Koude Oorlog: verschil tussen versies
| Regel 21: | Regel 21: | ||
}} |
}} |
||
[[Bestand:EiserneVorhang.png|right|400px|miniatuur|Op de zwarte lijn loopt het [[IJzeren Gordijn]]. Verder is het [[Oostblok]] rood gekleurd en het [[Westblok]] blauw gekleurd. De lichtblauw gekleurde landen waren [[neutraal]]. [[Joegoslavië]] en [[Albanië]] (roze gekleurd) waren ook [[neutraal]], maar deze landen werden soms tot het [[Oostblok]] gerekend, hoewel ze niet officieel bij het [[Oostblok]] hoorden. Verder was [[Albanië]] nog lid van het [[Warschaupact]] en [[Joegoslavië]] niet.]] |
[[Bestand:EiserneVorhang.png|right|400px|miniatuur|Op de zwarte lijn loopt het [[IJzeren Gordijn]]. Verder is het [[Oostblok]] rood gekleurd en het [[Westblok]] blauw gekleurd. De lichtblauw gekleurde landen waren [[neutraal]]. [[Joegoslavië]] en [[Albanië]] (roze gekleurd) waren ook [[neutraal]], maar deze landen werden soms tot het [[Oostblok]] gerekend, hoewel ze niet officieel bij het [[Oostblok]] hoorden. Verder was [[Albanië]] nog lid van het [[Warschaupact]] en [[Joegoslavië]] niet.]] |
||
| + | |||
| − | [[Bestand:Map-Germany-1945.svg|right|400px|miniatuur|De geallieerde bezettingszones van Duitsland. Rechtsboven: [[Sovjet Unie]] (in het midden van deze zone ligt [[Berlijn]] dat ook is verdeeld. Aan de kleuren kan je zien welke zone bij welk land hoort). Linksboven: [[Groot-Brittannië]]. Rechtsonder: [[Verenigde Staten]]. Linksonder: [[Frankrijk]]. Bij de Franse vlag zie je de vlag van Saarland staan. Saarland werd geregeerd door Frankrijk. Op 1 januari 1957 werd Saarland officieel verbonden met de [[BRD]]. Aan de rechterkant zie je nog twee stukken [[Duitsland]]. Deze stukken hoorden in de [[Tweede Wereldoorlog]] nog bij [[Duitsland]], maar na de oorlog zijn deze stukken aan [[Polen]] gegeven. Een klein stuk was voor de [[Sovjet Unie]], dat toen nog aan [[Polen]] grensde. Inmiddels grenst [[Polen]] aan [[Wit Rusland]] dat zich na de Koude Oorlog onafhankelijk verklaarde van de [[Sovjet Unie]].]] |
||
De '''Koude Oorlog''' was een periode van spanningen tussen het [[Verenigde Staten]] (en bondgenoten) en de [[Sovjet-Unie]] (en bondgenoten). De oorlog was tussen de [[kapitalisme|kapitalistische]] landen onder leiding van de Verenigde Staten en de [[communisme|communistische]] landen onder leiding van de Sovjet-Unie. Vaak wordt het einde van de [[Tweede Wereldoorlog]] in 1945 gezien als het begin van de Koude Oorlog. Andere historici zeggen dat de Koude Oorlog al begon tijdens de [[Russische Revolutie]] van 1917, terwijl anderen zeggen dat het pas in 1947 begon. Doorgaans wordt 1945 als het begin gezien. De Koude Oorlog eindigde in 1991 met de val van het communisme en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. |
De '''Koude Oorlog''' was een periode van spanningen tussen het [[Verenigde Staten]] (en bondgenoten) en de [[Sovjet-Unie]] (en bondgenoten). De oorlog was tussen de [[kapitalisme|kapitalistische]] landen onder leiding van de Verenigde Staten en de [[communisme|communistische]] landen onder leiding van de Sovjet-Unie. Vaak wordt het einde van de [[Tweede Wereldoorlog]] in 1945 gezien als het begin van de Koude Oorlog. Andere historici zeggen dat de Koude Oorlog al begon tijdens de [[Russische Revolutie]] van 1917, terwijl anderen zeggen dat het pas in 1947 begon. Doorgaans wordt 1945 als het begin gezien. De Koude Oorlog eindigde in 1991 met de val van het communisme en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. |
||
| Regel 30: | Regel 30: | ||
==Voorgeschiedenis== |
==Voorgeschiedenis== |
||
===Kapitalisme vs. communisme=== |
===Kapitalisme vs. communisme=== |
||
| + | [[File:After_the_capture_of_the_Winter_Palace_26_October_1917.jpg|left|300px|thumb|De [[Russische Revolutie]] van 1917]] |
||
