Prinsjesdag: verschil tussen versies
(Ik ga dit artikel een beetje updaten, aangezien veel info verouderd is. Zo wordt nog gesproken van de Gouden Koets en ook zal Prinsjesdag in ieder geval de komende jaren niet op het Binnenhof plaatsvinden.) |
(Prinsjesdag ontstond al vóór de regeerperiode van stadhouder Willem V in het zogeheten "Tweede Stadhouderloze Tijdperk".) |
||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
Met Prinsjesdag wordt het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Het wordt daarom de "opening van het parlementaire jaar" genoemd. |
Met Prinsjesdag wordt het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Het wordt daarom de "opening van het parlementaire jaar" genoemd. |
||
| − | ==Geschiedenis= |
+ | ==Geschiedenis== |
[[Bestand:Prinsjesdag_1902.jpg|thumb|right|300px|Prinsjesdag 1902]] |
[[Bestand:Prinsjesdag_1902.jpg|thumb|right|300px|Prinsjesdag 1902]] |
||
| + | ===Naam=== |
||
| − | Hoe komt Prinsjesdag aan zijn naam? In de tijd dat stadhouder [[Willem V van Oranje-Nassau|Willem V]] (1748-1806) regeerde werd zijn verjaardag op 8 maart Prinsjesdag genoemd. Het was één van de populairste volksfeesten in die tijd. Nederland is tegenwoordig een koninkrijk, maar was toen een republiek. De aanhangers van de familie Van Oranje-Nassau gebruikten die dag om hun te laten zien hoe blij ze met de prins waren. Later wordt Prinsjesdag de opening van de Staten Generaal. De naam is nog steeds Prinsjesdag. De koninklijke familie wordt nog wel toegejuicht, als ze op het [[balkon]] van [[paleis]] Noordeinde verschijnen na afloop van Prinsjesdag. |
||
| + | Hoe komt Prinsjesdag aan zijn naam? Prinsjesdag is vernoemd de ''[[Prins van Oranje]]''. In de tijd van de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] had Nederland een [[stadhouder]]. De stadhouder was altijd een "prins van Oranje". Prinsjesdag ontstond in de 17e eeuw om de verjaardag van de prins van Oranje te vieren. Het was toentertijd een van de populairste volksfeesten. Onder stadhouder [[Willem V van Oranje-Nassau|Willem V]] werd Prinsjesdag op zijn verjaardag gevierd (8 maart). Deze dag werd vooral gevierd door de voorstanders van de stadhouders (de oranjegezinden). Zij lieten zien hoe blij ze waren met de stadhouder.Na de Franse tijd werd Nederland een koninkrijk. De zoon van de laatste stadhouder werd toen gekroond tot koning [[Willem I der Nederlanden|Willem I]]. |
||
| − | ==Derde dinsdag in september== |
+ | ===Derde dinsdag in september=== |
| − | Al vanaf het begin van ons Koninkrijk, in 1815, wordt ieder jaar het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Eerst was dat op de eerste maandag in november, maar omdat men dat vrij laat in het jaar vond, werd deze datum vervroegd naar [[oktober]]. De Kamerleden hadden dan meer tijd om de rijksbegroting te behandelen voor het einde van het jaar. Om nóg meer tijd te hebben, werd de datum nog een paar weken naar voren geschoven, naar de derde maandag in [[september]]. |
+ | Al vanaf het begin van ons Koninkrijk, in 1815, wordt ieder jaar het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Eerst was dat op de eerste maandag in november, maar omdat men dat vrij laat in het jaar vond, werd deze datum vervroegd naar [[oktober]]. De Kamerleden hadden dan meer tijd om de rijksbegroting te behandelen voor het einde van het jaar. Om nóg meer tijd te hebben, werd de datum nog een paar weken naar voren geschoven, naar de derde maandag in [[september]]. |
| + | |||
| + | Maar de maandag bleek niet zo’n geschikte dag, want Kamerleden die ver van Den Haag woonden, moesten al op zondag aan hun reis beginnen om op tijd te komen. De vervoersmiddelen uit die tijd waren nog niet zo snel als tegenwoordig. Vooral leden van christelijke politieke partijen vonden het een bezwaar om op zondag te reizen. De zondag is in hun geloof een rustdag, de dag van De Heer (God). Dan moet je dus niet werken. Daarom is het dinsdag geworden. |
||
| + | |||
| + | ===Veranderingen door de jaren heen=== |
||
| + | Tussen 1814 en 1904 gebeurde dit altijd in de [[Oude Zaal]] op het Binnenhof. Dit was toentertijd de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Sinds 1904 wordt de troonrede in de [[Ridderzaal]] gehouden. De naam "Prinsjesdag" wordt overigens pas sinds de jaren 1930 voor deze dag gebruikt. Sinds 1931 wordt Prinsjesdag ook gefilmd. Toen werden ook veel tradities toegevoegd om het interessanter voor het publiek te maken. Prinsjesdag duurt sindsdien ook een stuk langer. |
||
| + | |||
| + | Tot 1983 was Prinsjesdag de dag waarop officieel de Staten-Generaal werd geopend. Tegenwoordig wordt de Staten-Generaal niet meer gesloten en geopend. De grondwet zegt nu alleen dat Prinsjesdag de dag van de troonrede is. |
||
| + | |||
| + | ===Recente veranderingen=== |
||
