Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies
| (131 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | {{Infobox |
+ | {{Infobox politieke partij |
| − | | naam = |
+ | | naam = Belgische Werkliedenpartij (BWP) <br> ''Parti ouvrier belge (POB)'' |
| − | | afbeelding = |
+ | | afbeelding = |
| + | | oprichting = 6 april 1885 |
||
| − | | ander formaat = |
||
| − | | |
+ | | opheffing = 28 juni 1940 |
| − | | |
+ | | actief in = {{BE}} |
| + | | richting = [[Links (politiek)|Centrumlinks]] tot [[links (politiek)|Links]] |
||
| − | | volledige naam = |
||
| + | | stroming = [[Sociaaldemocratie]] <br> [[Democratisch socialisme]] |
||
| − | | pseudoniem = |
||
| − | | |
+ | | presidentskandidaat = |
| − | | |
+ | | president = |
| + | | vicepresidentskandidaat = |
||
| − | | geboorteplaats = [[New York City]] ([[New York (staat)|New York]]) |
||
| + | | vicepresident = |
||
| − | | overleden = 28 februari 1916 |
||
| + | | oprichter = |
||
| − | | land = {{USA}} (1843-1915) <br> {{GB}} (1915-1916) |
||
| − | | |
+ | | partijleider = |
| + | | partijvoorzitter = |
||
| − | | jaren-actief = 1863-1916 |
||
| + | | secretaris-generaal = |
||
| − | | genre = [[Roman (literatuur)|Roman]], [[novelle]], [[kort verhaal]], [[toneelstuk]], [[non-fictie]] |
||
| + | | naamkamer1 = |
||
| − | | stroming = [[Realisme (literatuur)|Realisme]] <br> [[Modernisme]] |
||
| − | | |
+ | | naamkamer2 = |
| + | | naamkamer3 = |
||
| − | | bekende-werken = ''[[Daisy Miller]]'' <br> ''[[The Bostonians]]'' <br> ''[[The Portrait of a Lady]]'' <br> ''[[What Maisie Knew]]'' <br> ''[[The Turn of the Screw]]'' <br> ''[[The Wings of the Dove]]'' <br> ''[[The Ambassadors]]'' |
||
| − | | |
+ | | naamkamer4 = |
| − | | |
+ | | naamkamer5 = |
| + | | naamkamer6 = |
||
| − | | handtekening = [[Bestand:Henry_James_signature_(1907).png|100px]] |
||
| − | | |
+ | | naamkamer7 = |
| + | | fractieleider1 = |
||
| + | | fractieleider2 = |
||
| + | | fractieleider3 = |
||
| + | | fractieleider4 = |
||
| + | | fractieleider5 = |
||
| + | | fractieleider6 = |
||
| + | | fractieleider7 = |
||
| + | | zetels1 = |
||
| + | | zetels2 = |
||
| + | | zetels3 = |
||
| + | | zetels4 = |
||
| + | | zetels5 = |
||
| + | | zetels6 = |
||
| + | | zetels7 = |
||
| + | | kamer1 = |
||
| + | | kamer2 = |
||
| + | | kamer3 = |
||
| + | | kamer4 = |
||
| + | | kamer5 = |
||
| + | | kamer6 = |
||
| + | | kamer7 = |
||
| + | | bureau = |
||
| + | | jongerenorganisatie = |
||
| + | | studentenorganisatie = |
||
| + | | vrouwenbeweging = |
||
| + | | lhbt-vleugel = |
||
| + | | zusterpartij = |
||
| + | | beneuxpartij = |
||
| + | | europesepartij = |
||
| + | | internationaal = |
||
| + | | partijkleur = |
||
| + | | voorgaand = |
||
| + | | opvolgend = |
||
| + | | fusie = |
||
| + | | opgegaan = |
||
| + | | afsplitsing = |
||
| + | | afgesplitst = |
||
| + | | voortzetting = |
||
}} |
}} |
||
| + | De '''Belgische Werkliedenpartij''' ('''BWP'''), of in het [[Frans]] '''Parti ouvrier belge''' ('''POB'''), was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]]. De BWP-BOP was actief tussen 1885 en 1940. Het was een [[sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] partij. Tijdens de [[verzuiling]] vertegenwoordigde de Belgische Werkliedenpartij de socialistische zuil. |
||
| − | '''Henry James''' ([[New York City]], 15 april 1843 - [[Londen]], 28 februari 1916) was een belangrijke [[Verenigde Staten|Amerikaans]]-[[Verenigd Koninkrijk|Britse]] schrijver. James werd geboren in de Verenigde Staten, maar verhuisde later naar het Verenigd Koninkrijk. Eén jaar voor zijn dood kreeg bij de Britse nationaliteit. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het [[realisme (literatuur)|realisme]] in de Engelstalige literatuur. Ook wordt beschouwd als een overgangsfiguur tussen het realisme en het [[modernisme]]. |
||