Tijdens de Koude Oorlog stonden twee systemen tegenover elkaar; het [[communisme]] en het [[kapitalisme]]. Het kapitalisme houdt in dat de [[economie]] wordt overgelaten aan de [[vrije markt]]. Dit betekent dat de overheid er zich weinig mee bemoeit. Winst speelt een belangrijke rol binnen het kapitalisme. In het kapitalisme is bezit vaak privé-eigendom (in handen van personen of bedrijven). Binnen het communisme is het meeste bezit in handen van de staat. De economie wordt dan geregeld door de staat. Dit wordt een [[planeconomie]] genoemd. |
Tijdens de Koude Oorlog stonden twee systemen tegenover elkaar; het [[communisme]] en het [[kapitalisme]]. Het kapitalisme houdt in dat de [[economie]] wordt overgelaten aan de [[vrije markt]]. Dit betekent dat de overheid er zich weinig mee bemoeit. Winst speelt een belangrijke rol binnen het kapitalisme. In het kapitalisme is bezit vaak privé-eigendom (in handen van personen of bedrijven). Binnen het communisme is het meeste bezit in handen van de staat. De economie wordt dan geregeld door de staat. Dit wordt een [[planeconomie]] genoemd. |
||
| Regel 38: | Regel 39: | ||
Voor de Tweede Wereldoorlog waren veel westerse landen banger voor het communisme dan voor het [[nationaalsocialisme]] in Duitsland of het [[fascisme]] in Italië. Nazi-Duitsland en fascistisch Italië waren ook tegen communisten. Zij zagen communisten als politieke tegenstanders en werden vervolgd, vermoord of opgesloten. De westerse landen veranderden van mening tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen Nazi-Duitsland grote delen van Europa bezette. De Amerikaanse president [[Franklin D. Roosevelt]] zorgde ervoor dat de Verenigde Staten bondgenoten werden van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie werd erkend als land, aangezien het nodig was om Nazi-Duitsland en Japan te verslaan in de oorlog. Samen met andere landen vormden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|Geallieerden]]. Door de samenwerking wisten de Geallieerden Nazi-Duitsland te verslaan. |
Voor de Tweede Wereldoorlog waren veel westerse landen banger voor het communisme dan voor het [[nationaalsocialisme]] in Duitsland of het [[fascisme]] in Italië. Nazi-Duitsland en fascistisch Italië waren ook tegen communisten. Zij zagen communisten als politieke tegenstanders en werden vervolgd, vermoord of opgesloten. De westerse landen veranderden van mening tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen Nazi-Duitsland grote delen van Europa bezette. De Amerikaanse president [[Franklin D. Roosevelt]] zorgde ervoor dat de Verenigde Staten bondgenoten werden van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie werd erkend als land, aangezien het nodig was om Nazi-Duitsland en Japan te verslaan in de oorlog. Samen met andere landen vormden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|Geallieerden]]. Door de samenwerking wisten de Geallieerden Nazi-Duitsland te verslaan. |
||
| + | [[Bestand:Map-Germany-1945.svg|right|400px|miniatuur|De geallieerde bezettingszones van Duitsland (1945-1949):<br> |
||
| + | {{Kleurvierkant|green}} Britse bezettingszone<br> |
||
| + | {{Kleurvierkant|blue}} Franse bezettingszone<br> |
||
| + | {{Kleurvierkant|gold}} Amerikaanse bezettingszone<br> |
||
| + | {{Kleurvierkant|red}} Sovjet-bezettingszone |
||
| + | Het gebied links is het [[Saarland]] dat tussen 1945 en 1957 door Frankrijk bestuurd werd. De gebieden ten oosten van de [[Oder-Neissegrens]] werden aan Polen en de Sovjet-Unie gegeven. ]] |
||
Toen het duidelijk was dat Nazi-Duitsland bijna verslagen was, werd de [[conferentie van Jalta]] georganiseerd in het plaatsje [[Jalta]] op de [[Krim]]. De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, de Britse premier [[Winston Churchill]] en Sovjetleider [[Jozef Stalin]] kwamen er samen. Zij bespraken de toekomst van Europa (en vooral de toekomst van Duitsland) na de oorlog. In Europa zouden democratische regeringen komen. De Geallieerden zouden hiermee helpen om zo Europa weer herop te bouwen. De gebieden die door de Sovjet-Unie bevrijd werden, vielen onder de [[invloedsfeer]] van de Sovjet-Unie. Dit waren voornamelijk de Oost-Europese gebieden, zoals Polen en de Balkan. Deze gebieden zouden als bufferzone dienen, aangezien de Sovjet-Unie werd aangevallen tijdens de oorlog. Hoewel de Sovjet-Unie geen democratie was, beloofde het wel dat er in Oost-Europa democratische regeringen met vrije verkiezingen kwamen. Aanvankelijk werd de democratie in [[Tsjecho-Slowakije]] hersteld. De westelijke landen vielen onder de Amerikaanse invloedsfeer. |
