Portaal:Heelal: verschil tussen versies

Huidige versie van 24 nov 2023 om 20:48

𝐏𝐨𝐫𝐭𝐚𝐚𝐥:𝐇𝐞𝐞𝐥𝐚𝐥

Welkom in het HeelalPortaal!

Op dit portaal vind je informatie over alles wat met het heelal te maken heeft.

Het heelal, ook wel het universum of de kosmos genoemd, is alles wat bestaat, alle materie en alle energie, in ruimte en tijd. Het omvat alle tientallen miljarden triljoenen sterren in alle sterrenstelsels. Het bestuderen van het heelal wordt astronomie genoemd. Heb je er weleens goed over nagedacht hoe groot ons heelal eigenlijk is?

Wij wonen op planeet aarde, die onderdeel is van het zonnestelsel. Ons zonnestelsel is onderdeel van de Melkweg. De Melkweg telt naar schatting zo'n 500 miljard sterren. Op zijn beurt is de Melkweg onderdeel van de Lokale Groep. Dit is de groep van sterrenstelsels waartoe ook de Melkweg behoort. In totaal bevat de Lokale Groep meer dan 40 sterrenstelsels. De Melkweg is hier dus één van. Maar we zijn er nog niet. De Lokale Groep maakt namelijk deel uit van een nog grotere structuur in het universum die bekend staat als de Virgosupercluster. Dit supercluster is zelf weer een klein onderdeel van Laniakea, een nog veel grotere supercluster. En dan heb je nog de Grote Muur in Hercules-Corona Borealis, dat momenteel de grootste bekende structuur in het waarneembaar heelal is. Deze Grote Muur is ongeveer 10 miljard lichtjaar lang en 10 miljoen sterrenstelsels groot. 10 miljoen sterrenstelsels! En in ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, zijn er dus alleen al zo'n 500 miljard sterren. Reken nu maar eens uit hoeveel sterren er in het hele waarneembaar heelal te vinden zijn!

Terug naar PIM-systeem

Planeten in ons zonnestelsel

Dwergplaneten in ons zonnestelsel

Geschiedenis van het observeren en onderzoeken van het heelal

De menselijke fascinatie voor de hemel dateert van duizenden jaren geleden. Heel lang geleden keken mensen omhoog naar de lucht en vroegen zich af over de zon, maan, sterren en planeten in de hemel. Ze merkten op dat de zon opkomt en ondergaat, en dat de maan van vorm verandert. Ze begonnen ook patronen te zien en dingen te onthouden. Stonehenge is een beroemd voorbeeld van een prehistorische structuur die mogelijk werd gebruikt voor astronomische observaties. Het kan dienst hebben gedaan als kalender of astronomisch observatorium, waarbij de stand van de zon en maan werd gevolgd om belangrijke momenten zoals zonnewendes te markeren. Mensen begonnen te begrijpen dat de hemel verband hield met dingen op aarde. In de oudheid maakten beschavingen zoals de Egyptenaren, Babyloniërs, Grieken en Maya's aantekeningen van hemelverschijnselen en ontwikkelden ze kalenders en astronomische kennis. In Egypte bouwde men speciale structuren, zoals de piramides, die mogelijk werden gebruikt om de beweging van de zon en de sterren te volgen. Mensen dachten ook dat de stand van de hemellichamen invloed had op dingen op aarde, zoals hun leven en gebeurtenissen. Dit noemen we astrologie. Sommige mensen geloofden dat de positie van de sterren iets kon voorspellen.

Tijdens de Renaissance begonnen mensen in Europa op een nieuwe manier naar de wereld om hen heen te kijken. Ze werden nieuwsgierig en wilden begrijpen hoe dingen werkten, inclusief wat er boven in de lucht gebeurde. In de vroege 17e eeuw, rond het jaar 1600, werd de telescoop uitgevonden. Hiermee konden mensen beter naar de hemel kijken. Met de telescoop keek Galileo Galilei naar de hemel en zag dingen die niemand eerder had gezien, zoals manen rond andere planeten en bergen op de maan. Ook werd bewezen dat niet alles om de aarde draait, zoals vroeger werd gedacht, maar dat de aarde draait om de zon. Vandaag de dag hebben we krachtige telescopen en ruimtemissies die ons helpen het universum beter te begrijpen. We hebben geleerd over zwarte gaten, andere sterrenstelsels en zelfs de oerknal. Maar er zijn nog veel mysteries in het universum die wetenschappers graag willen ontrafelen, zoals de aard van donkere energie en materie, zwaartekrachtsgolven, de oorsprong van het universum en het bestaan van buitenaards leven.