| + | De BWP-POB werd in 1885 opgericht. Het vertegenwoordigde de arbeidersklasse die toentertijd niet kon stemmen. Door middel stakingen wisten zij uiteindelijk het [[algemeen meervoudig stemrecht]] af te dwingen in 1892. Vanaf toen kwam de BWP-BOP ook in het parlement. Aan het begin van de 20e eeuw deed de BWP-POB afstand van de [[revolutie]]. De partij wilde op democratische manier veranderingen doorbrengen. De revolutionaire socialisten stapten toen over naar de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). Vanaf de [[Eerste Wereldoorlog]] zat de partij in verschillende regeringen met de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]] en de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. |
||
| − | James schreef [[roman (literatuur)|romans]], [[kort verhaal|korte verhalen]], [[toneelstuk]]ken en [[non-fictie]]. Hij staat bekend om zijn complex en [[poëzie|poëtisch]] taalgebruik. In zijn boeken zette hij vaak de Nieuwe Wereld (Amerika) tegenover de Oude Wereld (Europa). Volgens James was de Oude Wereld artistiek en mooi, terwijl de Nieuwe Wereld koud en leeg was. Enkele bekende werken van Henry James zijn ''[[Daisy Miller]]'', ''[[The Bostonians]]'', ''[[The Portrait of a Lady]]'', ''[[What Maisie Knew]]'', ''[[The Turn of the Screw]]'', ''[[The Wings of the Dove]]'' en ''[[The Ambassadors]]''. |
||
| + | De partij werd aan het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]] opgeheven door partijvoorzitter [[Hendrik de Man]]. De Man besloot namelijk over te lopen naar de nazi's, terwijl veel partijleden moesten vluchten, onderduiken of het verzet in gingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP) opgericht als opvolger van de BWP. Dit is de voorloper van het Vlaamse [[Vooruit (politieke partij)|Vooruit]] en de Franstalige [[Parti Socialiste (België)|Parti Socialiste]]. |
||
| − | Henry James was de broer van filosoof [[William James]] en schrijfster [[Alice James]]. |
||
| − | == |
+ | ==Geschiedenis== |
| − | === |
+ | ===Oprichting=== |
| + | In de 19e eeuw konden alleen Belgische mannen met bepaald inkomen of vermogen stemmen. Dit wordt het [[censuskiesrecht]] genoemd. Ook werkten de meeste arbeiders in zware omstandigheden. Zij maakten lange dagen, kregen weinig betaald en leefden in slechte en kleine huizen. Tijdens de 19e eeuw verenigden zij zich in [[vakbond]]en. Deze vakbonden kwamen op de rechten van arbeiders. Zo organiseerden zij stakingen die vaak illegaal waren. Door middel van stakingen wilden zij hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden en algemeen kiesrecht regelen. |
||
| − | Henry James werd geboren op 15 april 1843 in [[New York City]]. Hij was de tweede zoon van Mary Walsh en Henry James Senior. Henry James is dus naar zijn vader vernoemd. Hij had één oudere broer ([[William James]]), twee jongere broers (Wilkie en Robertson) en één jongere zus ([[Alice James]]). Henry James leefde de eerste jaren van zijn leven in Engeland, maar verhuisde in 1845 terug naar de Verenigde Staten. Ze gingen bij zijn opa en oma in [[Albany (New York)|Albany]] wonen. Hier kwam hij in aanraking met literatuur. Zo luisterde hij 's avonds stiekem naar een voorlezing van ''[[David Copperfield]]'' van [[Charles Dickens]]. |
||
| + | Op dat moment had België slechts twee grote politieke partijen; de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]] en de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]. Binnen beide partijen waren politici actief die wilden opkomen voor de arbeiders, maar zij waren een kleine minderheid. De vakbonden en arbeiders besloten daarom hun eigen partij op te richten. In [[café De Zwaan]] in [[Brussel (stad)|Brussel]] werd in april 1885 de Belgische Werkliedenpartij opgericht. De partij geïnspireerd door ideeën van de Duitse filosoof en econoom [[Karl Marx]]. De partij was tegen het [[kapitalisme]]. Enkele standpunten van de partij waren: |
||
| − | Tussen 1855 en 1860 maakte de familie een rondreis door Europa. Ze bezochten onder andere [[Londen]], [[Parijs]], [[Genève (stad)|Genève]] en [[Bonn]]. De familie bracht veel tijd in Frankrijk door, waardoor Henry James ook vloeiend Frans kon. Uiteindelijk keerde de familie terug naar de Verenigde Staten en ging in [[Newport (Rhode Island)|Newport]] in de staat [[Rhode Island]] wonen. Hij raakte bevriend met [[Thomas Sergeant Perry]] en [[John La Farge]]. Via zijn vrienden las hij een hoop Franse boeken, zoals de werken van [[Honoré de Balzac]]. |