Toen het duidelijk was dat Nazi-Duitsland bijna verslagen was, werd de [[conferentie van Jalta]] georganiseerd in het plaatsje [[Jalta]] op de [[Krim]]. De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, de Britse premier [[Winston Churchill]] en Sovjetleider [[Jozef Stalin]] kwamen er samen. Zij bespraken de toekomst van Europa (en vooral de toekomst van Duitsland) na de oorlog. In Europa zouden democratische regeringen komen. De Geallieerden zouden hiermee helpen om zo Europa weer herop te bouwen. De gebieden die door de Sovjet-Unie bevrijd werden, vielen onder de [[invloedsfeer]] van de Sovjet-Unie. Dit waren voornamelijk de Oost-Europese gebieden, zoals Polen en de Balkan. Deze gebieden zouden als bufferzone dienen, aangezien de Sovjet-Unie werd aangevallen tijdens de oorlog. Hoewel de Sovjet-Unie geen democratie was, beloofde het wel dat er in Oost-Europa democratische regeringen met vrije verkiezingen kwamen. Aanvankelijk werd de democratie in [[Tsjecho-Slowakije]] hersteld. De westelijke landen vielen onder de Amerikaanse invloedsfeer. |
||
Versie van 29 jun 2022 10:24
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Uitbreiding en nalopen |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Koude Oorlog | ||
|
| ||
|---|---|---|
| Communistische landen Kapitalistische landen Neutrale landen (kozen geen beide kanten) | ||
| Datum | 1945 - 1991 | |
| Locatie | Wereldwijd | |
| Overwinning voor | Geen winnaar | |
| Resultaat | Uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de val van het communisme in Oost-Europa | |
| Strijdende partijen | ||
| Kapitalistisch blok: | Communistisch blok: | |
.svg){kind=small} Verenigde Staten  NAVO
|
 Sovjet-Unie Warschaupact
|
|
| Leiders | ||
| Harry S. Truman Dwight D. Eisenhower John F. Kennedy Lyndon B. Johnson Richard Nixon Gerald Ford Jimmy Carter Ronald Reagan George H.W. Bush |
Jozef Stalin Nikita Chroesjtsjov Leonid Brezjnev Joeri Andropov Konstantin Tsjernenko Michail Gorbatsjov |
|
Portaal  Geschiedenis
| ||
De Koude Oorlog was een periode van spanningen tussen het Verenigde Staten (en bondgenoten) en de Sovjet-Unie (en bondgenoten). De oorlog was tussen de kapitalistische landen onder leiding van de Verenigde Staten en de communistische landen onder leiding van de Sovjet-Unie. Vaak wordt het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 gezien als het begin van de Koude Oorlog. Andere historici zeggen dat de Koude Oorlog al begon tijdens de Russische Revolutie van 1917, terwijl anderen zeggen dat het pas in 1947 begon. Doorgaans wordt 1945 als het begin gezien. De Koude Oorlog eindigde in 1991 met de val van het communisme en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Hoewel de naam het woord "oorlog" bevat, was de Koude Oorlog niet echt een oorlog. Dit betekent dat er niet rechtstreeks tussen de twee groepen werd gevochten. Er was sprake van gewapende vrede. Tijdens de Koude Oorlog vond een wapenwedloop plaats. Tijdens deze wedloop ontwikkelde beide blokken steeds meer en steeds zwaardere wapens. Vooral de atoombom was een geliefd wapen in deze periode. In plaats van rechtstreeks met elkaar te vechten, vochten de twee groepen in andere oorlogen. Voorbeelden zijn de Griekse Burgeroorlog, de Koreaanse Oorlog en de Vietnamoorlog. Tijdens de Koude Oorlog bestond een grote angst dat een nieuwe wereldoorlog zou uitbreken. Dit was vooral het geval tijdens de Cubacrisis van 1962. Toen was er bijna sprake van een Derde Wereldoorlog!
