Belgisch-Congo

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Belgisch-Congo of Belgisch-Kongo (Frans: Congo belge) was een kolonie van België tussen 1908 en 1960. Belgisch-Congo lag op de plek waar Congo-Kinshasa (Democratische Republiek Congo) nu ligt. Belgisch-Congo moet niet verward worden met de Congo-Vrijstaat, die tussen 1885 en 1908 bestond. Dit was het privédomein van koning Leopold II. Belgisch-Congo was de opvolger van de Congo-Vrijstaat, nadat dit door de Belgische overheid werd overgenomen.

Door de overname van de Congo-Vrijstaat stopten de meeste gruweldaden onder Leopold II. Toch gingen andere gruweldaden (zoals dwangarbeid) nog een tijd lang door. In Belgisch-Congo was een vorm van rassensegregatie. Blanke en zwarte inwoners leefden gescheiden van elkaar. Hierdoor was het voor de zwarte (inheemse) inwoners vrijwel onmogelijk om hogerop te klimmen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het wel mogelijk voor "Congolezen die westers genoeg waren" om hogerop te klimmen.

Vanaf de jaren 1950 wilden steeds meer Congolezen onafhankelijkheid. In Afrika vond namelijk de dekolonisatie plaats. Uiteindelijk werd Belgisch-Congo in 1960 onafhankelijk, waardoor Congo-Kinshasa ontstond.

Voorgeschiedenis

Leopold II en de Congo-Vrijstaat

Toen België in 1830 onafhankelijkheid werd, had het land geen koloniën. Tijdens de 19e eeuw waren er verschillende pogingen voor België om koloniën te krijgen. Volgens o.a. koning Leopold II was dit nodig om België een welvarend en modern land te maken. Alle andere Europese grootmachten hadden immers ook koloniën. De Belgische regering voelde hier eerst weinig voor. Leopold II deed uiteindelijk een poging om een stuk grondgebied in Afrika rondom de Kongorivier te claimen. Afrika was toen nog grotendeels niet gekoloniseerd. De Europese grootmachten wilden echter een stukje Afrika (de wedloop om Afrika). Op de Koloniale Conferentie van Berlijn werden hierover regels gemaakt en werd Afrika verdeeld.

Een kaart van Belgisch-Congo uit 1914

Op de conferentie kreeg Leopold II het huidige Congo-Kinshasa toegekend. Dit werd geen kolonie van België, maar zijn privédomein. Officieel was de Congo-Vrijstaat een land met Leopold II als koning. Toch was het gebied eerder een groot landgoed waar Leopold II alleenheerser van was. Leopold II gebruikte de kostbaarheden (voornamelijk rubber) uit de Congo-Vrijstaat voor spoorwegen en openbare gebouwen in België. De inheemse bevolking van de Congo-Vrijstaat werd op een slechte manier behandeld. Er was sprake van dwangarbeid, ontvoeringen, verkrachtingen, verminkingen, hongersnood, uitbraken van ziektes en moorden. Leopold II voerde een schrikbewind waarbij miljoenen Congolezen omkwamen.

Overname door de Belgische staat

Onder internationale druk werd de Belgische regering gedwongen om in te grijpen in de Congo-Vrijstaat. Ook in België zelf riepen veel mensen op om in te grijpen. In 1908 besloot de Belgische regering om Congo-Vrijstaat over te kopen van Leopold II. Hierdoor werd de Congo een Belgische kolonie onder de naam "Belgisch-Congo". Dit betekende ook dat de meeste wandaden van Leopold II stopten. Toch bleef dwangarbeid in de kolonie tot na de Eerste Wereldoorlog bestaan.

Verloop

Koloniaal bestuur

Het bestuur van de Congo-Vrijstaat bleef grotendeels behouden. Belgisch-Congo kreeg hierdoor geen nieuwe gouverneur en geen nieuwe regering. België dat Belgisch-Congo meer verbonden raakte met de wereldeconomie. In de regio Katanga lagen namelijk veel grondstoffen die via de Kongorivier verkocht konden worden. België wilde voorkomen dat deze regio in handen viel van de Britten. Deze maakten ook aanspraken op Katanga. Dwangarbeid werd in 1908 verboden in Belgisch-Congo, maar dit werd niet gecontroleerd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog viel de controle helemaal weg. Tot aan de Tweede Wereldoorlog bleef dwangarbeid in Belgisch-Congo voorkomen.

In 1926 werd de hoofdstad van de kolonie van Boma naar Leopoldstad (tegenwoordig Kinshasa) verplaatst. Belgisch-Congo werd opnieuw ingedeeld in vier provincies, maar in 1936 werd dit veranderd naar zes provincies. De orde in de Congo werd bewaakt door de Openbare Weermacht; een lokaal leger bestaande uit Belgen.

Belgisch-Congo was bij beide wereldoorlogen betrokken. Tijdens de Eerste Wereldoorlog viel een Belgisch-Brits leger via Belgisch-Congo Duits-Oost-Afrika (tegenwoordig Burundi, Rwanda en Tanzania) binnen. Na de oorlog moest Duitsland deze kolonie afstaan. Tanzania werd hierdoor Brits grondgebied, terwijl Burundi en Rwanda samen door België bestuurd werden als Ruanda-Urundi. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd België door Duitsland bezet. Belgisch-Congo koos toen de kant van de Geallieerden en hielp bij de bevrijding van Ethiopië.