||
| + | * Hogere lonen en betere arbeidsomstandigheden |
||
| + | * De invoering van het [[algemeen kiesrecht]] |
||
| + | * De afschaffing van [[kinderarbeid]] |
||
| + | * Gratis en neutraal [[onderwijs]] voor alle kinderen |
||
| + | * De invoering van de [[sociale zekerheid]], zoals uitkeringen voor arbeidsongeschikten en zieken |
||
| + | * De [[nationalisering]] van bedrijven |
||
| − | === |
+ | ===Jaren 1890 en 1900=== |
| + | De partij had aanvankelijk geen zetels in het Belgisch parlement. Toch werd de partij enorm populair onder de Belgische arbeiders. De partij organiseerde samen met vakbonden stakingen, waaronder de [[staking van 1893]]. Toen legden arbeiders in het gehele land het werk neer. Zij wilde de regering onder druk zetten om het [[algemeen stemrecht]] voor alle mannen in te voeren. De staking zorgde er uiteindelijk voor dat het [[algemeen meervoudig stemrecht]] werd ingevoerd. Alle mannen boven de 25 jaar mochten stemmen. Toch kregen mannen met een hoog inkomen of vermogen één of twee extra stemmen. |
||
| − | In 1864 verhuisde het gezin naar [[Boston]] in [[Massachusetts]]. Henry James ging in 1862 rechten studeren aan [[Harvard]], maar realiseerde zich dat hij liever literatuur ging studeren. In 1864 schreef hij zijn eerste korte verhaal; ''The Tragedy of Error''. Hij had contact met schrijfster [[Louisa May Alcott]]. Tussen 1869 en 1870 maakte hij een rondreis door Europa en ontmoette [[Charles Dickens]], [[George Eliot]] en [[Matthew Arnold]]. Tijdens deze rondreis probeerde hij artikelen voor de ''New York Tribune'' te schrijven, maar deze pogingen mislukte. |
||
| + | Tijdens de verkiezingen van 1894 kreeg de Belgische Werkliedenpartij zetels in het parlement. De plannen van de partij werden vastgelegd in het [[Charter van Quaregnon]]. De tekst zou tot 1979 invloed hebben op het partijprogramma van de socialisten. In het Belgisch parlement zaten de socialisten samen met de liberalen in de oppositie. De twee groepen werkten op bepaalde vlakken samen. Zij deden zelfs in sommige regio's mee onder één lijst (een kartel). Zo wilden beide partijen dat de [[leerplicht]] en het [[algemeen enkelvoudig stemrecht]] werden ingevoerd. De leerplicht zou in 1914 worden aangenomen, het algemeen enkelvoudig stemrecht in 1919. |
||
| − | In de tussentijd schreef hij wel verschillende korte verhalen. In 1871 gaf hij zijn eerste roman uit: ''Watch and Ward''. In 1875 besloot hij te verhuizen naar [[Parijs]], waar hij zo'n 30 jaar woonde. Hier had hij contact met veel Franse schrijvers, zoals [[Émile Zola]], [[Guy de Maupassant]] en de Russische schrijver [[Ivan Toergenjev]]. Als een Amerikaan in Parijs vergeleek hij vaak de Verenigde Staten met Europese landen. In ''[[The American]]'' (1877) maakte de Amerikaanse Christopher Newman een grote rondreis door Europa. In ''[[The Europeans]]'' (1878) bezoeken twee Europeanen juist de Verenigde Staten. |
||
| + | Overigens had de Belgische Werkliedenpartij vooral aanhang in [[Wallonië]]. In Vlaanderen bleef de aanhang beperkt tot de grote steden. Binnen de partij waren ook spanningen tussen Waalse en Vlaamse socialisten. De Vlaamse socialisten wilden een meertalig België, terwijl de Waalse socialisten een Franstalig België hadden. De socialist [[Jules Destrée]] (leider van de [[Waalse Beweging]]) wilde niet dat Walen verplicht werden om Nederlands te leren. [[Camille Huysmans]] (een van de [[drie kraaiende hanen]]) vocht juist voor een Nederlandstalige universiteit. |
||
| − | In 1878 brak Henry James door met de novelle ''[[Daisy Miller]]''. Dit gaat over een losbandig Amerikaans meisje dat een reis naar Zwitserland en Italië maakt. Ze flirt met enkele Amerikaanse toeristen en past niet goed op, wat uiteindelijk haar val veroorzaakt. In 1881 publiceerde hij zijn meesterwerk ''[[The Portrait of a Lady]]'' over de Amerikaanse Isabel Archer die een bezoek aan haar Engelse tante brengt. Tussen 1882 en 1883 kreeg James te maken met enkele tegenslagen, zoals de dood van zijn moeder, zijn broer en Toergenjev. |
