Limes
De Romeinse Limes werd gevormt door de rivier de Rijn die van Nijmegen via Utrecht en Alphen aan den Rijn naar Katwijk stroomde.
Limes is het Latijnse woord voor grens. De Romeinse Limes was de grens van het reusachtige Romeinse Rijk door de Lage landen (nu Nederland).
Ten noorden
Ten noorden van de rivier woonden Germaanse en Keltische stammen, waaronder de Friezen en de Cananefaten. In de ogen van de Romeinen 'de onbeschaafde wereld'. De Rijn was niet alleen de grens, maar ook een belangrijke transportlijn voor de Romeinen. Voorraden werden per boot aan- en afgevoerd.
Langs de Rijn lieten de Romeinen verdedigingstorens, wachtposten en legerkampen bouwen om hun gebied te verdedigen tegen vijandelijke invallen uit het noorden. De meeste van die kampen waren geschikt voor een paar honderd militairen, maar nabij Nijmegen was een kamp gebouwd dat twee legioenen van zesduizend man kon herbergen. Door de Romeinse architectuur veranderde de omgeving erg.
Ten zuiden
Ten zuiden van de grens (op Romeins grondgebied, dus) woonden onder andere de Bataven. Zij leefden in vrede met de Romeinen, en veel Bataven waren soldaat in het Romeinse leger. Maar in 69 na Christus kwamen ze in opstand tegen de Romeinen. Hun leider was Julius Civilis, een Bataaf die al 25 jaar soldaat was in het Romeinse leger. Na een paar maanden werden de Bataven door de Romeinen verslagen. Julius Civilis had niets bereikt. Toch werd hij eeuwen later als een ware held geëerd.
Opgravingen
In de vierde eeuw trokken de Romeinen zich terug achter de Alpen, na veel Germaanse aanvallen. Verschillende Nederlandse plaatsen langs de Rijn stammen uit de Romeinse tijd. Er worden nog regelmatig bodemvondsten gedaan bij nieuwe opgravingen. Zo werden bij de aanleg van de nieuwe wijk Leidsche Rijn bij Utrecht een wachttoren en twee schepen gevonden.