Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(84 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Infobox politieke partij
  
{{Infobox politieke partij
−
| naam = Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) <br> ''Parti de la Liberté et du Progrès'' (PLP)
 +
| naam = Belgische Werkliedenpartij (BWP) <br> ''Parti ouvrier belge (POB)''
−
| afbeelding =
 +
| afbeelding =
−
| oprichting = 1961
 +
| oprichting = 6 april 1885
−
| opheffing = 1972 (Waalse afdeling) <br> 1992 (Vlaamse afdeling)
+
| opheffing = 28 juni 1940
 
| actief in = {{BE}}
  
| actief in = {{BE}}
−
| richting = [[rechts (politiek)|Centrumrechts]]
 +
| richting = [[Links (politiek)|Centrumlinks]] tot [[links (politiek)|Links]]
−
| stroming = [[Liberalisme]] <br> [[Klassiek liberalisme]] <br> [[Neoliberalisme]]
 +
| stroming = [[Sociaaldemocratie]] <br> [[Democratisch socialisme]]
 
| presidentskandidaat =
 
| presidentskandidaat =
 
| president =
  
| president =
 
| vicepresidentskandidaat =
 
| vicepresidentskandidaat =
 
| vicepresident =
  
| vicepresident =
−
| oprichter = [[Omer Vanaudenhove]]
 +
| oprichter =
 
| partijleider =
  
| partijleider =
 
| partijvoorzitter =
  
| partijvoorzitter =
Regel 51: Regel 51:
 
| beneuxpartij =
 
| beneuxpartij =
 
| europesepartij =
  
| europesepartij =
−
| internationaal = [[Liberale Internationale]]
+
| internationaal =
−
| partijkleur = 0073CF
 +
| partijkleur =
−
| voorgaand = [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]
 +
| voorgaand =
  +
| opvolgend =
−
| opvolgend = [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Vlaamse Liberalen en Democraten]] (VLD) <br> [[Parti réformateur libéral]] (PRL)
  
 
| fusie =
  
| fusie =
−
| opgegaan =
+
| opgegaan =
 
| afsplitsing =
  
| afsplitsing =
 
| afgesplitst =
  
| afgesplitst =
 
| voortzetting =
 
| voortzetting =
 
}}
  
}}
−
De '''Partij voor Vrijheid en Vooruitgang''' ('''PVV'''), of in het [[Frans]] ''Parti de la Liberté et du Progrès'' (PLP), was een [[België|Belgische]] politieke partij. De PVV-PLP werd opgericht in 1961 als opvolger van de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. De nieuwe liberale partij moest conservatieve en gematigde kiezers aanspreken.
+
De '''Belgische Werkliedenpartij''' ('''BWP'''), of in het [[Frans]] '''Parti ouvrier belge''' ('''POB'''), was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]]. De BWP-BOP was actief tussen 1885 en 1940. Het was een [[sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] partij. Tijdens de [[verzuiling]] vertegenwoordigde de Belgische Werkliedenpartij de socialistische zuil.
   
  +
De BWP-POB werd in 1885 opgericht. Het vertegenwoordigde de arbeidersklasse die toentertijd niet kon stemmen. Door middel stakingen wisten zij uiteindelijk het [[algemeen meervoudig stemrecht]] af te dwingen in 1892. Vanaf toen kwam de BWP-BOP ook in het parlement. Aan het begin van de 20e eeuw deed de BWP-POB afstand van de [[revolutie]]. De partij wilde op democratische manier veranderingen doorbrengen. De revolutionaire socialisten stapten toen over naar de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). Vanaf de [[Eerste Wereldoorlog]] zat de partij in verschillende regeringen met de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]] en de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]].
−
De PVV-PLP was rechtser dan de Liberale Partij op economisch vlak. De partij stond voor lagere belastingen, een kleine rol voor de overheid, [[vrijhandel]] en Europese samenwerking. In 1972 werden de Vlaamse en Franstalige afdeling in twee aparte partijen gesplitst. De Vlaamse afdeling behield zijn naam, terwijl de Franstalige afdeling verder ging onder de naam [[Parti réformateur libéral]] (PRL). Dit was de voorloper van de [[Mouvement Réformateur]] (MR). Hierdoor was de PVV vanaf 1972 alleen in Vlaanderen actief. De partij begon toen ook de [[Vlaamse Beweging]] meer te omarmen en werd voorstander van het [[federalisme]]. In 1992 werd de PVV omgedoopt in de ''Vlaamse Liberalen en Democraten'' (VLD). Tegenwoordig staat deze partij bekend als de [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten]] (Open Vld).
 