||
| + | ===Eerste Wereldoorlog en daarna=== |
||
| − | ===Hoogtepunt=== |
||
| + | In 1914 viel Duitsland België binnen. De katholieke regering besloot toen samen te werken met de liberalen en socialisten. Zij werden onderdeel van een nationale regering tegen de Duitsers. Na de Eerste Wereldoorlog bleven de socialisten (vaak samen met de liberalen) onderdeel van de regering. Door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht behaalde de Belgische Werkliedenpartij bijna evenveel zetels als de Katholieke Partij. Waar de katholieken de meerderheid van de Vlaamse zetels hadden, hadden de socialisten de meerderheid in Wallonië. |
||
| − | Vanaf 1884 begon Henry James meer beïnvloed te raken door het [[naturalisme]]. Dit is niet vreemd, aangezien hij bevriend was met Zola (een van de grootste vertegenwoordigers van dit genre). In 1886 publiceerde hij zijn roman ''[[The Bostonians]]''. Dit gaat over de conservatieve Basil Ransom uit [[Mississippi (staat)|Mississippi]] en de progressieve Olive Chancellor en zijn vrouw. In het boek speelt het [[feminisme]] een belangrijke rol; een beweging die toentertijd in opkomst was. Hoewel dit tegenwoordig een van zijn bekendste werken is, was het in zijn tijd geen succes. Ook kreeg hij tegenvallers met zijn boek ''[[Princess Casamassima]]'' en zijn toneelstuk ''[[Guy Domville]]''. |
||
| + | In Vlaanderen waren veel socialisten ook Vlaamsgezind. Zij stapten na de oorlog over naar de [[Frontpartij]]. Dit was een politieke partij die opkwam voor de rechten van Vlamingen. Binnen de Belgische Werkliedenpartij waren spanningen over taalrechten. Het bestuur was grotendeels Franstalig en anti-Duits. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerden de Duitsers door middel van hun [[Flamenpolitik]] Vlaamse nationalisten voor zich te winnen. De socialisten gaven uiteindelijk toe aan een Nederlandstalige universiteit in Gent, maar weigerden Nederlandstalig onderwijs in Brussel. |
||
| − | Deze tegenvallers zorgden ervoor dat James een [[depressie]] kreeg. Deze depressie werd verergerd door de dood van zijn zus en enkele vrienden. Desondanks ontwikkelde Henry James ook nieuwe technieken voor zijn verhalen. Zijn literaire stijl weer een stuk experimenteler. Ook maakte hij veel reizen door Europa en verbleef een lange tijd in Italië. |
||
| + | In 1929 werd het "compromis van de Belgische socialisten" bereikt. Destrée en Huysmans bereikten een akkoord over de taalkwestie. Wallonië zou eentalig blijven, terwijl Vlaanderen zelfbestuur kreeg op culturele zaken (zoals onderwijs). Waalse ambtenaren en militairen hoefden geen Nederlands te leren, maar in de rechtspraak en de overheid werd er wel rekening gehouden met Nederlandstaligen. Tijdens de jaren 1930 werden enkele wetten doorgevoerd. De [[Grote Depressie]] zorgde ervoor dat alle regeringspartijen (katholieken, liberalen en socialisten) werden afgestraft tijdens de verkiezingen van 1936. Veel socialisten waren boos op de Belgische Werkliedenpartij en stapten over naar de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). Toch behielden de partijen genoeg zetels voor een meerderheid. |
||
| − | ===Latere jaren=== |
||
| − | == |
+ | ===Tweede Wereldoorlog en erna=== |
| + | Aan het einde van de jaren 1930 werd [[Hendrik de Man]] partijvoorzitter van de Belgische Werkliedenpartij. Hij schreef een plan om België uit de crisis te krijgen (Plan-De Man). De Man was beïnvloed door het [[corporatisme]]. In 1940 viel Nazi-Duitsland België binnen en bezette het land. De regering vluchtte toen naar [[Bordeaux]] en later naar [[Londen]]. De Man bleef als enige partijleider achter in België. Ondertussen moesten veel socialisten vluchten, onderduiken, gingen het verzet in of werden opgepakt. |
||
| − | ===Invloeden=== |
||