De Koude Oorlog was ook een oorlog tussen gedachtegoed, namelijk tussen het kapitalisme en het communisme. De kapitalistische landen verenigden zich in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en de communistische landen in het Warschaupact. Niet alleen op militair vlak was een strijd plaats tussen het kapitalisme en communisme. Ook op het gebied van wetenschap, ruimtevaart en sport streden de Verenigde Staten en Sovjet-Unie tegen elkaar. Zij was zogeheten supermachten en wilden beide de wereld leiden. In 1991 was de Koude Oorlog afgelopen toen de Sovjet-Unie uiteenviel. Hierdoor zagen de Verenigde Staten zich als winnaar van de Koude Oorlog.
Voorgeschiedenis
Kapitalisme vs. communisme
Tijdens de Koude Oorlog stonden twee systemen tegenover elkaar; het communisme en het kapitalisme. Het kapitalisme houdt in dat de economie wordt overgelaten aan de vrije markt. Dit betekent dat de overheid er zich weinig mee bemoeit. Winst speelt een belangrijke rol binnen het kapitalisme. In het kapitalisme is bezit vaak privé-eigendom (in handen van personen of bedrijven). Binnen het communisme is het meeste bezit in handen van de staat. De economie wordt dan geregeld door de staat. Dit wordt een planeconomie genoemd.
Alle westerse landen waren in de 19e eeuw kapitalistische landen. Voornamelijk de Verenigde Staten waren de voorvechter van het kapitalisme. In 1917 brak in Rusland de Russische Revolutie uit. Hierbij werd de tsaar afgezet en na de Russische Burgeroorlog kwamen de communisten aan de macht. Hun leider, Vladimir Lenin, stichtte in 1922 de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie wordt vaak gezien als het eerste communistische land ter wereld. Na de dood van Lenin in 1924 kwam Jozef Stalin aan de macht. Hij zorgde ervoor dat de Sovjet-Unie een industriële samenleving werd en liet het land moderniseren. Ook voerde Stalin een schrikbewind (een erge dictatuur) waarbij veel mensen om het leven kwamen. Hij zette zijn tegenstanders gevangen en liet zelfs mensen willekeurig oppakken. In veel westerse landen was er angst voor het communisme (en ook het socialisme). Vooral in de Verenigde Staten bestond de angst dat er ook een revolutie zou uitbreken. Dit leidde tot de zogeheten Red Scare, waarbij veel socialisten en communisten werden opgepakt. De Verenigde Staten erkende de Sovjet-Unie ook niet tot aan de Tweede Wereldoorlog.