   
  +
De partij werd aan het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]] opgeheven door partijvoorzitter [[Hendrik de Man]]. De Man besloot namelijk over te lopen naar de nazi's, terwijl veel partijleden moesten vluchten, onderduiken of het verzet in gingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP) opgericht als opvolger van de BWP. Dit is de voorloper van het Vlaamse [[Vooruit (politieke partij)|Vooruit]] en de Franstalige [[Parti Socialiste (België)|Parti Socialiste]].
−
De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang heeft aan verschillende regeringen meegedaan, maar nooit een premier geleverd.
 
   
 
==Geschiedenis==
  
==Geschiedenis==
−
===Voorgeschiedenis===
 +
===Oprichting===
  +
In de 19e eeuw konden alleen Belgische mannen met bepaald inkomen of vermogen stemmen. Dit wordt het [[censuskiesrecht]] genoemd. Ook werkten de meeste arbeiders in zware omstandigheden. Zij maakten lange dagen, kregen weinig betaald en leefden in slechte en kleine huizen. Tijdens de 19e eeuw verenigden zij zich in [[vakbond]]en. Deze vakbonden kwamen op de rechten van arbeiders. Zo organiseerden zij stakingen die vaak illegaal waren. Door middel van stakingen wilden zij hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden en algemeen kiesrecht regelen.
−
De [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]] werd in 1846 als de eerste politieke partij van het land. Tijdens de 19e eeuw had de partij veel aanhang, maar dit veranderde in 1891. De Liberale Partij was vanaf toen slechts de derde partij van het land. De liberalen waren in deze tijd nog groot voorstander van de strikte [[scheiding van kerk en staat]]. Zo wilden zij dat alleen het openbaar onderwijs (scholen zonder religieuze grondslag) geld van de overheid kregen. Veel conservatieve en gematigde liberalen waren het hier niet mee eens. Zij stapten over naar de [[Katholieke Partij]]. Ook verloren de liberalen de stemmen van arbeiders aan de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP).
 
−
[[Bestand:Omer_Vanaudenhove.jpg|left|250px|thumb|[[Omer Vanaudenhove]] was partijvoorzitter tussen 1961 en 1969.]]
  
−
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] verloren de liberalen opnieuw zetels. In 1946 behaalde de Liberale Partij slechts 8% van de stemmen. Hier eindigden zij als vierde partij van het land onder de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). Later herstelde de Liberale Partij een klein beetje, maar de partij bleef hangen tussen de 11% en 15%.
  
   
  +
Op dat moment had België slechts twee grote politieke partijen; de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]] en de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]. Binnen beide partijen waren politici actief die wilden opkomen voor de arbeiders, maar zij waren een kleine minderheid. De vakbonden en arbeiders besloten daarom hun eigen partij op te richten. In [[café De Zwaan]] in [[Brussel (stad)|Brussel]] werd in april 1885 de Belgische Werkliedenpartij opgericht. De partij geïnspireerd door ideeën van de Duitse filosoof en econoom [[Karl Marx]]. De partij was tegen het [[kapitalisme]]. Enkele standpunten van de partij waren:
−
===Ontstaan===
  
  +
* Hogere lonen en betere arbeidsomstandigheden
−
In 1961 besloot partijvoorzitter [[Omer Vanaudenhove]] het imago van de partij te verbeteren. De Liberale Partij werd naar ''Partij voor Vrijheid en Vooruitgang'' (PVV) of ''Parti de la Liberté et du Progrès'' (PLP) omgedoopt. Ook veranderden enkele standpunten. Zo was de partij niet meer voorstander van de strikte scheiding tussen kerk en staat. Hierdoor hoopte de partij ook kiezers van de [[Christelijke Volkspartij]] (CVP) aan te spreken. De partij voerde campagne tegen de impopulaire regering, waar de CVP onderdeel van was. De vernieuwing was een succes: de partij steeg van 20 naar 48 zetels.
 