| + | Enkele maanden na de bezetting gaf De Man een speech waarin hij de Belgische Werkliedenpartij ophief. De Man riep de socialisten op om zich over te geven aan de nazi's. Ook begon De Man samen te werken met de Duitse bezetter en verdedigde de keuze van [[Leopold III van België|Leopold III]] om te blijven. Weinig socialisten luisterden hierna. De socialisten bleven actief binnen het verzet en de gevluchte regering in Londen. Aan het einde van de oorlog vluchtte De Man naar Zwitserland. Hij werd in België veroordeeld, maar bleef tot zijn dood in 1953 in Zwitserland wonen. |
||
| − | ===Stijl en thema's=== |
||
| + | Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten om de Belgische Werkliedenpartij om te vormen in de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP). Volgens de socialisten was de oude naam niet meer toepasselijk door de collaboratie van De Man. |
||
| − | ===Status=== |
||
| + | ==Verkiezingsuitslagen== |
||
| − | ==Werken== |
||
| − | ===Romans=== |
||
| − | {{Kolommen2 |
||
| − | | Kolom1= |
||
| − | * ''[[Watch and Ward]]'' (1871) |
||
| − | * ''[[Roderick Hudson]]'' (1875) |
||
| − | * ''[[The American]]'' (1877) |
||
| − | * ''[[The Europeans]]'' (1878) |
||
| − | * ''[[Confidence]]'' (1879) |
||
| − | * ''[[Washington Square]]'' (1880) |
||
| − | * ''[[The Portrait of a Lady]]'' (1881) |
||
| − | * ''[[The Bostonians]]'' (1886) |
||
| − | * ''[[The Princess Casamassima]]'' (1886) |
||
| − | * ''[[The Reverberator]]'' (1888) |
||
| − | * ''[[The Tragic Muse]]'' (1890) |
||
| − | * ''[[The Other House]]'' (1896) |
||
| − | | Kolom2= |
||
| − | * ''[[The Spoils of Poynton]]'' (1897) |
||
| − | * ''[[What Maisie Knew]]'' (1897) |
||
| − | * ''[[The Awkward Age]]'' (1899) |
||
| − | * ''[[The Sacred Fount]]'' (1901) |
||
| − | * ''[[The Wings of the Dove]]'' (1902) |
||
| − | * ''[[The Ambassadors]]'' (1903) |
||
| − | * ''[[The Golden Bowl]]'' (1904) |
||
| − | * ''[[The Whole Family]]'' (1908), geschreven met 11 andere schrijvers. |
||
| − | * ''[[The Outcry]]'' (1911) |
||
| − | * ''[[The Ivory Tower]]'' (1917) |
||
| − | * ''[[The Sense of the Past]]'' (1917) |
||
| − | }} |
||
| − | Henry James overleed voordat hij ''The Ivory Tower'' en ''The Sense of the Past'' kon afmaken. Deze twee romans werden één jaar na zijn dood gepubliceerd. |
||
| − | |||
| − | ===Korte verhalen en novelles=== |
||
| − | {{Kolommen3 |
||
| − | | Kolom1= |
||
| − | *''A Tragedy of Error'' (1864) |
||
| − | *''The Story of a Year'' (1865) |
||
| − | *''A Landscape Painter'' (1866) |
||
| − | *''A Day of Days'' (1866) |
||
| − | *''My Friend Bingham'' (1867) |
||
| − | *''Poor Richard'' (1867) |
||
| − | *''The Story of a Masterpiece'' (1868) |
||
| − | *''A Most Extraordinary Case'' (1868) |
||
| − | *''A Problem'' (1868) |
||
| − | *''De Grey: A Romance'' (1868) |
||
| − | *''Osborne's Revenge'' (1868) |
||
| − | *''The Romance of Certain Old Clothes'' (1868) |
||
| − | *''A Light Man'' (1869) |
||
| − | *''Gabrielle de Bergerac'' (1869) |
||
| − | *''Travelling Companions'' (1870) |
||
| − | *''A Passionate Pilgrim'' (1871) |
||
| − | *''At Isella'' (1871) |
||
| − | *''Master Eustace'' (1871) |
||
| − | *''Guest's Confession'' (1872) |
||
| − | *''The Madonna of the Future'' (1873) |
||
| − | *''The Sweetheart of M. Briseux'' (1873) |
||
| − | *''The Last of the Valerii'' (1874) |
||
| − | *''Madame de Mauves'' (1874) |
||
| − | *''Adina'' (1874) |
||
| − | *''Professor Fargo'' (1874) |
||
| − | *''Eugene Pickering'' (1874) |
||
| − | *''Benvolio'' (1875) |
||
| − | *''Crawford's Consistency'' (1876) |
||
| − | *''The Ghostly Rental'' (1876) |
||
| − | *''Four Meetings'' (1877) |
||
| − | *''Rose-Agathe'' (1878) |
||
| − | *''[[Daisy Miller]]'' (1878) |
||
| − | *''Longstaff's Marriage'' (1878) |
||
| − | *''An International Episode'' (1878) |
||
| − | *''The Pension Beaurepas'' (1879) |
||
| − | *''A Diary of a Man of Fifty'' (1879) |
||
| − | *''A Bundle of Letters'' (1879) |
||
| − | *''The Point of View'' (1882) |
||
| − | | Kolom2= |
||
| − | *''The Siege of London'' (1883) |
||
| − | *''Impressions of a Cousin'' (1883) |
||
| − | *''Lady Barberina'' (1884) |
||
| − | *''Pandora'' (1884) |
||
| − | *''The Author of Beltraffio'' (1884) |
||
