is middelgroot. Een orkaan is zeer groot als die groter is dan 888 kilometer. Je meet de afstand van het centrum van het oog tot de buitenste wolken.
   
  +
==Waar komen orkanen voor?==
−
De term cycloon heeft betrekking op de cyclonale circulatie, de luchtstroming in dezelfde richting als de draairichting van de aarde. Dit is het geval bij lagedrukgebieden die dan ook wel cyclonen worden genoemd.
  
  +
[[Bestand:Orkaangebieden.jpg|thumb|right|450px|Orkaangebieden en hun namen]]
  +
Er zijn 8 gebieden waar orkanen het meest voorkomen:
  +
* noorden van de [[Atlantische Oceaan]];
  +
* oosten, midden en westen van de [[Stille Oceaan]];
  +
* zuidwesten van de [[Stille Oceaan]];
  +
* zuidwesten en zuidoosten van de [[Indische Oceaan]];
  +
* noorden van de [[Indische Oceaan]].
  +
  +
In het westen van de Stille Oceaan komen de meeste orkanen voor. In het noorden van de Indische Oceaan de minste. In Azië worden de orkanen taifoen of cycloon genoemd. Dit zijn dus ook orkanen.
  +
  +
==Wanneer komen orkanen voor?==
  +
Orkanen heb je niet het hele jaar. Er zijn orkaanseizoenen, een periode dat orkanen wel voorkomen. Die zijn niet overal gelijk. In de tabel hieronder zie je wanneer orkanen voorkomen.
  +
  +
{|class="wikitable" style="font-size: 92%;"
  +
! colspan=3 style="background: #ccf;" | Orkaanseizoenen
  +
|-
  +
! Gebied !! Start seizoen !! Eind seizoen
  +
|-
  +
| Noordwesten Stille Oceaan || april || januari
  +
|-
  +
| Zuiden Indische Oceaan || november || april
  +
|-
  +
| Noordoosten Stille Oceaan || mei || november
  +
|-
  +
| Noorden Atlantische Oceaan || juni || November
  +
|-
  +
| Australië Zuidwesten Stille Oceaan || november || april
  +
|-
  +
| Noorden Indische Oceaan || april || december
  +
|}
  +
  +
==Hoeveel schade kunnen orkanen aanrichten?==
  +
Een orkaan zorgt voor zware regenval, harde wind, vloedgolven en [[tornado]]'s. Hoeveel schade de orkanen aanrichten hangt ook af van hoe zwaar de orkaan is. Er zijn verschillende maten die je hier voor kunt gebruiken. Een maat die voor orkanen op de Atlantische Oceaan en in de Stille Oceaan (ten oosten van de [[nulmeridiaan]]) wordt gebruikt is de schaal van Saffir-Simpson. Deze schaal is in 1971 bedacht door Herbert Saffir en Bob Simpson, experts op het gebied van orkanen. Er zijn in op deze schaal 5 categorieën:
  +
  +
In de tabel hiernaast zie je hoe hard het waait in kilometer per uur en hoe hoog de golven zijn in meters als de orkaan het land bereikt.
  +
{| class="toccolours" style="float:right; margin-left:1.5em; clear:both; width:20em; text-align:right"
  +
! style="text-align:center" colspan="5" |
  +
|- style="text-align:center"
  +
! Categorie
  +
! Windsnelheid
  +
! Stormvloed
  +
|-
  +
|
  +
| (km/u)
  +
| (m)
  +
|- style="background: #ff6060"
  +
! style="text-align:center" | Vijf
  +
| ≥ 250
  +
| > > 5.5
  +
|- style="background: #ff8f20"
  +
! style="text-align:center" | Vier
  +
| 210–249
  +
| 4.0–5.5
  +
|- style="background: #ffc140"
  +
! style="text-align:center" | Drie
  +
| 178–209
  +
| 2.7–3.7
  +
|- style="background: #ffe775"
  +
! style="text-align:center" | Twee
  +
| 154–177
  +
| 1.8–2.4
  +
|- style="background: #ffffcc"
  +
! style="text-align:center" | Een
  +
| 119–153
  +
| 1.2–1.5
  +
|-
  +
! style="text-align:center" colspan="5" | Aanvullende indeling
  +
|- style="background: #00faf4"
  +
! style="text-align:center" | Tropische<br/>storm
  +
| 63–117
  +
| 0–0.9
  +
|- style="background: #5ebaff"
  +
! style="text-align:center" | Tropische<br/>depressie
  +
| 0–62
  +
| 0
  +
|}
  +
  +
[[Bestand:Gevolgen_orkaan_Katrina.jpg|450px|thumb|right|Gevolgen van orkaan Katrina (categorie 5)]]
  +
[[Bestand:Overstroming_door_orkaan_in_Seminole_County.jpg|450px|right|thumb|Overstroming als gevolg van orkaan]]
  +
  +
'''Categorie 1'''
  +
* Geen schade aan woningen
  +
* caravans en mobiele woningen waaien weg
  +
* bomen worden ontworteld
  +
* kust overstroomt
  +
* beetje schade aan pieren
  +
  +
'''Categorie 2'''
  +
* daken kunnen kapot gaan
  +
* deuren en ramen van slechte kwaliteit gaan kapot
  +
* veel schade aan planten en slechte pieren
  +
* caravans en mobiele woningen zwaar beschadigd
  +
* houten woningen gaan kapot
  +
* kleine boten slaan los
  +
  +
'''Categorie 3'''
  +
* ernstige schade kleine woningen en kantoren die gemaakt zijn van hout of platen
  +
* puntdaken raken los
  +
* overstromingen vernietigen kleine spullen.
  +
* grote spullen worden geraakt door rondvliegend puin
  +
* land overstroomd
  +
  +
'''Categorie 4'''
  +
* buitenmuren van huizen raken beschadigd
  +
* daken helemaal vernield
  +
* benzinestationoverkappingen helemaal kapot
  +
* van caravans en andere mobiele woningen blijft niets over.