  +
* De invoering van het [[algemeen kiesrecht]]
  +
* De afschaffing van [[kinderarbeid]]
  +
* Gratis en neutraal [[onderwijs]] voor alle kinderen
  +
* De invoering van de [[sociale zekerheid]], zoals uitkeringen voor arbeidsongeschikten en zieken
  +
* De [[nationalisering]] van bedrijven
   
  +
===Jaren 1890 en 1900===
−
De CVP vormde echter een regering met de [[Belgische Socialistisch Partij]] (BSP). Eén jaar later viel deze regering echter, waardoor de PVV-PLP samen met de CVP een regering vormde onder premier [[Paul Vanden Boeynants]]. De PVV-PLP was nog altijd tegen de [[Vlaamse Beweging]]. Het bestuur was namelijk grotendeels Franstalig en zag de Vlaamse Beweging als gevaar voor de eenheid van België. Plannen voor de gemeenschappen werden daardoor in de koelkast gezet. Toch groeiden de spanningen tussen de gemeenschappen. Zo was er een campagne om van de [[Katholieke Universiteit Leuven]] een Nederlandstalige universiteit te maken. In 1968 viel de regering hierdoor.
 
  +
De partij had aanvankelijk geen zetels in het Belgisch parlement. Toch werd de partij enorm populair onder de Belgische arbeiders. De partij organiseerde samen met vakbonden stakingen, waaronder de [[staking van 1893]]. Toen legden arbeiders in het gehele land het werk neer. Zij wilde de regering onder druk zetten om het [[algemeen stemrecht]] voor alle mannen in te voeren. De staking zorgde er uiteindelijk voor dat het [[algemeen meervoudig stemrecht]] werd ingevoerd. Alle mannen boven de 25 jaar mochten stemmen. Toch kregen mannen met een hoog inkomen of vermogen één of twee extra stemmen.
   
  +
Tijdens de verkiezingen van 1894 kreeg de Belgische Werkliedenpartij zetels in het parlement. De plannen van de partij werden vastgelegd in het [[Charter van Quaregnon]]. De tekst zou tot 1979 invloed hebben op het partijprogramma van de socialisten. In het Belgisch parlement zaten de socialisten samen met de liberalen in de oppositie. De twee groepen werkten op bepaalde vlakken samen. Zij deden zelfs in sommige regio's mee onder één lijst (een kartel). Zo wilden beide partijen dat de [[leerplicht]] en het [[algemeen enkelvoudig stemrecht]] werden ingevoerd. De leerplicht zou in 1914 worden aangenomen, het algemeen enkelvoudig stemrecht in 1919.
−
De PVV-PLP eindigde in de jaren hierna in de oppositie.
 
   
  +
Overigens had de Belgische Werkliedenpartij vooral aanhang in [[Wallonië]]. In Vlaanderen bleef de aanhang beperkt tot de grote steden. Binnen de partij waren ook spanningen tussen Waalse en Vlaamse socialisten. De Vlaamse socialisten wilden een meertalig België, terwijl de Waalse socialisten een Franstalig België hadden. De socialist [[Jules Destrée]] (leider van de [[Waalse Beweging]]) wilde niet dat Walen verplicht werden om Nederlands te leren. [[Camille Huysmans]] (een van de [[drie kraaiende hanen]]) vocht juist voor een Nederlandstalige universiteit.
−
===Splitsing===
  
−
In 1971 werd besloten om de partij te splitsen in een Vlaamse en Franstalige partij. Dit gebeurde overigens ook met de twee andere grote partijen; de Christelijke Volkspartij en de Belgische Socialistische Partij. België werd immers omgebouwd van [[eenheidsstaat]] naar [[federatie]]. Het idee was dat beide partijen dezelfde naam in hun eigen taal bleven behouden. De Franstalige afdeling besloot echter zijn naam in 1972 te veranderden in [[Parti réformateur libéral]] (PRL). De Vlaamse afdeling behield de naam ''Partij voor Vrijheid en Vooruitgang''.
 