| − | *''Georgina's Reasons'' (1884) |
||
| − | *''A New England Winter'' (1884) |
||
| − | *''The Path of Duty'' (1884) |
||
| − | *''Mrs. Temperly'' (1887) |
||
| − | *''Louisa Pallant'' (1888) |
||
| − | *''[[The Aspern Papers]]'' (1888) |
||
| − | *''The Liar'' (1888) |
||
| − | *''The Modern Warning'' (1888) |
||
| − | *''A London Life'' (1888) |
||
| − | *''The Patagonia'' (1888) |
||
| − | *''The Lesson of the Master'' (1888) |
||
| − | *''The Solution'' (1888) |
||
| − | *''The Pupil'' (1891) |
||
| − | *''Brooksmith'' (1891) |
||
| − | *''The Marriages'' (1891) |
||
| − | *''The Chaperon'' (1891) |
||
| − | *''Sir Edmund Orme'' (1891) |
||
| − | *''Nona Vincent'' (1892) |
||
| − | *''The Real Thing'' (1892) |
||
| − | *''The Private Life'' (1892) |
||
| − | *''Lord Beaupré'' (1892) |
||
| − | *''The Visits'' (1892) |
||
| − | *''Sir Dominick Ferrand'' (1892) |
||
| − | *''Greville Fane'' (1892) |
||
| − | *''Collaboration'' (1892) |
||
| − | *''Owen Wingrave'' (1892) |
||
| − | *''The Wheel of Time'' (1892) |
||
| − | *''The Middle Years'' (1893) |
||
| − | *''The Death of the Lion'' (1894) |
||
| − | *''The Coxon Fund'' (1894) |
||
| − | *''The Altar of the Dead'' (1895) |
||
| − | *''The Next Time'' (1895) |
||
| − | *''Glasses'' (1896) |
||
| − | | Kolom3= |
||
| − | *''[[The Figure in the Carpet]]'' (1896) |
||
| − | *''The Way It Came'' (1896) |
||
| − | *''[[The Turn of the Screw]]'' (1898) |
||
| − | *''Covering End'' (1898) |
||
| − | *''In the Cage'' (1898) |
||
| − | *''John Delavoy'' (1898) |
||
| − | *''The Given Case'' (1898) |
||
| − | *''Europe'' (1899) |
||
| − | *''The Great Condition'' (1899) |
||
| − | *''The Real Right Thing'' (1899) |
||
| − | *''Paste'' (1899) |
||
| − | *''The Great Good Place'' (1900) |
||
| − | *''Maud-Evelyn'' (1900) |
||
| − | *''Miss Gunton of Poughkeepsie'' (1900) |
||
| − | *''The Tree of Knowledge'' (1900) |
||
| − | *''The Abasement of the Northmores'' (1900) |
||
| − | *''The Third Person'' (1900) |
||
| − | *''The Special Type'' (1900) |
||
| − | *''The Tone of Time'' (1900) |
||
| − | *''Broken Wings'' (1900) |
||
| − | *''The Two Faces'' (1900) |
||
| − | *''Mrs. Medwin'' (1901) |
||
| − | *''The Beldonald Holbein'' (1901) |
||
| − | *''The Story in It'' (1902) |
||
| − | *''Flickerbridge'' (1902) |
||
| − | *''The Birthplace'' (1903) |
||
| − | *''The Beast in the Jungle'' (1903) |
||
| − | *''The Papers'' (1903) |
||
| − | *''Fordham Castle'' (1904) |
||
| − | *''Julia Bride'' (1908) |
||
| − | *''The Jolly Corner'' (1908) |
||
| − | *''The Velvet Glove'' (1909) |
||
| − | *''Mora Montravers'' (1909) |
||
| − | *''Crapy Cornelia'' (1909) |
||
| − | *''The Bench of Desolation'' (1909) |
||
| − | *''A Round of Visits'' (1910) |
||
| − | }} |
||
| − | |||
| − | ===Verhalenbundels=== |
||
| − | * ''Terminations'' (1893) |
||
| − | * ''The Soft Side'' (1900) |
||
| − | * ''The Better Sort'' (1903) |
||
| − | * ''New York Edition'' (1907-1909) |
||
| − | * ''Travelling Companions'' (1919) |
||
| − | |||
| − | ===Toneelstukken=== |
||
| − | * ''Theatricals'' (1894) |
||
| − | * ''Theatricals: Second Series'' (1895) |
||
| − | * ''Guy Domville'' (1895) |
||
| − | |||
| − | ===Non-fictie=== |
||
| − | Henry James schreef ook veel [[non-fictie]], zoals reisverslagen, theorie over literatuur en [[biografie|biografieën]]. |
||
| − | {{Kolommen2 |
||
| − | | Kolom1= |
||
| − | *''Transaltantic Sketches'' (1875) |
||
| − | *''French Poets and Novelists'' (1878) |
||
| − | *''Hawthorne'' (1879) |
||
| − | *''Portraits of Places'' (1883) |
||
| − | *''A Little Tour in France'' (1884) |
||
| − | *''Partial Portraits'' (1888) |
||
| − | *''Essays in London and Elsewhere'' (1893) |
||
| − | *''Picture and Text'' (1893) |
||
| − | *''William Wetmore Story and His Friends'' (1903) |
||
| − | *''English Hours'' (1905) |
||
| − | *''The Question of our Speech; The Lesson of Balzac. Two Lectures'' (1905) |
||
| − | | Kolom2= |
||
| − | *''The American Scene'' (1907) |
||
| − | *''Views and Reviews'' (1908) |
||
| − | *''Italian Hours'' (1909) |
||