Artikel van de maand

Melkweg

De Melkweg is het sterrenstelsel waarin ons zonnestelsel zich bevindt. Het is een enorm systeem van sterren, gas, stof en andere materie die door zwaartekracht aan elkaar zijn gebonden. Weet jij waar de naam "Melkweg" vandaan komt?

>> Lees hier verder voor het antwoord! >>

Afbeelding van de maand

De Melkweg.

Hemellichamen

Hemellichamen zijn natuurlijke objecten in de ruimte, buiten de atmosfeer van de aarde. Hieronder vind je een aantal!

Theorieën over het universum

Fenomenen

Fenomenen in ons heelal zijn bijzondere gebeurtenissen, verschijnselen of processen die plaatsvinden in de ruimte. Enkele voorbeelden van fenomenen in ons heelal vind je hieronder.

@@ Regel 11: / Regel 11: @@
 Het heelal, ook wel het universum of de kosmos genoemd, is alles wat bestaat, alle [[materie]] en alle [[energie]], in ruimte en [[tijd]]. Het omvat alle tientallen miljarden triljoenen sterren in alle [[sterrenstelsel]]s. Het bestuderen van het heelal wordt [[astronomie]] genoemd. Heb je er weleens goed over nagedacht hoe groot ons heelal eigenlijk is?
-Wij wonen op planeet [[aarde (planeet)|aarde]], dat onderdeel is van het [[zonnestelsel]]. Ons zonnestelsel is onderdeel van de [[Melkweg]]. De Melkweg telt naar schatting zo'n 500 miljard sterren. Op zijn beurt is de Melkweg onderdeel van de [[Lokale Groep]]. Dit is de is de groep van sterrenstelsels waartoe ook de Melkweg behoort. In totaal bevat de Lokale Groep meer dan 40 sterrenstelsels. De Melkweg is hier dus één van. Maar we zijn er nog niet. De Lokale Groep maakt namelijk deel uit van een nog grotere structuur in het universum die bekend staat als de [[Virgosupercluster]]. Dit [[supercluster]] is zelf weer een klein onderdeel van [[Laniakea]], een nog veel grotere supercluster. En dan heb je nog de [[Grote Muur in Hercules-Corona Borealis]], dat momenteel de grootste bekende structuur in het [[waarneembaar heelal]] is. Deze Grote Muur is ongeveer 10 miljard lichaar lang en 10 miljoen [[sterrenstelsel]]s groot. 10 miljoen sterrenstelsels! En in ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, zijn er dus alleen al zo'n 500 miljard sterren. Reken nu maar eens uit hoeveel sterren er in het hele waarneembaar heelal te vinden zijn!
+Wij wonen op planeet [[aarde (planeet)|aarde]], die onderdeel is van het [[zonnestelsel]]. Ons zonnestelsel is onderdeel van de [[Melkweg]]. De Melkweg telt naar schatting zo'n 500 miljard sterren. Op zijn beurt is de Melkweg onderdeel van de [[Lokale Groep]]. Dit is de groep van sterrenstelsels waartoe ook de Melkweg behoort. In totaal bevat de Lokale Groep meer dan 40 sterrenstelsels. De Melkweg is hier dus één van. Maar we zijn er nog niet. De Lokale Groep maakt namelijk deel uit van een nog grotere structuur in het universum die bekend staat als de [[Virgosupercluster]]. Dit [[supercluster]] is zelf weer een klein onderdeel van [[Laniakea]], een nog veel grotere supercluster. En dan heb je nog de [[Grote Muur in Hercules-Corona Borealis]], dat momenteel de grootste bekende structuur in het [[waarneembaar heelal]] is. Deze Grote Muur is ongeveer 10 miljard [[lichtjaar]] lang en 10 miljoen [[sterrenstelsel]]s groot. 10 miljoen sterrenstelsels! En in ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, zijn er dus alleen al zo'n 500 miljard sterren. Reken nu maar eens uit hoeveel sterren er in het hele waarneembaar heelal te vinden zijn!
