Gevangenis

De Bijmerbajes in 2017, ofwel de gevangenis van Amsterdam tot 1 juni 2016. De gevangenen zijn verhuisd naar Justitieel Complex Zaanstad.

Koepelgevangenis Breda.

Een gevangenis is een gebouw, of een groep van gebouwen om mensen erin op te sluiten van wie wordt gedacht dat ze gevaarlijk zijn. Zij hebben iets ergs gedaan. Daarom zijn ze gevangen genomen en door de rechter veroordeeld tot een gevangenisstraf. Bijvoorbeeld mensen die een moord hebben gepleegd, maar ook als mensen iets gestolen hebben komen ze soms al in de gevangenis. Als ze steeds van die dingen doen worden ze vaak boeven of misdadigers genoemd.

Gevangenissen in Nederland

In Nederland zijn er ongeveer 60 gevangenissen, in de meeste zitten allemaal mannen. Sommige gevangenissen hebben een aparte afdeling voor vrouwen. In totaal hebben we in Nederland ongeveer 16.000 gevangenen. Er zijn ook speciale gevangenissen voor kinderen tussen de 12 en 18 jaar, die gevangenissen noemen ze jeugdinrichtingen. Hierover kun je lezen bij Jeugdcriminaliteit onder het kopje Jeugddetentie.

Je hebt ook tbs-klinieken, dat zijn geen echte gevangenissen maar inrichtingen voor mensen die ziek in hun hoofd zijn. Voordat je in de gevangenis komt moet je eerst voor de rechter komen, hij bepaalt je straf.

Vroeger

In de middeleeuwen werden gevangenen opgesloten in donkere, vochtige, koude kerkers, meestal in een kelder van een kasteel of stadspoort.

Scheveningse gevangenis

Er zijn sinds de 18e eeuw gevangenissen. In de 18e eeuw werden mensen opgesloten in muurtorens en in kolenkamers van het stadhuis, het was daar koud en vies en ze kregen vaak alleen maar water en brood. Daar zaten ze vaak met veel mensen waardoor er veel gevochten werd.

Later veranderde dat allemaal, toen kregen ze aparte cellen waar mensen alleen in zaten, eigenlijk net als nu. Ze kregen meer vrijheid en mochten overdag uit hun cel.

Binnenkomen

Natuurlijk is een gevangenis zwaar bewaakt. Overal zijn tralies en op de hoge hekken zit vaak prikkeldraad. In elke ruimte hangen camera’s en alle deuren van elke ruimte worden achter je op slot gedraaid. Als je binnenkomt moet je al je metalen spullen af doen zoals een horloge en riem dan loop je door een detectiepoortje tot hij niet meer piept. Daarna ga je naar een kamer die heet het bad, daar moet je je uitkleden en gaan douchen. De bewakers van “het bad” (de badmeester) kijken dan goed je kleren na op wapens. Al je bezittingen die je bij je hebt moet je inleveren en krijg je na je gevangenis straf terug. Je mag trouwens gewoon je eigen kleren aanhouden dus je hoeft geen gevangenispak met zwart witte strepen aan. Dan gaan ze je ondervragen en maken ze een foto van je. Ook krijg je een toilettas en een lakenpakket en dan ga je naar de vleugel, dat is de afdeling waar je cel is. Je cel is 5 meter en 2 meter 40 breed. Er staat een douche, een toilet, een wastafel, een bed, een bureau en een kast en vaak ook een televisie.

Dagje gevangenis

Eten doe je in je cel. Een gevangene zit ongeveer 16 uur per dag in zijn cel. De rest kunnen ze hun eigen tijd indelen. Zo ziet een dag voor een gevangene er ongeveer uit: Het werk van een gevangene bestaat uit het maken van speelgoed meubels of auto onderdelen en nog veel meer en daar verdienen ze een beetje geld mee. Het luchten gebeurt in groepjes. Op vaste tijden want anders zou het een troep worden als iedereen overal vrij naartoe kan lopen, dan zou er geen overzicht meer zijn op de gevangenen.

Kerker in Kasteel van Bouillon.

Vrije tijd

In hun vrije tijd kunnen ze verschillende dingen doen zoals: sporten, een cursus volgen, studeren en diploma’s halen. Dan kunnen ze later als ze vrij zijn een goede baan vinden. Ze kunnen ook naar de bibliotheek om boeken te lenen. Het lijkt allemaal luxe maar je schijnt het gauw zat te zijn, want je hebt toch niet alle vrijheid die je thuis hebt. Een gevangene kan 1 uur per week bezoek krijgen. Het bezoek wordt goed gefouilleerd, ze moeten door een metaal detector poortje lopen en cadeautjes worden eerst door de bewaking bekeken. En je bent nooit alleen met je bezoek, er zit altijd een bewaker bij. Per week mag je 10 minuten bellen en je mag natuurlijk ook brieven sturen en ontvangen wanneer je dat wilt.

Terug naar de maatschappij

Als de gevangenen niet iets héél ergs hebben gedaan, dus bijvoorbeeld geen moord hebben gepleegd, wordt het vaak zinvol gevonden om ze terug te sturen naar de maatschappij. Dat gebeurt natuurlijk niet zomaar. Ze moeten dan eerst voor een "screening" (onderzoek) naar de psychiater, en dan is het nog een heel erg lang traject. Ze moeten leren geen delicten meer te begaan (geen strafbare feiten meer te plegen), en in de maatschappij te leren leven. Als ze dat kunnen en ze zijn onderzocht door de psychiater, kunnen ze in principe terugkeren naar de maatschappij en een nieuwe start maken. Maar dat kan niet altijd zonder begeleiding. Dat heet 'reclassering'. Ook gaan sommige mensen toch weer iets ergs doen. Ze moeten dan weer terug naar de gevangenis, want hun straf heeft niet geholpen.

Huis van Bewaring aan het Kleine Gartmanplantsoen in Amsterdam. Deze gevangenis is in 1979 gesloten.

Levenslange gevangenisstraf

In Nederland wordt in een klein aantal gevallen levenslang opgelegd. Je zou dit kunnen zien als een uitgestelde doodstraf. Wel vindt er na 25 jaar een herbeoordeling plaats. Ook kan er soms een herziening plaats vinden, als er bijvoorbeeld nieuwe feiten aan het licht zijn gekomen.

Veel landen kennen geen levenslange gevangenisstraf, zoals Noorwegen, waar een van de eerste terroristen uit de Noorse geschiedenis mogelijk al na 21 jaar gevangenisstraf vrij kan komen. In Nederland is de moordenaar van de politicus Pim Fortuyn (2002) inmiddels vrij. Hij had goede advocaten en een blanco strafblad, waardoor hij niet levenslang heeft gekregen.

In het buitenland

Uiteraard is Nederland niet het enige land waar gevangenissen staan. In buitenlandse gevangenissen is het vaak nog veel minder prettig. Slechte hygiëne, soms helaas onterecht gevangengenomen, lijfstraffen: dit zijn slechts voorbeelden. In China worden mensen al opgesloten als ze aan spiritualiteit doen, iets wat in onze maatschappij heel erg gewoon is. Ook krijgen gevangenen die een moord hebben gepleegd soms de doodstraf, wat nog erger is dan heel lang in de gevangenis zitten. De tijd tot hun dood zitten ze dan uit in een extra beveiligd deel (dat heet een dodencel). Gelukkig is in landen als Nederland en België de doodstraf tegenwoordig verboden. De ergste straf die je in Nederland en België kunt krijgen is levenslang.

Video

• Doodstraf of levenslang, een ingewikkeld vraagstuk