De Tweede Wereldoorlog
Zie Tweede Wereldoorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Voor de Tweede Wereldoorlog waren veel westerse landen banger voor het communisme dan voor het nationaalsocialisme in Duitsland of het fascisme in Italië. Nazi-Duitsland en fascistisch Italië waren ook tegen communisten. Zij zagen communisten als politieke tegenstanders en werden vervolgd, vermoord of opgesloten. De westerse landen veranderden van mening tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen Nazi-Duitsland grote delen van Europa bezette. De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt zorgde ervoor dat de Verenigde Staten bondgenoten werden van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie werd erkend als land, aangezien het nodig was om Nazi-Duitsland en Japan te verslaan in de oorlog. Samen met andere landen vormden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie de Geallieerden. Door de samenwerking wisten de Geallieerden Nazi-Duitsland te verslaan.
Britse bezettingszone
Franse bezettingszone
Amerikaanse bezettingszone
Sovjet-bezettingszone Het gebied links is het Saarland dat tussen 1945 en 1957 door Frankrijk bestuurd werd. De gebieden ten oosten van de Oder-Neissegrens werden aan Polen en de Sovjet-Unie gegeven.
Toen het duidelijk was dat Nazi-Duitsland bijna verslagen was, werd de conferentie van Jalta georganiseerd in het plaatsje Jalta op de Krim. De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, de Britse premier Winston Churchill en Sovjetleider Jozef Stalin kwamen er samen. Zij bespraken de toekomst van Europa (en vooral de toekomst van Duitsland) na de oorlog. In Europa zouden democratische regeringen komen. De Geallieerden zouden hiermee helpen om zo Europa weer herop te bouwen. De gebieden die door de Sovjet-Unie bevrijd werden, vielen onder de invloedsfeer van de Sovjet-Unie. Dit waren voornamelijk de Oost-Europese gebieden, zoals Polen en de Balkan. Deze gebieden zouden als bufferzone dienen, aangezien de Sovjet-Unie werd aangevallen tijdens de oorlog. Hoewel de Sovjet-Unie geen democratie was, beloofde het wel dat er in Oost-Europa democratische regeringen met vrije verkiezingen kwamen. Aanvankelijk werd de democratie in Tsjecho-Slowakije hersteld. De westelijke landen vielen onder de Amerikaanse invloedsfeer.
Duitse bezettingszones
Ook besloten de Geallieerden dat Duitsland in vier bezettingszones zou worden verdeeld. Elk van de vier zones zou door één van de Geallieerden worden bestuurd; de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Sovjet-Unie. De Duitse hoofdstad Berlijn lag middenin de Sovjet-zone. Berlijn werd ook in vier zones verdeeld, aangezien hier de Duitse regering zat. Het idee van de bezettingszones was om oorlogsmisdadigers op te pakken en te berechtigen, de verwoestingen herop te bouwen en een democratie in Duitsland te stichten. Dit verliep echter niet erg goed. In de Sovjet-zone werd een communistische regering gesticht, die ook bezittingen van rijke inwoners onteigende. Volgens de Sovjets waren dit namelijk Nazi's die zich tijdens de oorlog hadden misdragen. De Sovjets vonden ook dat in de Franse, Britse en Amerikaanse bezettingszones te weinig werd gedaan aan het oppakken van oorlogsmisdadigers en Nazi's.
Ondertussen namen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten toe. Deze twee landen kwamen als de grote winnaars uit de oorlog. De Sovjet-Unie had beloofd om vrije, democratische regeringen te stichten in Oost-Europa, maar kwam deze belofte niet na. In Tsjecho-Slowakije, waar de democratie eerst hersteld werd na de oorlog, werd de democratie omvergeworpen in een staatsgreep gesteund door de Sovjet-Unie.