-<br>
-<br>
 {{naar PIM}}
 }}
@@ Regel 26: / Regel 24: @@
 Mercury in color - Prockter07 centered.jpg|[[Mercurius (planeet)|Mercurius]]
 Venus from Mariner 10.jpg|[[Venus (planeet)|Venus]]
-The Blue Marble (remastered).jpg|[[Aarde (planeet)|Aarde]]
+Rotating earth animated.gif|[[Aarde (planeet)|Aarde]]
 Water ice clouds hanging above Tharsis PIA02653 black background.jpg|[[Mars (planeet)|Mars]]
 Jupiter New Horizons.jpg|[[Jupiter (planeet)|Jupiter]]
@@ Regel 32: / Regel 30: @@
 Uranus as seen by NASA's Voyager 2 (remastered) - JPEG converted.jpg|[[Uranus (planeet)|Uranus]]
 Neptune - Voyager 2 (29347980845) flatten crop.jpg|[[Neptunus (planeet)|Neptunus]]
+</gallery>
+}}
+{{Portaalbox|
+|Tekstachtergrond=white
+|achtergrond=black
+|kopkleur=white
+|titel=Dwergplaneten in ons zonnestelsel
+|tekst=
+<gallery mode="packed">
+Ceres 01.jpg|[[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]]
+Pluto-01 Stern 03 Pluto Color TXT.jpg|[[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]]
+Haumea Rotation.gif|[[Haumea]]
+Makemake (Dwarf Planet).jpg|[[Makemake]]
+Artist's impression dwarf planet Eris.jpg|[[Eris (dwergplaneet)|Eris]]
 </gallery>
 }}
@@ Regel 41: / Regel 54: @@
 |titel=Geschiedenis van het observeren en onderzoeken van het heelal
 |tekst=
-De menselijke fascinatie voor de hemel dateert van duizenden jaren geleden. Heel lang geleden keken mensen omhoog naar de lucht en vroegen zich af over de [[zon]], [[maan]], [[Ster (hemellichaam)|sterren]] en [[Planeet|planeten]] in de hemel. Ze merkten op dat de zon opkomt en ondergaat, en dat de maan van vorm verandert. Ze begonnen ook patronen te zien en dingen te onthouden. [[Stonehenge]] is een beroemd voorbeeld van een [[Prehistorie|prehistorische]] structuur die mogelijk werd gebruikt voor astronomische observaties. Het kan dienst hebben gedaan als kalender of astronomisch [[observatorium]], waarbij de stand van de zon en maan werd gevolgd om belangrijke momenten zoals [[zonnewende]]s te markeren. Mensen begonnen te begrijpen dat de hemel verband hield met dingen op aarde. In de [[oudheid]] maakten beschavingen zoals de [[Egyptische oudheid|Egyptenaren]], [[Babylon]]iërs, [[Griekse oudheid|Grieken]] en [[Maya's]] aantekeningen van hemelverschijnselen en ontwikkelden kalenders en astronomische kennis. In Egypte bouwde men speciale structuren, zoals de [[piramide]]s, die mogelijk werden gebruikt om de beweging van de zon en de sterren te volgen. Mensen dachten ook dat de stand van de [[Hemellichaam|hemellichamen]] invloed had op dingen op aarde, zoals hun leven en gebeurtenissen. Dit noemen we [[astrologie]]. Sommige mensen geloofden dat de positie van de sterren iets kon voorspellen.