  +
* stranden gaan kapot
  +
* overstromingen tot ver in het binnenland
  +
* heel gevaarlijk voor bewoonde gebieden
  +
  +
  +
'''Categorie 5'''
  +
* daken op huizen en fabrieken helemaal kapot
  +
* complete gebouwen kunnen worden weggeblazen
  +
* alleen huizen die meer dan 4 tot 8 kilometer van de kust af staan kunnen blijven staan
  +
* huizen van beton of staal blijven staan
  +
* grote schade langs de kust
  +
* golven spoelen 2 tot 4 kilometer landinwaarts
  +
* bewoners moeten evacueren.
  +
  +
==Hoe ontstaat een orkaan?==
  +
  +
Een orkaan (of tropische cycloon) ontstaat in vier stappen:
  +
# tropische storing
  +
# tropische depressie
  +
# tropische storm
  +
# tropische cycloon
  +
  +
===Tropische storing===
  +
[[Bestand:ITCZ_january-july.png|350px|right|thumb|Wereldkaart met de stroken waar de lucht stijgt. Rood is juli en blauwe is januari]]
  +
De eerste stap naar een orkaan zijn het ontstaan van [[onweer]]sbuien. Deze onweersbuien ontstaan, boven water, in de buurt van de [[evenaar]] waar de lucht omhoog gaat. Die strook heet met een lastig woord de inter-tropische convergentiezone. Het water is er minimaal 26,5 graden Celsius. Warme lucht gaat omhoog.
  +
<br clear="all">
  +
  +
===Tropische depressie===
  +
[[Bestand:Lagedrukgebied_boven_IJsland.jpg|thumb|right|350px|Lagedrukgebied boven IJsland.]]
  +
Als de tropische storing blijft duren, ontstaat er een tropische depressie. Een depressie is een lagedrukgebied. In een lagedrukgebied is de luchtdruk laag. Luchtdruk is het gewicht van de lucht dat op een bepaald gebied drukt. Is de luchtdruk laag dan drukt de lucht minder zwaar op het gebied. Een tropische depressie komt voor in de tropen of subtropen.
  +
  +
===Tropische storm===
  +
[[Bestand:Hoge_en_lage_drukgebieden_ten_noorden_en_zuiden_van_de_evenaar.jpg|right|thumb|350px|Windrichting in een hoge (H) en lagedrukgebied (L) boven en onder de evenaar]]
  +
Neemt de wind toe in een tropische depressie dan kan een tropische storm ontstaan. De lucht in een tropische storm blijft in rondjes draaien. De luchtdruk in het centrum van de storm daalt. Er omheen gaan de wolken steeds harder waaien en regenen. De wind waait 34 tot 63 [[knoop|knopen]].
  +
  +
==Waarom hebben orkanen namen?==
  +
[[Bestand:Orkaan_Andrew_op_23_aug_1992.jpg|450px|thumb|right|Orkaan Andrew]]
  +
Orkanen krijgen namen om onduidelijkheden te voorkomen. Dat is handig als in een gebied meerdere orkanen tegelijkertijd voorkomen. Weermensen weten dan over welke orkaan ze het hebben als ze hier met elkaar over praten. De namen zijn van tevoren al bedacht. Orkanen kregen voor het eerst namen in 1945. In het westen van de Stille Oceaan kregen orkanen als eerste namen. Voordat orkanen officieel namen kregen gaven de mensen orkanen namen van vervelende politici, mythologische figuren, heiligen en plaatsen.
  +
Orkanen in de [[Atlantische Oceaan]] kregen eerst in alfabetische volgorde namen. Hiervoor gebruikten ze het [[fonetisch alfabet]] dat in de [[Tweede Wereldoorlog]] werd gebruikt. Vanaf 1953 werden vrouwennamen gebruikt. Voor elk seizoen worden nieuwe vrouwennamen bedacht. Vanaf 1979 wordt een lijst gebruikt waarop vrouwen en mannennamen staan. Ook worden [[Spanje|Spaanse]] en [[Frankrijk|Franse]] namen gebruikt. Die talen komen namelijk voor aan de Atlantische kust. Er zijn namen voor 6 jaar bedacht. Na zes jaar wordt dezelfde naam waar de lijst mee begint weer gebruikt. Als er een hele zware orkaan is geweest dan wordt de naam van die orkaan van de lijst gehaald. Voor een volgende keer krijgt een orkaan dan een andere naam. De namen voor 2013 zijn:
  +
  +
Andrea
  +
Barry
  +
Chantal
  +
Dorian
  +
Erin
  +
Fernand
  +
Gabrielle
  +
Humberto en Haiyan
  +
Ingrid
  +
Jerry
  +
Karen
  +
Lorenzo
  +
Melissa
  +
Nestor
  +
Olga
  +
Pablo
  +
Rebekah
  +
Sebastien
  +
Tanya
  +
Van
  +
Wendy
  +
  +
De letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt.
  +
  +
In het oosten van de Stille Oceaan krijgen orkanen ook vrouwennamen. In het midden van de Stille Oceaan krijgen orkanen traditionele Hawaïaanse namen. In het Westen van de Stille Oceaan krijgen orkanen Aziatische vrouwennamen. Namen van orkanen in het noorden van de Indische Oceaan komen van een lijst van 64 namen die door de leden van de meteorologische dienst van de Indische Oceaan zijn bedacht. In het zuiden van de Indische Oceaan worden mannen- en vrouwennamen aan orkanen gegeven. In Australië kiezen ze uit een lijst van 104 namen die van te voren zijn bedacht. Ook dat zijn mannen- en vrouwennamen.
  +
  +
==Externe Videolink==
  +
*[http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060209_cycloon01 Cycloon in Bangladesh]
  +
  +
[[Categorie:Natuur]]
  +
[[Categorie:Orkaan]]