Verloop
Begin van de Koude Oorlog (1945-1947)
Conferentie van Potsdam en capitulatie van Japan
Ontstaan van het oostblok
Situatie in Duitsland
Containment (1947-1953)
Turkije, Iran en Griekenland
Marshallplan
Blokkade van Berlijn
NAVO en Warschaupact
Chinese Burgeroorlog
Koreaanse Oorlog
Aan de andere kant van de wereld, in Korea, is ook nog veel gebeurd tijdens de Koude Oorlog. Korea werd na de Tweede Wereldoorlog in 2 stukken verdeeld. Het Noordelijke deel was in handen van de Sovjet Unie en het Zuidelijke deel was van de Verenigde Staten. Het leek haast onmogelijk om de twee landen weer één te krijgen, omdat de Sovjet Unie communistisch was en de Verenigde Staten kapitalistisch. Toen viel Noord-Korea opeens Zuid-Korea aan. Het lukte Noord-Korea om Zuid-Korea bijna helemaal te veroveren. Maar Amerika vocht terug en kreeg hulp van VN-troepen. Zuid-Korea werd bevrijd en er werd nog een deel van Noord-Korea veroverd. Maar de Amerikaanse troepen werden weer teruggedrongen door het communistische China, dat aan Noord-Korea grensde. Toen China zich met dit conflict ging bemoeien, overwoog de Amerikaanse Generaal een atoombom op China te gooien. Dit gebeurde uiteindelijk niet en na 3 jaar oorlog werd er een wapenstilstand gesloten. Korea werd weer opgesplitst in Noord- en Zuid-Korea. In deze oorlog, die de Koreaanse Oorlog wordt genoemd, zijn ongeveer 1.100.000 militairen gestorven en miljoenen gewond geraakt. Ook zijn er zo'n 2 miljoen Koreaanse burgers omgekomen of gewond geraakt.
Escalatie (1953-1962)
Chroesjtsjov en Eisenhower
Hongaarse Opstand
Berlijnse Muur
Split tussen de Sovjet-Unie en China
Cubacrisis
In 1962 liet de leider van de Sovjet Unie, Nikita Chroestsjov, in het geheim raketten met kernkoppen plaatsen op Cuba. De raketten waren voor de Verenigde Staten een bedreiging. Op Cuba was de communist Fidel Castro de leider. In 1959 was Cuba door een oorlog communistisch geworden. Op Cuba hadden de Sovjets dus nu raketten geplaatst, bedoeld om de Verenigde Staten aan te vallen. Toen de Amerikaanse president Kennedy dit zag met behulp van spionagevliegtuigen, reageerde hij direct. Hij liet een blokkade van marineschepen rond Cuba leggen. De Amerikaanse schepen moesten de Russische schepen tegenhouden die op weg waren naar Cuba. Kennedy eiste van Chroesjtsjov dat hij de kernraketten liet weghalen en dat de raketbasis zou worden afgebroken. Ondertussen waren de Russische schepen met materiaal voor de raketbasis al op weg naar Cuba. Ze voeren richting de Amerikaanse vloten. Een kernoorlog lag erg dichtbij. Pas op het laatste moment keerden de Sovjet schepen om en voeren terug richting de Sovjet Unie. In totaal duurde de spanning rond Cuba 13 dagen.
Détente (1962-1979)
Vietnamoorlog
Tussen 1955 en 1975 woedde er een oorlog in Vietnam. Het niet-communistische Zuid-Vietnam en de Verenigde Staten namen het op tegen het communistische Noord-Vietnam, China en de Sovjet-Unie. Deze 20-jarige oorlog was de langste oorlog in de geschiedenis van de Verenigde Staten, maar het was ook de eerste oorlog die Amerika verloor. Het was een verschrikkelijke oorlog waar veel landen aan meededen. Er vielen tussen de 1.300.000 en 2.700.000 doden en ongeveer 2.000.000 gewonden. Het aantal burgerslachtoffers was misschien nog wel hoger: tussen de 1.500.000 en 4.000.000 burgers stierven.