+De menselijke fascinatie voor de hemel dateert van duizenden jaren geleden. Heel lang geleden keken mensen omhoog naar de lucht en vroegen zich af over de [[zon]], [[maan]], [[Ster (hemellichaam)|sterren]] en [[Planeet|planeten]] in de hemel. Ze merkten op dat de zon opkomt en ondergaat, en dat de maan van vorm verandert. Ze begonnen ook patronen te zien en dingen te onthouden. [[Stonehenge]] is een beroemd voorbeeld van een [[Prehistorie|prehistorische]] structuur die mogelijk werd gebruikt voor astronomische observaties. Het kan dienst hebben gedaan als kalender of astronomisch [[observatorium]], waarbij de stand van de zon en maan werd gevolgd om belangrijke momenten zoals [[zonnewende]]s te markeren. Mensen begonnen te begrijpen dat de hemel verband hield met dingen op aarde. In de [[oudheid]] maakten beschavingen zoals de [[Egyptische oudheid|Egyptenaren]], [[Babylon]]iërs, [[Griekse oudheid|Grieken]] en [[Maya's]] aantekeningen van hemelverschijnselen en ontwikkelden ze kalenders en astronomische kennis. In Egypte bouwde men speciale structuren, zoals de [[piramide]]s, die mogelijk werden gebruikt om de beweging van de zon en de sterren te volgen. Mensen dachten ook dat de stand van de [[Hemellichaam|hemellichamen]] invloed had op dingen op aarde, zoals hun leven en gebeurtenissen. Dit noemen we [[astrologie]]. Sommige mensen geloofden dat de positie van de sterren iets kon voorspellen.
+Tijdens de [[Renaissance (periode)|Renaissance]] begonnen mensen in [[Europa (werelddeel)|Europa]] op een nieuwe manier naar de wereld om hen heen te kijken. Ze werden nieuwsgierig en wilden begrijpen hoe dingen werkten, inclusief wat er boven in de lucht gebeurde. In de vroege 17e eeuw, rond het jaar 1600, werd de [[telescoop]] uitgevonden. Hiermee konden mensen beter naar de hemel kijken. Met de telescoop keek [[Galileo Galilei]] naar de hemel en zag dingen die niemand eerder had gezien, zoals [[Maan|manen]] rond andere planeten en bergen op de maan. Ook werd bewezen dat niet alles om de aarde draait, zoals vroeger werd gedacht, maar dat de aarde draait om de zon. Vandaag de dag hebben we krachtige telescopen en ruimtemissies die ons helpen het universum beter te begrijpen. We hebben geleerd over [[Zwart gat|zwarte gaten]], andere [[sterrenstelsel]]s en zelfs de [[oerknal]]. Maar er zijn nog veel mysteries in het universum die wetenschappers graag willen ontrafelen, zoals de aard van [[donkere energie]] en [[Donkere materie|materie]], [[Zwaartekrachtsgolf|zwaartekrachtsgolven]], de oorsprong van het universum en het bestaan van [[buitenaards leven]].
-Tijdens de [[Renaissance (periode)|Renaissance]] begonnen mensen in [[Europa (werelddeel)|Europa]] op een nieuwe manier naar de wereld om hen heen te kijken. Ze werden nieuwsgierig en wilden begrijpen hoe dingen werkten, inclusief wat er boven in de lucht gebeurde. In de vroege 17e eeuw, rond het jaar 1600, werd de [[telescoop]] uitgevonden. Hiermee konden mensen beter naar de hemel kijken. Met de telescoop keek [[Galileo Galilei]] naar de hemel en zag dingen die niemand eerder had gezien, zoals [[Maan|manen]] rond andere planeten en bergen op de maan. Ook werd bewezen dat niet alles om de aarde draait, zoals vroeger werd gedacht, maar dat de aarde draait om de zon. Vandaag de dag hebben we krachtige telescopen en ruimtemissies die ons helpen het universum beter te begrijpen. We hebben geleerd over [[Zwart gat|zwarte gaten]], andere [[sterrenstelsel]]s en zelfs de [[oerknal]]. Maar er zijn nog veel mysteries in het universum die wetenschappers graag willen ontrafelen, zoals de aard van [[donkere energie]] en [[Donkere materie|materie]], [[Zwaartekrachtsgolf|zwaartekrachtsgolven]], de oorsprong van het universum en [[buitenaards leven]].