Versie van 16 feb 2017 19:03

Bestand:Orkaan Isabel.jpg
Orkaan Isabel

Een orkaan is storm die harder waait dan windkracht 12. Andere namen voor orkaan zijn: cycloon, tyfoon en taifoen. Orkanen ontstaan in de tropen en subtropen. Dicht bij de evenaar zijn geen orkanen.

Hoe ziet een orkaan eruit?

Bestand:Oog van de orkaan.jpg
Opbouw van de orkaan
Bestand:Dwarsdoorsnee orkaan.jpg
Dwarsdoorsnee van de orkaan

Een orkaan bestaat uit verschillende onderdelen: het oog, de muur en regenbanden. Het oog van de orkaan zit in het midden van de orkaan. het is meestal 30 tot 65 kilometer breed maar kan ook wel 200 kilometer breed zijn. Het weer in het oog is rustig. Er is een lagedrukgebied en weinig wind. Direct om het oog is het weer het heftigst. Hier vind je onweersbuien en waait het hard. De muur om het oog richt de meeste schade aan. Om de muur heen draaien regenbanden. Je noemt een orkaan zeer klein als die kleiner is dan 222 kilometer. Een orkaan tussen de 333 tot 670 kilometer is middelgroot. Een orkaan is zeer groot als die groter is dan 888 kilometer. Je meet de afstand van het centrum van het oog tot de buitenste wolken.