   
  +
===Eerste Wereldoorlog en daarna===
−
Beide partijen werden voorstander van het [[federalisme]]. Zij vonden dat de gemeenschappen een bepaalde mate van zelfbestuur moesten hebben. De PRL besloot zelfs samen te werken met Waalse regionalistische partijen, zoals [[Rassemblement Wallon]] (RW) en [[Démocrate Fédéraliste Indépendant|Front démocratique des francophones]] (FDF). In Vlaanderen gebeurde dit niet. Hoewel de PVV een stuk positiever tegenover de Vlaamse Beweging stond, werd de partij als anti-Vlaams gezien. De [[Volksunie]] gaf de PVV zelfs de bijnaam "Pest Van Vlaanderen".
  
  +
In 1914 viel Duitsland België binnen. De katholieke regering besloot toen samen te werken met de liberalen en socialisten. Zij werden onderdeel van een nationale regering tegen de Duitsers. Na de Eerste Wereldoorlog bleven de socialisten (vaak samen met de liberalen) onderdeel van de regering. Door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht behaalde de Belgische Werkliedenpartij bijna evenveel zetels als de Katholieke Partij. Waar de katholieken de meerderheid van de Vlaamse zetels hadden, hadden de socialisten de meerderheid in Wallonië.
   
  +
In Vlaanderen waren veel socialisten ook Vlaamsgezind. Zij stapten na de oorlog over naar de [[Frontpartij]]. Dit was een politieke partij die opkwam voor de rechten van Vlamingen. Binnen de Belgische Werkliedenpartij waren spanningen over taalrechten. Het bestuur was grotendeels Franstalig en anti-Duits. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerden de Duitsers door middel van hun [[Flamenpolitik]] Vlaamse nationalisten voor zich te winnen. De socialisten gaven uiteindelijk toe aan een Nederlandstalige universiteit in Gent, maar weigerden Nederlandstalig onderwijs in Brussel.
−
===Als Vlaamse partij===
  
−
[[File:Guy_Verhofstadt_in_2005.jpg|right|300px|thumb|Onder [[Guy Verhofstadt]] vond een vernieuwingsoperatie binnen de PVV plaats. Dit leidde uiteindelijk tot de oprichting van de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD) in 1992.]]
  
−
De partij deed vervolgens mee aan verschillende regeringen, zoals de regering van [[Edmond Leburton]] (1973-1974), [[Leo Tindemans]] (1974-1977) en [[Wilfried Martens]] (1980, 1981-1988 en 1991-1992). De partij zat altijd met haar Waalse zusterpartij in de regering. De rest van de tijd voerden zij oppositie. In deze tijd waren [[Willy De Clercq]] en [[Guy Verhofstadt]] belangrijke namen binnen de partij. De partij werd ook voorstander van het [[neoliberalisme]]. Het neoliberalisme was een ideologie in de jaren 1980 uit de [[Verenigde Staten]] overwaaiden. Vooral onder Verhofstadt werd de partij neoliberaal. De PVV wilde lagere belastingen, een kleinere overheid en meer taken aan het bedrijfsleven afstoten ([[privatisering]]en). Verhofstadt werd zelfs vergeleken met de Britse premier [[Margaret Thatcher]].
  