| − | *''A Small Boy and Others'' (1913) |
||
| − | *''Notes of a Son and Brother'' (1914) |
||
| − | *''Notes on Novelists'' (1914) |
||
| − | *''The Middle Years'' (1917) |
||
| − | *''Within the Rim'' (1918) |
||
| − | *''A Most Unholy Trade'' (1925) |
||
| − | *''The Art of the Novel: Critical Prefaces'' (1934) |
||
| − | }} |
||
==Bronnen== |
==Bronnen== |
||
Versie van 5 mei 2024 12:30
| Belgische Werkliedenpartij (BWP) Parti ouvrier belge (POB) | |
| Oprichting | 6 april 1885 |
| Opheffing | 28 juni 1940 |
| Actief in | .svg){kind=small} België
|
| Richting | Centrumlinks tot Links |
| Stroming | Sociaaldemocratie Democratisch socialisme |
Portaal  Politiek
| |
De Belgische Werkliedenpartij (BWP), of in het Frans Parti ouvrier belge (POB), was een Belgische politieke partij. De BWP-BOP was actief tussen 1885 en 1940. Het was een sociaaldemocratische partij. Tijdens de verzuiling vertegenwoordigde de Belgische Werkliedenpartij de socialistische zuil.
De BWP-POB werd in 1885 opgericht. Het vertegenwoordigde de arbeidersklasse die toentertijd niet kon stemmen. Door middel stakingen wisten zij uiteindelijk het algemeen meervoudig stemrecht af te dwingen in 1892. Vanaf toen kwam de BWP-BOP ook in het parlement. Aan het begin van de 20e eeuw deed de BWP-POB afstand van de revolutie. De partij wilde op democratische manier veranderingen doorbrengen. De revolutionaire socialisten stapten toen over naar de Kommunistische Partij van België (KPB). Vanaf de Eerste Wereldoorlog zat de partij in verschillende regeringen met de Katholieke Partij en de Liberale Partij.
De partij werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog opgeheven door partijvoorzitter Hendrik de Man. De Man besloot namelijk over te lopen naar de nazi's, terwijl veel partijleden moesten vluchten, onderduiken of het verzet in gingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Belgische Socialistische Partij (BSP) opgericht als opvolger van de BWP. Dit is de voorloper van het Vlaamse Vooruit en de Franstalige Parti Socialiste.
Geschiedenis
Oprichting
In de 19e eeuw konden alleen Belgische mannen met bepaald inkomen of vermogen stemmen. Dit wordt het censuskiesrecht genoemd. Ook werkten de meeste arbeiders in zware omstandigheden. Zij maakten lange dagen, kregen weinig betaald en leefden in slechte en kleine huizen. Tijdens de 19e eeuw verenigden zij zich in vakbonden. Deze vakbonden kwamen op de rechten van arbeiders. Zo organiseerden zij stakingen die vaak illegaal waren. Door middel van stakingen wilden zij hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden en algemeen kiesrecht regelen.
Op dat moment had België slechts twee grote politieke partijen; de Liberale Partij en de Katholieke Partij. Binnen beide partijen waren politici actief die wilden opkomen voor de arbeiders, maar zij waren een kleine minderheid. De vakbonden en arbeiders besloten daarom hun eigen partij op te richten. In café De Zwaan in Brussel werd in april 1885 de Belgische Werkliedenpartij opgericht. De partij geïnspireerd door ideeën van de Duitse filosoof en econoom Karl Marx. De partij was tegen het kapitalisme. Enkele standpunten van de partij waren:
- Hogere lonen en betere arbeidsomstandigheden
- De invoering van het algemeen kiesrecht
- De afschaffing van kinderarbeid
- Gratis en neutraal onderwijs voor alle kinderen
- De invoering van de sociale zekerheid, zoals uitkeringen voor arbeidsongeschikten en zieken
- De nationalisering van bedrijven
Jaren 1890 en 1900
De partij had aanvankelijk geen zetels in het Belgisch parlement. Toch werd de partij enorm populair onder de Belgische arbeiders. De partij organiseerde samen met vakbonden stakingen, waaronder de staking van 1893. Toen legden arbeiders in het gehele land het werk neer. Zij wilde de regering onder druk zetten om het algemeen stemrecht voor alle mannen in te voeren. De staking zorgde er uiteindelijk voor dat het algemeen meervoudig stemrecht werd ingevoerd. Alle mannen boven de 25 jaar mochten stemmen. Toch kregen mannen met een hoog inkomen of vermogen één of twee extra stemmen.