Waar komen orkanen voor?

Orkaangebieden en hun namen

Er zijn 8 gebieden waar orkanen het meest voorkomen:

In het westen van de Stille Oceaan komen de meeste orkanen voor. In het noorden van de Indische Oceaan de minste. In Azië worden de orkanen taifoen of cycloon genoemd. Dit zijn dus ook orkanen.

Wanneer komen orkanen voor?

Orkanen heb je niet het hele jaar. Er zijn orkaanseizoenen, een periode dat orkanen wel voorkomen. Die zijn niet overal gelijk. In de tabel hieronder zie je wanneer orkanen voorkomen.

Orkaanseizoenen
Gebied Start seizoen Eind seizoen
Noordwesten Stille Oceaan april januari
Zuiden Indische Oceaan november april
Noordoosten Stille Oceaan mei november
Noorden Atlantische Oceaan juni November
Australië Zuidwesten Stille Oceaan november april
Noorden Indische Oceaan april december

Hoeveel schade kunnen orkanen aanrichten?

Een orkaan zorgt voor zware regenval, harde wind, vloedgolven en tornado's. Hoeveel schade de orkanen aanrichten hangt ook af van hoe zwaar de orkaan is. Er zijn verschillende maten die je hier voor kunt gebruiken. Een maat die voor orkanen op de Atlantische Oceaan en in de Stille Oceaan (ten oosten van de nulmeridiaan) wordt gebruikt is de schaal van Saffir-Simpson. Deze schaal is in 1971 bedacht door Herbert Saffir en Bob Simpson, experts op het gebied van orkanen. Er zijn in op deze schaal 5 categorieën:

In de tabel hiernaast zie je hoe hard het waait in kilometer per uur en hoe hoog de golven zijn in meters als de orkaan het land bereikt.

Categorie Windsnelheid Stormvloed
(km/u) (m)
Vijf ≥ 250 > > 5.5
Vier 210–249 4.0–5.5
Drie 178–209 2.7–3.7
Twee 154–177 1.8–2.4
Een 119–153 1.2–1.5
Aanvullende indeling
Tropische
storm 		63–117 0–0.9
Tropische
depressie 		0–62 0
Bestand:Gevolgen orkaan Katrina.jpg
Gevolgen van orkaan Katrina (categorie 5)
Bestand:Overstroming door orkaan in Seminole County.jpg
Overstroming als gevolg van orkaan

Categorie 1

  • Geen schade aan woningen
  • caravans en mobiele woningen waaien weg
  • bomen worden ontworteld
  • kust overstroomt
  • beetje schade aan pieren

Categorie 2

  • daken kunnen kapot gaan
  • deuren en ramen van slechte kwaliteit gaan kapot
  • veel schade aan planten en slechte pieren
  • caravans en mobiele woningen zwaar beschadigd
  • houten woningen gaan kapot
  • kleine boten slaan los

Categorie 3

  • ernstige schade kleine woningen en kantoren die gemaakt zijn van hout of platen
  • puntdaken raken los
  • overstromingen vernietigen kleine spullen.
  • grote spullen worden geraakt door rondvliegend puin
  • land overstroomd

Categorie 4

  • buitenmuren van huizen raken beschadigd
  • daken helemaal vernield
  • benzinestationoverkappingen helemaal kapot
  • van caravans en andere mobiele woningen blijft niets over.
  • stranden gaan kapot
  • overstromingen tot ver in het binnenland
  • heel gevaarlijk voor bewoonde gebieden


Categorie 5

  • daken op huizen en fabrieken helemaal kapot
  • complete gebouwen kunnen worden weggeblazen
  • alleen huizen die meer dan 4 tot 8 kilometer van de kust af staan kunnen blijven staan
  • huizen van beton of staal blijven staan
  • grote schade langs de kust
  • golven spoelen 2 tot 4 kilometer landinwaarts
  • bewoners moeten evacueren.