   
  +
In 1929 werd het "compromis van de Belgische socialisten" bereikt. Destrée en Huysmans bereikten een akkoord over de taalkwestie. Wallonië zou eentalig blijven, terwijl Vlaanderen zelfbestuur kreeg op culturele zaken (zoals onderwijs). Waalse ambtenaren en militairen hoefden geen Nederlands te leren, maar in de rechtspraak en de overheid werd er wel rekening gehouden met Nederlandstaligen. Tijdens de jaren 1930 werden enkele wetten doorgevoerd. De [[Grote Depressie]] zorgde ervoor dat alle regeringspartijen (katholieken, liberalen en socialisten) werden afgestraft tijdens de verkiezingen van 1936. Veel socialisten waren boos op de Belgische Werkliedenpartij en stapten over naar de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). Toch behielden de partijen genoeg zetels voor een meerderheid.
−
Een belangrijk standpunt van de PVV was het verkleinen van de [[staatsschuld]]. Volgens de partij zou de hoge staatsschuld in de toekomst tot problemen kunnen leiden. Ook wilden zij niet dat latere generaties hiermee opgezadeld zaten. Verhofstadt was tussen 1986 en 1988 minister van Begroting, waardoor hij zijn plannen kon uitwerken. Toen hij in 1991 campagne voerde, was de hoge staatsschuld een van zijn belangrijkste standpunten. De kiezers hielden hem echter medeverantwoordelijk voor de omvang van de staatsschuld. Dit kostte hem de verkiezingsoverwinning. In plaats van Verhofstadt won [[Jean-Luc Dehaene]] van de CVP de overwinning. De PVV eindigde opnieuw in de oppositie.
  
   
  +
===Tweede Wereldoorlog en erna===
−
===Einde===
  
  +
Aan het einde van de jaren 1930 werd [[Hendrik de Man]] partijvoorzitter van de Belgische Werkliedenpartij. Hij schreef een plan om België uit de crisis te krijgen (Plan-De Man). De Man was beïnvloed door het [[corporatisme]]. In 1940 viel Nazi-Duitsland België binnen en bezette het land. De regering vluchtte toen naar [[Bordeaux]] en later naar [[Londen]]. De Man bleef als enige partijleider achter in België. Ondertussen moesten veel socialisten vluchten, onderduiken, gingen het verzet in of werden opgepakt.
−
Verhofstadt besloot in 1992 de partij te verruimen. Hij haalde mensen weg bij de CVP, de [[Volksunie]] en zelfs [[Vlaams Blok]]. Het doel was het oprichten van een brede Vlaamse liberale partij. In 1992 ontstonden hierdoor de ''Vlaamse Liberalen en Democraten'' (VLD). De naamswijziging was een succes. In 1999 werd de VLD uiteindelijk de grootste partij en Verhofstadt werd premier.
 
   
  +
Enkele maanden na de bezetting gaf De Man een speech waarin hij de Belgische Werkliedenpartij ophief. De Man riep de socialisten op om zich over te geven aan de nazi's. Ook begon De Man samen te werken met de Duitse bezetter en verdedigde de keuze van [[Leopold III van België|Leopold III]] om te blijven. Weinig socialisten luisterden hierna. De socialisten bleven actief binnen het verzet en de gevluchte regering in Londen. Aan het einde van de oorlog vluchtte De Man naar Zwitserland. Hij werd in België veroordeeld, maar bleef tot zijn dood in 1953 in Zwitserland wonen.
−
Tegenwoordig staat de VLD bekend onder de naam ''[[Open Vlaamse Liberalen en Democraten]]'' (Open Vld).
  
   
  +
Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten om de Belgische Werkliedenpartij om te vormen in de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP). Volgens de socialisten was de oude naam niet meer toepasselijk door de collaboratie van De Man.
−
==Ideologie==
  
−
De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang was een [[rechts (politiek)|centrumrechtse]], [[liberalisme|liberale]] partij. De partij pleitte voor een kleine overheid, een kleinere [[staatsschuld]] en lagere [[belasting]]en. Zo wilden de liberalen meer overheidstaken afstoten aan het bedrijfsleven. Dit wordt [[privatiseren]] genoemd. De PVV was voorstander van [[vrijhandel]] en economische Europese samenwerking. De partij was een van de grootste voorstanders van de [[Europese Unie]] (EU). Volgens de partij zouden bezuinigingen, lagere belastingen en vrijhandel tot meer [[welvaart]] leiden. De partij was daarnaast voorstander van [[zelfbeschikking]]. Zo was de PVV voorstander van [[abortus]] en [[euthanasie]]. Overigens had de PVV wel een conservatieve en progressieve vleugel.
 