Praagse Lente
Band tussen China en de VS
Late jaren 1970
Nieuwe Koude Oorlog (1979-1985)
Afghanistan
Reagan
Economische en militaire problemen
Opstanden in Polen
Laatste jaren (1985-1991)
Gorbatsjov's hervormingen
Val van het IJzeren Gordijn
In Oost-Duitsland en andere Oostbloklanden ging het economisch slecht. Het voedsel was soms schaars en er was niet veel luxe. De mensen in het Oostblok werden steeds ontevredener, maar dit werd hardhandig onderdrukt met de Geheime Politie. De onvrede was vooral in Polen sterk, vooral nadat er een paus kwam die een Pool was. Dat was in 1977. Hij sprak veel over vrijheid en solidariteit toen hij een bezoek aan Polen bracht in 1979. Tussen de 10 en 20 miljoen Polen kwamen naar de paus. De Polen begonnen geweldloos te demonstreren en te staken, want ze begrepen dat de preken over hen gingen. De stakingsleider was Lech Walesa. Omdat veel Polen behoren tot de Rooms-Katholieke Kerk, werden ze geïnspireerd door de preken van de paus. De communistische leiders kregen steeds meer het gevoel dat het hele volk hen weg wilde hebben. In juni 1989 werden daarom vrije verkiezingen in Polen gehouden, op voorwaarde dat de communisten de meerderheid in het parlement mochten houden. De vakbond Solidariteit (zo genoemd vanwege de preken van de paus) won de verkiezingen met 99%. Bijna alle Polen wilden van de communisten af. Hongarije en andere Oostblok landen voelden dat ook. Zij gingen demonstreren voor meer vrijheid. In Leipzig begonnen na de zomervakantie van 1989 steeds grotere aantallen mensen te demonstreren voor meer vrijheid. Centraal stond de Nicolai Kerk in Leipzig, waar de dominee hen aanspoorde om vooral geweldloos te demonstreren. Om de economie in het Oostblok te helpen was de in nieuwe regeringsleider van de Sovjet Unie, Michail Gorbatsjov in 1986 al begonnen met hervormingen (perestroika), en meer persvrijheid (glasnost). Het ging echter moeizaam. Het Sovjetleger, dat altijd klaar stond om in te grijpen bij een opstand, trok hij terug uit Oost-Duitsland en de andere Oostbloklanden. En hij vond dat de regeringen van de Oostbloklanden zelf uit mochten maken hoe ze hun land bestuurden. Veel Oost-Duitsers waren het hier mee eens. Ze wilden politieke hervormingen en vrij kunnen reizen naar West-Berlijn en West-Duitsland. De mensen demonstreerden massaal. De DDR kwam steeds meer onder druk te staan. De DDR-regering deed alsof er niks aan de hand was, maar toch gaf de regering het toe. Burgers mochten voortaan vrij reizen van Oost-Duitsland naar West-Duitsland. En dat nieuws verspreidde zich razendsnel. Duizenden Oost-Berlijners kwamen naar de doorgangen van de muur en ze eisten dat de slagbomen opengingen. De grenswachters, die eerst elke vluchteling neerschoten, deden helemaal niets. In 1989 was de muur, na bijna 30 jaar, geen scheiding meer. De muur werd voor een groot gedeelte afgebroken. Een jaar later werden de twee Duitslanden, die 45 jaar lang verdeeld waren, weer één: het huidige Duitsland met als hoofdstad Berlijn!
Uiteenvallen van de Sovjet-Unie
Gevolgen
Een gedeeld Duitsland
Het kapitalistische West-Berlijn lag als een eiland in de communistische zone. Jozef Stalin, de leider van de Sovjet Unie, wilde dat West-Berlijn zo snel mogelijk in handen kwam van de Sovjet Unie. Daarom blokkeerde hij alle wegen en rivieren die van West-Duitsland naar West-Berlijn liepen. De inwoners kwamen zo dus zonder voedsel en brandstof te zitten. Elektriciteit werd afgesloten. Stalin hoopte dat West-Berlijn het zou opgeven, maar de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Frankrijk waren vastbesloten om in West-Berlijn te blijven. Het Westen wilde geen oorlog met de Sovjet Unie, maar wilde de inwoners van West-Berlijn ook niet in de steek laten. Ze besloten vliegtuigen in te zetten om de inwoners te helpen. Elke 3 minuten landde er een vliegtuig in West-Berlijn met brandstof en voedsel. Een jaar lang heeft de blokkade geduurd, maar toen zag hun leider Stalin dat het zinloos was. Hij gaf de blokkade op. In West-Berlijn kon je weer alles krijgen wat je nodig had.
De spanning in Berlijn was dan wel gezakt, maar het wantrouwen tussen de twee grootmachten bleef. Om sterker te staan tegenover de vijand, spraken de Westblok landen af dat als een van hen werd aangevallen, de anderen zouden helpen. De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie werd opgericht. Ook wel kortweg genoemd: de NAVO. De Sovjet Unie en andere Oostbloklanden deden hetzelfde en verenigden zich in het Warschaupact.