Hoe ontstaat een orkaan?

Een orkaan (of tropische cycloon) ontstaat in vier stappen:

  1. tropische storing
  2. tropische depressie
  3. tropische storm
  4. tropische cycloon

Tropische storing

Wereldkaart met de stroken waar de lucht stijgt. Rood is juli en blauwe is januari

De eerste stap naar een orkaan zijn het ontstaan van onweersbuien. Deze onweersbuien ontstaan, boven water, in de buurt van de evenaar waar de lucht omhoog gaat. Die strook heet met een lastig woord de inter-tropische convergentiezone. Het water is er minimaal 26,5 graden Celsius. Warme lucht gaat omhoog.

Tropische depressie

Bestand:Lagedrukgebied boven IJsland.jpg
Lagedrukgebied boven IJsland.

Als de tropische storing blijft duren, ontstaat er een tropische depressie. Een depressie is een lagedrukgebied. In een lagedrukgebied is de luchtdruk laag. Luchtdruk is het gewicht van de lucht dat op een bepaald gebied drukt. Is de luchtdruk laag dan drukt de lucht minder zwaar op het gebied. Een tropische depressie komt voor in de tropen of subtropen.

Tropische storm

Windrichting in een hoge (H) en lagedrukgebied (L) boven en onder de evenaar

Neemt de wind toe in een tropische depressie dan kan een tropische storm ontstaan. De lucht in een tropische storm blijft in rondjes draaien. De luchtdruk in het centrum van de storm daalt. Er omheen gaan de wolken steeds harder waaien en regenen. De wind waait 34 tot 63 knopen.

Waarom hebben orkanen namen?

Bestand:Orkaan Andrew op 23 aug 1992.jpg
Orkaan Andrew

Orkanen krijgen namen om onduidelijkheden te voorkomen. Dat is handig als in een gebied meerdere orkanen tegelijkertijd voorkomen. Weermensen weten dan over welke orkaan ze het hebben als ze hier met elkaar over praten. De namen zijn van tevoren al bedacht. Orkanen kregen voor het eerst namen in 1945. In het westen van de Stille Oceaan kregen orkanen als eerste namen. Voordat orkanen officieel namen kregen gaven de mensen orkanen namen van vervelende politici, mythologische figuren, heiligen en plaatsen. Orkanen in de Atlantische Oceaan kregen eerst in alfabetische volgorde namen. Hiervoor gebruikten ze het fonetisch alfabet dat in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt. Vanaf 1953 werden vrouwennamen gebruikt. Voor elk seizoen worden nieuwe vrouwennamen bedacht. Vanaf 1979 wordt een lijst gebruikt waarop vrouwen en mannennamen staan. Ook worden Spaanse en Franse namen gebruikt. Die talen komen namelijk voor aan de Atlantische kust. Er zijn namen voor 6 jaar bedacht. Na zes jaar wordt dezelfde naam waar de lijst mee begint weer gebruikt. Als er een hele zware orkaan is geweest dan wordt de naam van die orkaan van de lijst gehaald. Voor een volgende keer krijgt een orkaan dan een andere naam. De namen voor 2013 zijn: 

   Andrea
   Barry
   Chantal
   Dorian
   Erin
   Fernand
   Gabrielle
   Humberto en Haiyan
   Ingrid
   Jerry
   Karen
   Lorenzo
   Melissa
   Nestor
   Olga
   Pablo
   Rebekah
   Sebastien
   Tanya
   Van
   Wendy

De letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt.

In het oosten van de Stille Oceaan krijgen orkanen ook vrouwennamen. In het midden van de Stille Oceaan krijgen orkanen traditionele Hawaïaanse namen. In het Westen van de Stille Oceaan krijgen orkanen Aziatische vrouwennamen. Namen van orkanen in het noorden van de Indische Oceaan komen van een lijst van 64 namen die door de leden van de meteorologische dienst van de Indische Oceaan zijn bedacht. In het zuiden van de Indische Oceaan worden mannen- en vrouwennamen aan orkanen gegeven. In Australië kiezen ze uit een lijst van 104 namen die van te voren zijn bedacht. Ook dat zijn mannen- en vrouwennamen.

Externe Videolink

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Orkaan&oldid=474127"