   
  +
==Verkiezingsuitslagen==
−
De partij was oorspronkelijk vóór een Belgische [[eenheidsstaat]]. Toch waren er Vlaamsgezinde liberalen binnen de partij actief. Zij wonnen vanaf de jaren 1970 aan invloed. Vanaf de jaren 1970 begonnen de liberalen het [[federalisme]] positief te zien. Zij vonden dat zelfbestuur voor Vlaanderen en Wallonië nodig was om België als land te behouden. In de jaren 1980 begonnen de liberalen zich ook bezig te houden met de Vlaamse identiteit. Zo waren Karel Poma en Patrick Dewael in de jaren 1980 Vlaams minister van Cultuur.
  
−  
−
==Verkiezingsresultaten==
  
−
Hieronder vind je een overzicht van de verkiezingsresultaten voor de [[Kamer van Volksvertegenwoordigers]]. De PVV was ook vertegenwoordigd in de [[Senaat (België)|Senaat]].
 
−
{| class="wikitable"
  
−
|-
  
−
! Jaar || Partijvoorzitter || Zetels || +/-
 
−
|-
  
−
| 1965 || [[Omer Vanaudenhove]] || {{Percentagebalk|48|212|#0073CF}} || +28
  
−
|-
  
−
| 1968 || [[Omer Vanaudenhove]] || {{Percentagebalk|47|212|#0073CF}} || -1
  
−
|-
  
−
| 1971 || [[Pierre Descamps]] || {{Percentagebalk|34|212|#0073CF}} || -13
  
−
|-
  
−
| 1974 || [[Frans Grootjans]] || {{Percentagebalk|30|212|#0073CF}} || -4
  
−
|-
  
−
| 1977 || [[Frans Grootjans]] || {{Percentagebalk|17|212|#0073CF}} || -13
  
−
|-
  
−
| 1978 || [[Willy De Clercq]] || {{Percentagebalk|22|212|#0073CF}} || +3
  
−
|-
  
−
| 1981 || [[Willy De Clercq]] || {{Percentagebalk|28|212|#0073CF}} || +6
  
−
|-
  
−
| 1985 || [[Guy Verhofstadt]] || {{Percentagebalk|22|212|#0073CF}} || -6
  
−
|-
  
−
| 1987 || [[Annemie Nyts-Uyttebroeck]] || {{Percentagebalk|25|212|#0073CF}} || +3
  
−
|-
  
−
| 1991 || [[Guy Verhofstadt]] || {{Percentagebalk|26|212|#0073CF}} || +1
  
−
|-
  
−
|}
  
   
 
==Bronnen==
  
==Bronnen==
−
* Laroy, Peter (2023). [https://encyclopedievlaamsebeweging.be/nl/liberale-partij "Liberale Partij".] ''Encyclopedie van de Vlaamse Beweging''.
  
−
* Onbekend (onbekend). [https://www.openvld.be/geschiedenis "Geschiedenis"] via www.openvld.be.
  
−
* Preventier, Walter (1990). [https://www.dbnl.org/tekst/_vla001199001_01/_vla001199001_01_0111.php "De essentie van het politiek liberalisme in België".] De Vlaamsche Gids, jaargang 74. Bladzijde 5-6.
 
−
* Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). ''Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden.'' Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen.
  

Huidige versie van 5 mei 2024 om 12:30

Belgische Werkliedenpartij (BWP)
Parti ouvrier belge (POB)
Oprichting 6 april 1885
Opheffing 28 juni 1940
Actief in Vlag van België België
Richting Centrumlinks tot Links
Stroming Sociaaldemocratie
Democratisch socialisme
Presidentskandidaat
President
Vicepresidentskandidaat
Vicepresident
Oprichter(s)
Partijleider
Partijvoorzitter
Secretaris-generaal
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Wetenschappelijk bureau
Jongerenorganisatie
Studentenorganisatie
Vrouwenbeweging
Lhbt-vleugel
Zusterpartij(en)
Fractie in het Benelux-parlement
Europese fractie
Internationale organisatie
Voorgaande partij(en)
Opvolgende partij(en)
Fusie van
Opgegaan in
Afsplitsing van
Afsplitsing(en)
Voortzetting van
Portaal Portal.svg Politiek

De Belgische Werkliedenpartij (BWP), of in het Frans Parti ouvrier belge (POB), was een Belgische politieke partij. De BWP-BOP was actief tussen 1885 en 1940. Het was een sociaaldemocratische partij. Tijdens de verzuiling vertegenwoordigde de Belgische Werkliedenpartij de socialistische zuil.