Tijdens de verkiezingen van 1894 kreeg de Belgische Werkliedenpartij zetels in het parlement. De plannen van de partij werden vastgelegd in het Charter van Quaregnon. De tekst zou tot 1979 invloed hebben op het partijprogramma van de socialisten. In het Belgisch parlement zaten de socialisten samen met de liberalen in de oppositie. De twee groepen werkten op bepaalde vlakken samen. Zij deden zelfs in sommige regio's mee onder één lijst (een kartel). Zo wilden beide partijen dat de leerplicht en het algemeen enkelvoudig stemrecht werden ingevoerd. De leerplicht zou in 1914 worden aangenomen, het algemeen enkelvoudig stemrecht in 1919.
Overigens had de Belgische Werkliedenpartij vooral aanhang in Wallonië. In Vlaanderen bleef de aanhang beperkt tot de grote steden. Binnen de partij waren ook spanningen tussen Waalse en Vlaamse socialisten. De Vlaamse socialisten wilden een meertalig België, terwijl de Waalse socialisten een Franstalig België hadden. De socialist Jules Destrée (leider van de Waalse Beweging) wilde niet dat Walen verplicht werden om Nederlands te leren. Camille Huysmans (een van de drie kraaiende hanen) vocht juist voor een Nederlandstalige universiteit.
Eerste Wereldoorlog en daarna
In 1914 viel Duitsland België binnen. De katholieke regering besloot toen samen te werken met de liberalen en socialisten. Zij werden onderdeel van een nationale regering tegen de Duitsers. Na de Eerste Wereldoorlog bleven de socialisten (vaak samen met de liberalen) onderdeel van de regering. Door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht behaalde de Belgische Werkliedenpartij bijna evenveel zetels als de Katholieke Partij. Waar de katholieken de meerderheid van de Vlaamse zetels hadden, hadden de socialisten de meerderheid in Wallonië.
In Vlaanderen waren veel socialisten ook Vlaamsgezind. Zij stapten na de oorlog over naar de Frontpartij. Dit was een politieke partij die opkwam voor de rechten van Vlamingen. Binnen de Belgische Werkliedenpartij waren spanningen over taalrechten. Het bestuur was grotendeels Franstalig en anti-Duits. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerden de Duitsers door middel van hun Flamenpolitik Vlaamse nationalisten voor zich te winnen. De socialisten gaven uiteindelijk toe aan een Nederlandstalige universiteit in Gent, maar weigerden Nederlandstalig onderwijs in Brussel.
In 1929 werd het "compromis van de Belgische socialisten" bereikt. Destrée en Huysmans bereikten een akkoord over de taalkwestie. Wallonië zou eentalig blijven, terwijl Vlaanderen zelfbestuur kreeg op culturele zaken (zoals onderwijs). Waalse ambtenaren en militairen hoefden geen Nederlands te leren, maar in de rechtspraak en de overheid werd er wel rekening gehouden met Nederlandstaligen. Tijdens de jaren 1930 werden enkele wetten doorgevoerd. De Grote Depressie zorgde ervoor dat alle regeringspartijen (katholieken, liberalen en socialisten) werden afgestraft tijdens de verkiezingen van 1936. Veel socialisten waren boos op de Belgische Werkliedenpartij en stapten over naar de Kommunistische Partij van België (KPB). Toch behielden de partijen genoeg zetels voor een meerderheid.
Tweede Wereldoorlog en erna
Aan het einde van de jaren 1930 werd Hendrik de Man partijvoorzitter van de Belgische Werkliedenpartij. Hij schreef een plan om België uit de crisis te krijgen (Plan-De Man). De Man was beïnvloed door het corporatisme. In 1940 viel Nazi-Duitsland België binnen en bezette het land. De regering vluchtte toen naar Bordeaux en later naar Londen. De Man bleef als enige partijleider achter in België. Ondertussen moesten veel socialisten vluchten, onderduiken, gingen het verzet in of werden opgepakt.
Enkele maanden na de bezetting gaf De Man een speech waarin hij de Belgische Werkliedenpartij ophief. De Man riep de socialisten op om zich over te geven aan de nazi's. Ook begon De Man samen te werken met de Duitse bezetter en verdedigde de keuze van Leopold III om te blijven. Weinig socialisten luisterden hierna. De socialisten bleven actief binnen het verzet en de gevluchte regering in Londen. Aan het einde van de oorlog vluchtte De Man naar Zwitserland. Hij werd in België veroordeeld, maar bleef tot zijn dood in 1953 in Zwitserland wonen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten om de Belgische Werkliedenpartij om te vormen in de Belgische Socialistische Partij (BSP). Volgens de socialisten was de oude naam niet meer toepasselijk door de collaboratie van De Man.