Monarchie
Portaal:Beschikbaar Een monarchie is een regeringsvorm. Bij een monarchie is één of meerdere personen als staatshoofd. Dit betekent overigens niet dat diezelfde iemand alle macht heeft. In de geschiedenis zijn er een hoop monarchieën geweest. Denk maar eens aan Oostenrijk-Hongarije, Rusland en Griekenland. Tegenwoordig bestaan er nog steeds monarchieën. Voorbeelden hiervan zijn Nederland, België, Verenigd Koninkrijk, Marokko, Vaticaanstad en Brunei.
Soorten
Er zijn vier soorten monarchieën:
- Absolute monarchie
- Keuze-monarchie
- Constitutionele of Parlementaire monarchie
- Ceremoniële monarchie
Absolute monarchie
Als er in een land een absolute monarchie is, dan heeft de vorst onbeperkte macht. Hij alleen neemt alle beslissingen. In een absolute monarchie is er vaak geen regering. Een regering is er hooguit om de rekeningen te betalen en de vorst te adviseren. De vorst heeft geen wetten waar hij zich aan moet houden en is ook onschendbaar, dit houdt in dat hij of zij niet gestraft kan worden voor zijn of haar daden. In een absolute monarchie is er vaak grote armoede en zijn heel weinig mensen rijk. De paar rijke mensen zijn vaak mensen van adel of geestelijken. De arme mensen betalen in zo'n land ook vaak veel belasting en dat geld wordt nauwelijks gebruikt voor het land. Het geld gaat vaak naar het voeren van oorlogen, het bouwen van kastelen en paleizen voor de adel en godsdienstige gebouwen voor de geestelijken. Tegenwoordig zijn er nog weinig Absolute monarchieën over. Alleen Brunei, Saoedi-Arabië, Swaziland, Qatar en Vaticaanstad zijn nog absolute monarchieën. Echter zijn er in de geschiedenis vele absolute monarchieën geweest. Voorbeelden hiervan zijn Frankrijk, Italië, Rusland en Pruisen. Bij de meeste absolute monarchieën is na een burgeroorlog of revolutie de monarchie afgeschaft of veranderd naar een parlementaire monarchie.
Constitutionele monarchie
In een constitutionele monarchie is er alleen een vorst voor bepaalde taken. Het vorst is dan alleen staatshoofd. Een constitutionele monarchie komt in bijna ieder land voor met een koningshuis. Een constitutionele monarchie wordt vaak vermengd met een vorm van democratie. In een constitutionele monarchie is er vaak een parlement en/of een regering. Ook bestaat er dan minstens een grondwet en heel vaak andere wetten. Bekende Constitutionele monarchieën zijn Nederland, België, Luxemburg, Liechtenstein, Monaco, Andorra, Verenigd Koninkrijk, Japan, Noorwegen, Denemarken, Marokko en Spanje.
Keuze-monarchie
In een keuzemonarchie wordt een vorst gekozen. Hierbij wordt niet gekeken of je uit de familie komt van de vorige vorst, maar of je geliefd bent bij het volk of een groep mensen. Vroeger waren er een hoop kiesmonarchieën, zoals het Heilige Roomse Rijk, het Azteekse Rijk en het Romeinse Rijk. Tegenwoordig zijn Vaticaanstad, Maleisië en de Verenigde Arabische Emiraten nog de enigste overgebleven kiesmonarchieën. Vaticaanstad is tevens een absolute monarchie.
Ceremoniële monarchie
Zweden is een apart verhaal. Dit is namelijk als enigste land is de wereld een monarchie met een koning die niet te maken heeft met de regering. Dit noem je een Ceremonieel koningschap. De koning is alleen maar staatshoofd en heeft geen macht in de politiek, het land of daar buiten. De koning mag dus alleen maar lintjes doorknippen, scholen bezoeken, meegaan op staatsbezoeken, ect. In Nederland was er in 2010 een voorstel voor een ceremoniële monarchie, maar dit is nooit doorgegaan.
Erfelijkheid
Heel veel mensen denken dat een monarchie alleen erfelijk is. Echter zijn er ook monarchieën waar dit niet zo is. Daarom zijn erfelijke en niet-erfelijke monarchieën. De meeste monarchieën zijn erfelijk. Het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg, Zweden, Thailand, ect. Ook als er een wisseling is tussen de koningshuizen blijft het een erfelijke monarchie. Wie de koning of koningin opvolgt na zijn of haar overlijden of afstand van de troon is erfelijk bepaald. Dat betekent dat de troon van een land van ouder op kind wordt doorgegeven. Om dit zeker te weten houdt elke monarchie een lijn van opvolging bij vanuit hun koninklijke stamboom. Bij een niet-erfelijke monarchie komt de vorst door een keuze aan de macht, bijvoorbeeld in Vaticaanstad of Maleisië. Ook kan het voorkomen dat het automatisch gaat. Andorra is bijvoorbeeld een co-vorstendom. Dit betekent dat het twee vorsten heeft. Een van de vorsten altijd de huidige Franse president.
Aantal personen
In bijna alle landen die monarchie zijn, is er maar één monarch. Kijk hier maar onder naar het lijstje. Hier staat een monarchie en daarna de vorst.
- Nederland: Koning Willem-Alexander
- België: Koning Filip
- Verenigd Koninkrijk: Koningin Elizabeth II
- Zweden: Koning Karel XVI Gustaaf
Je ziet dus dat deze landen allemaal één vorst hebben. Toch is dat niet overal zo. Er zijn twee gebieden waar dit niet zo is. De eerste is Andorra. Andorra is een niet-erfelijke monarchie. Ook is Andorra een co-vorstendom. Dit betekent dat het twee vorsten heeft. De ene vorst van Andorra is altijd de Franse president en de ander is altijd de bisschop van Urgell. Het tweede gebied is Wallis en Futuna. Daar heb je maar liefst drie koningen. Dit komt doordat Wallis en Futuna oorspronkelijk uit drie koninkrijken bestond.
Aantal landen
Het kan ook voorkomen dat één vorst regeert in meerdere landen. De landen zijn dan gescheiden van elkaar en hebben ieder hun eigen bestuur. Vroeger kwam dit vaak voor. Onder meer in Oostenrijk en Spanje. Soms kwam het ook voor dat de landen waarin de vorst regeerde, één land werden. Dit is bijvoorbeeld gebeurd bij Oostenrijk-Hongarije.
Titels
Titels van monarchen zijn bijvoorbeeld:
- Emir - emiraat
- Keizer(in) - keizerrijk
- Koning(in) - koninkrijk
- Groothertog(in) - groothertogdom
- Prins(es) - prinsdom
- Sultan - sultanaat