De BWP-POB werd in 1885 opgericht. Het vertegenwoordigde de arbeidersklasse die toentertijd niet kon stemmen. Door middel stakingen wisten zij uiteindelijk het algemeen meervoudig stemrecht af te dwingen in 1892. Vanaf toen kwam de BWP-BOP ook in het parlement. Aan het begin van de 20e eeuw deed de BWP-POB afstand van de revolutie. De partij wilde op democratische manier veranderingen doorbrengen. De revolutionaire socialisten stapten toen over naar de Kommunistische Partij van België (KPB). Vanaf de Eerste Wereldoorlog zat de partij in verschillende regeringen met de Katholieke Partij en de Liberale Partij.

De partij werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog opgeheven door partijvoorzitter Hendrik de Man. De Man besloot namelijk over te lopen naar de nazi's, terwijl veel partijleden moesten vluchten, onderduiken of het verzet in gingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Belgische Socialistische Partij (BSP) opgericht als opvolger van de BWP. Dit is de voorloper van het Vlaamse Vooruit en de Franstalige Parti Socialiste.

Geschiedenis

Oprichting

In de 19e eeuw konden alleen Belgische mannen met bepaald inkomen of vermogen stemmen. Dit wordt het censuskiesrecht genoemd. Ook werkten de meeste arbeiders in zware omstandigheden. Zij maakten lange dagen, kregen weinig betaald en leefden in slechte en kleine huizen. Tijdens de 19e eeuw verenigden zij zich in vakbonden. Deze vakbonden kwamen op de rechten van arbeiders. Zo organiseerden zij stakingen die vaak illegaal waren. Door middel van stakingen wilden zij hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden en algemeen kiesrecht regelen.

Op dat moment had België slechts twee grote politieke partijen; de Liberale Partij en de Katholieke Partij. Binnen beide partijen waren politici actief die wilden opkomen voor de arbeiders, maar zij waren een kleine minderheid. De vakbonden en arbeiders besloten daarom hun eigen partij op te richten. In café De Zwaan in Brussel werd in april 1885 de Belgische Werkliedenpartij opgericht. De partij geïnspireerd door ideeën van de Duitse filosoof en econoom Karl Marx. De partij was tegen het kapitalisme. Enkele standpunten van de partij waren:

Jaren 1890 en 1900

De partij had aanvankelijk geen zetels in het Belgisch parlement. Toch werd de partij enorm populair onder de Belgische arbeiders. De partij organiseerde samen met vakbonden stakingen, waaronder de staking van 1893. Toen legden arbeiders in het gehele land het werk neer. Zij wilde de regering onder druk zetten om het algemeen stemrecht voor alle mannen in te voeren. De staking zorgde er uiteindelijk voor dat het algemeen meervoudig stemrecht werd ingevoerd. Alle mannen boven de 25 jaar mochten stemmen. Toch kregen mannen met een hoog inkomen of vermogen één of twee extra stemmen.

Tijdens de verkiezingen van 1894 kreeg de Belgische Werkliedenpartij zetels in het parlement. De plannen van de partij werden vastgelegd in het Charter van Quaregnon. De tekst zou tot 1979 invloed hebben op het partijprogramma van de socialisten. In het Belgisch parlement zaten de socialisten samen met de liberalen in de oppositie. De twee groepen werkten op bepaalde vlakken samen. Zij deden zelfs in sommige regio's mee onder één lijst (een kartel). Zo wilden beide partijen dat de leerplicht en het algemeen enkelvoudig stemrecht werden ingevoerd. De leerplicht zou in 1914 worden aangenomen, het algemeen enkelvoudig stemrecht in 1919.