 <gallery mode="packed">
 Smoking Stonehenge.jpg|[[Stonehenge]]
@@ Regel 83: / Regel 97: @@
 |tekst=Hemellichamen zijn natuurlijke objecten in de ruimte, buiten de atmosfeer van de aarde. Hieronder vind je een aantal!
 [[Bestand:Artwork showing a blurred globe and other celestial bodies, inspired by the asteroid belt of HD 69830.jpg|right|350px]]
-* [[Astroïdenmaan|Astroïdenmanen]]
 * [[Komeet|Kometen]]
 ** [[Exokomeet|Exokometen]]
 * [[Maan|Manen]]
+* [[Meteoor|Meteoren]]
+* [[Meteoriet]]en
 * [[Meteoroïde]]n
 * [[Planeet|Planeten]]
@@ Regel 93: / Regel 108: @@
 ** [[Protoplaneet|Protoplaneten]]
 * [[Planetaire ring]]en
+* [[Planetoïdemaan|Planetoïdemanen]]
 * [[Planetoïde]]n
 * [[Quasar]]s
@@ Regel 99: / Regel 115: @@
 ** [[Dwergster]]ren
 *** [[Blauwe dwerg]]en
+*** [[Bruine dwerg]]en
 *** [[Gele dwerg]]en
 *** [[Oranje dwerg]]en
 *** [[Rode dwerg]]en
 *** [[Witte dwerg]]en
+*** [[Zwarte dwerg]]en
 ** [[Neutronenster]]ren
 ** [[Reuzenster]]ren
@@ Regel 110: / Regel 128: @@
 *** [[Rode reus|Rode reuzen]]
 * [[Zwart gat|Zwarte gaten]]
+}}</div>
+<div style="float:right; width:49%;">
+{{Portaalbox|
+|Tekstachtergrond=white
+|achtergrond=black
+|kopkleur=white
+|titel=Theorieën over het universum
+|tekst=
+[[Bestand:CMB Timeline No Labels or WMAP.jpg|right|350px]]
+* [[Braneworldtheorie]]
+* [[Grote-inslaghypothese]]
+* [[Holografisch universum]]
+* [[Multiversum]]
+* [[Oerknal]]theorie
+* [[Plasmatheorie]]
+* [[Simulatiehypothese]]
+* [[Steady-statetheorie]]
+* [[Superfluïdevacuümtheorie]]
 }}</div>
@@ Regel 120: / Regel 157: @@
 |tekst=Fenomenen in ons heelal zijn bijzondere gebeurtenissen, verschijnselen of processen die plaatsvinden in de ruimte. Enkele voorbeelden van fenomenen in ons heelal vind je hieronder.
 [[Bestand:BlackHole Lensing.gif|right|350px]]
-* [[Aurora]]'s
+* [[Aurora|Aurora's]]
 * [[Donkere energie]]
 * [[Donkere materie]]
@@ Regel 134: / Regel 171: @@
 * [[Rayleighverstrooiing]]
 * [[Spaghettificatie]]
-* [[Supernova]]'s
+* [[Supernova|Supernova's]]
 * [[Zonnevlekken]]
 * [[Zonnewind]]en
@@ Regel 140: / Regel 177: @@
 * [[Zwaartekrachtsgolf|Zwaartekrachtsgolven]]
 * [[Zwaartekrachtlens|Zwaartekrachtlenzen]]
-}}</div>
-<div style="float:left; width:49%;">
-{{Portaalbox|
-|Tekstachtergrond=white
-|achtergrond=black
-|kopkleur=white
-|titel=Theorieën over het universum
-|tekst=
-[[Bestand:CMB Timeline No Labels or WMAP.jpg|right|350px]]
-* [[Braneworldtheorie]]
-* [[Grote-inslaghypothese]]
-* [[Holografisch universum]]
-* [[Multiversum]]
-* [[Oerknal]]theorie
-* [[Plasmatheorie]]
-* [[Simulatiehypothese]]
-* [[Steady-statetheorie]]
-* [[Superfluïdevacuümtheorie]]
 }}</div>

Portaal:Heelal: verschil tussen versies

Huidige versie van 24 nov 2023 om 20:48

Navigatiemenu

Zoeken