Intussen vonden de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Frankrijk dat het tijd was om hun macht over te dragen. De Westerse zones richtten in 1949 hun eigen staat op: De Bondsrepubliek Duitsland (BRD). De hoofdstad werd Bonn. En met hun eigen regeringsleider: Konrad Adenauer. In dat zelfde jaar werd Oost-Duitsland ook een staat. De Duits Democratische Republiek (DDR). Hier kreeg alleen de communistische partij het voor het zeggen en die luisterde goed naar de Sovjet Unie. De DDR had als hoofdstad Oost-Berlijn. West-Berlijn was nog steeds in handen van de BRD.
De verschillen tussen de twee Duitslanden namen steeds meer toe. West-Duitsland en dus ook West-Berlijn, hadden na de Tweede Wereldoorlog hulp gekregen van de Verenigde Staten. Snel werd het land weer opgebouwd. Maar Stalin (de leider van de Sovjet Unie) had deze hulp aan de DDR verboden. Oost-Duitsland en ook Oost-Berlijn bleven in hun ontwikkeling achter. Dat leidde tot protesten onder de bevolking. Maar deze werden teruggedreven met hulp van grote Sovjet tanks.
Al die tijd mochten de Berlijners overal komen. West-Berlijn was zo aantrekkelijk voor de Oost-Duitsers dat ze massaal verhuisden. In 10 jaar tijd verlieten bijna 3 miljoen mensen de DDR. De communistische leiders waren bang dat als al die mensen verhuisden het slecht zou gaan met de DDR. Om de verhuizingen te stoppen sloten Oost-Duitse soldaten in 1961 onverwachts alle wegen af. Ze bouwden een muur om West-Berlijn heen, de Berlijnse muur. Vanaf nu kon niemand meer van Oost naar West reizen. Mensen die in Oost-Berlijn woonden en die in West-Berlijn werkten raakten hun baan kwijt en vrienden en familie werden ook door de muur van elkaar gescheiden en konden elkaar niet meer ontmoeten. De muur werd streng bewaakt. Iedereen die van Oost naar West probeerde te komen, werd neergeschoten. Maar mensen probeerden het toch. Zeker zolang de muur nog niet overal stond. Zelfs bewakers die de muur moesten bewaken ontsnapten naar West-Berlijn. Maar toen de muur uiteindelijk af was werd het een stuk moeilijker om naar West-Berlijn te gaan. Toch probeerden mensen het nog. De meest slimme verstopplaatsen werden gebruikt. Bijvoorbeeld een uitgeholde surfplank, een stoelzitting die helemaal was leeggehaald of ze waagden de vlucht met een eigen gemaakt vliegtuigje. Maar niet elke vluchtpoging lukte. Ongeveer 135 mensen waren tijdens hun vlucht gedood. De BRD protesteerde tegen de muur, maar veel verder kwamen ze niet. Want de leiders wilden een oorlog voorkomen.
Om zeker te weten dat de een niet sterker werd dan de ander maakten de Verenigde Staten en de Sovjet Unie steeds meer atoomwapens. Met de wapens kunnen ze de wereld helemaal vernietigen. In de Tweede Wereldoorlog zijn al is atoombommen gebruikt. De mensen wisten wat voor verschrikkelijk wapen het was. De leiders van de landen wisten dat ook. In heel veel verschillende landen in Europa nam de regering maatregelen. Ze bouwden bijvoorbeeld schel kelders. Bij een atoomaanval zou je veilig moeten zijn voor een atoombom. Er werden wachttorens neergezet waar vrijwilligers de lucht afspeurden of er geen Sovjet vliegtuig aan kwam. (Nederland en België lagen in het kapitalistische blok dus ze konden niet aangevallen worden door de Verenigde Staten, want deze is ook kapitalistisch. De Sovjet Unie is communistisch, vandaar “een Sovjet vliegtuig”) Ondanks al deze dreiging kwam het gelukkig niet tot een oorlog. Wel hielden beide kanten grote militaire oefeningen om voorbereid te zijn als er een aanval komt vanuit het Oosten of het Westen.