Overigens had de Belgische Werkliedenpartij vooral aanhang in Wallonië. In Vlaanderen bleef de aanhang beperkt tot de grote steden. Binnen de partij waren ook spanningen tussen Waalse en Vlaamse socialisten. De Vlaamse socialisten wilden een meertalig België, terwijl de Waalse socialisten een Franstalig België hadden. De socialist Jules Destrée (leider van de Waalse Beweging) wilde niet dat Walen verplicht werden om Nederlands te leren. Camille Huysmans (een van de drie kraaiende hanen) vocht juist voor een Nederlandstalige universiteit.

Eerste Wereldoorlog en daarna

In 1914 viel Duitsland België binnen. De katholieke regering besloot toen samen te werken met de liberalen en socialisten. Zij werden onderdeel van een nationale regering tegen de Duitsers. Na de Eerste Wereldoorlog bleven de socialisten (vaak samen met de liberalen) onderdeel van de regering. Door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht behaalde de Belgische Werkliedenpartij bijna evenveel zetels als de Katholieke Partij. Waar de katholieken de meerderheid van de Vlaamse zetels hadden, hadden de socialisten de meerderheid in Wallonië.

In Vlaanderen waren veel socialisten ook Vlaamsgezind. Zij stapten na de oorlog over naar de Frontpartij. Dit was een politieke partij die opkwam voor de rechten van Vlamingen. Binnen de Belgische Werkliedenpartij waren spanningen over taalrechten. Het bestuur was grotendeels Franstalig en anti-Duits. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerden de Duitsers door middel van hun Flamenpolitik Vlaamse nationalisten voor zich te winnen. De socialisten gaven uiteindelijk toe aan een Nederlandstalige universiteit in Gent, maar weigerden Nederlandstalig onderwijs in Brussel.

In 1929 werd het "compromis van de Belgische socialisten" bereikt. Destrée en Huysmans bereikten een akkoord over de taalkwestie. Wallonië zou eentalig blijven, terwijl Vlaanderen zelfbestuur kreeg op culturele zaken (zoals onderwijs). Waalse ambtenaren en militairen hoefden geen Nederlands te leren, maar in de rechtspraak en de overheid werd er wel rekening gehouden met Nederlandstaligen. Tijdens de jaren 1930 werden enkele wetten doorgevoerd. De Grote Depressie zorgde ervoor dat alle regeringspartijen (katholieken, liberalen en socialisten) werden afgestraft tijdens de verkiezingen van 1936. Veel socialisten waren boos op de Belgische Werkliedenpartij en stapten over naar de Kommunistische Partij van België (KPB). Toch behielden de partijen genoeg zetels voor een meerderheid.

Tweede Wereldoorlog en erna

Aan het einde van de jaren 1930 werd Hendrik de Man partijvoorzitter van de Belgische Werkliedenpartij. Hij schreef een plan om België uit de crisis te krijgen (Plan-De Man). De Man was beïnvloed door het corporatisme. In 1940 viel Nazi-Duitsland België binnen en bezette het land. De regering vluchtte toen naar Bordeaux en later naar Londen. De Man bleef als enige partijleider achter in België. Ondertussen moesten veel socialisten vluchten, onderduiken, gingen het verzet in of werden opgepakt.

Enkele maanden na de bezetting gaf De Man een speech waarin hij de Belgische Werkliedenpartij ophief. De Man riep de socialisten op om zich over te geven aan de nazi's. Ook begon De Man samen te werken met de Duitse bezetter en verdedigde de keuze van Leopold III om te blijven. Weinig socialisten luisterden hierna. De socialisten bleven actief binnen het verzet en de gevluchte regering in Londen. Aan het einde van de oorlog vluchtte De Man naar Zwitserland. Hij werd in België veroordeeld, maar bleef tot zijn dood in 1953 in Zwitserland wonen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten om de Belgische Werkliedenpartij om te vormen in de Belgische Socialistische Partij (BSP). Volgens de socialisten was de oude naam niet meer toepasselijk door de collaboratie van De Man.

Verkiezingsuitslagen

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Mike1023/Kladblok&oldid=858908"