| + | Tussen 1901 en 2015 werd de [[Gouden Koets]] gebruikt door de koning voor zijn ritje naar en van het Binnenhof. De Gouden Koets werd in 2015 tijdelijk vervangen door de [[Glazen Koets]], aangezien het voertuig gerestaureerd moest worden. Het was de bedoeling dat de Gouden Koets in 2022 weer zou terugkeren. Toch besloot de koning om voortaan de Glazen Koets te gebruiken. |
||
| + | |||
| + | In 2020 en 2021 werd Prinsjesdag niet in de Ridderzaal gehouden, maar in de [[Grote of Sint-Jacobskerk (Den Haag)|Grote of Sint-Jacobskerk]] in Den Haag. Dit werd gedaan vanwege de [[coronapandemie]]. De Ridderzaal was namelijk te klein om iedereen te huisvesten en voldoende afstand te houden. In de Grote of Sint-Jacobskerk was wel voldoende afstand. |
||
| + | |||
| + | Het Binnenhof is sinds 2021 ook in verbouwing, waardoor de Ridderzaal niet gebruikt kan worden. Sinds 2022 wordt Prinsjesdag daardoor in de [[Koninklijke Schouwburg]] gehouden. Zodra de verbouwing weer is afgerond keert men weer terug naar Ridderzaal. |
||
==De Gouden Koets== |
==De Gouden Koets== |
||
Versie van 2 aug 2023 15:52
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
Prinsjesdag wordt altijd op de derde dinsdag in september gevierd. Het is een belangrijke traditie in de Nederlandse politiek. Op Prinsjesdag leest de koning namelijk de troonrede voor. In de troonrede staan de plannen van de regering voor het volgende jaar. Hierdoor zijn alle ministers en alle leden van de Eerste en Tweede Kamer bij het voorlezen aanwezig. Ook zijn er vaak andere gasten uitgenodigd en wordt Prinsjesdag live op televisie uitgezonden.
Normaal gesproken las de koning altijd de troonrede voor in de Ridderzaal op het Binnenhof. Vanwege de verbouwing van het Binnenhof wordt tegenwoordig een ander gebouw gebruikt. De koning rijdt op Prinsjesdag in de Glazen Koets (vroeger de Gouden Koets). Langs de route staan altijd veel mensen die glimp willen opvangen van de koning. Na de troonrede rijdt de koning weer terug naar Paleis Noordeinde, waar de koninklijke familie op het balkon verschijnt. Hiermee wordt de traditie afgesloten. Toch betekent dit niet het einde van Prinsjesdag. De Nederlandse minister van Financiën presenteert vervolgens de Rijksbegroting in een koffertje aan de Tweede Kamer. In de dagen na de Rijksbegroting wordt er gedebatteerd in de Tweede Kamer, waarbij de plannen vaak iets veranderen. Deze debatten heten de algemene beschouwingen.
Met Prinsjesdag wordt het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Het wordt daarom de "opening van het parlementaire jaar" genoemd.
Geschiedenis
Naam
Hoe komt Prinsjesdag aan zijn naam? Prinsjesdag is vernoemd de Prins van Oranje. In de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden had Nederland een stadhouder. De stadhouder was altijd een "prins van Oranje". Prinsjesdag ontstond in de 17e eeuw om de verjaardag van de prins van Oranje te vieren. Het was toentertijd een van de populairste volksfeesten. Onder stadhouder Willem V werd Prinsjesdag op zijn verjaardag gevierd (8 maart). Deze dag werd vooral gevierd door de voorstanders van de stadhouders (de oranjegezinden). Zij lieten zien hoe blij ze waren met de stadhouder.Na de Franse tijd werd Nederland een koninkrijk. De zoon van de laatste stadhouder werd toen gekroond tot koning Willem I.
Derde dinsdag in september
Al vanaf het begin van ons Koninkrijk, in 1815, wordt ieder jaar het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Eerst was dat op de eerste maandag in november, maar omdat men dat vrij laat in het jaar vond, werd deze datum vervroegd naar oktober. De Kamerleden hadden dan meer tijd om de rijksbegroting te behandelen voor het einde van het jaar. Om nóg meer tijd te hebben, werd de datum nog een paar weken naar voren geschoven, naar de derde maandag in september.
Maar de maandag bleek niet zo’n geschikte dag, want Kamerleden die ver van Den Haag woonden, moesten al op zondag aan hun reis beginnen om op tijd te komen. De vervoersmiddelen uit die tijd waren nog niet zo snel als tegenwoordig. Vooral leden van christelijke politieke partijen vonden het een bezwaar om op zondag te reizen. De zondag is in hun geloof een rustdag, de dag van De Heer (God). Dan moet je dus niet werken. Daarom is het dinsdag geworden.
Veranderingen door de jaren heen
Tussen 1814 en 1904 gebeurde dit altijd in de Oude Zaal op het Binnenhof. Dit was toentertijd de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Sinds 1904 wordt de troonrede in de Ridderzaal gehouden. De naam "Prinsjesdag" wordt overigens pas sinds de jaren 1930 voor deze dag gebruikt. Sinds 1931 wordt Prinsjesdag ook gefilmd. Toen werden ook veel tradities toegevoegd om het interessanter voor het publiek te maken. Prinsjesdag duurt sindsdien ook een stuk langer.
Tot 1983 was Prinsjesdag de dag waarop officieel de Staten-Generaal werd geopend. Tegenwoordig wordt de Staten-Generaal niet meer gesloten en geopend. De grondwet zegt nu alleen dat Prinsjesdag de dag van de troonrede is.
Recente veranderingen
Tussen 1901 en 2015 werd de Gouden Koets gebruikt door de koning voor zijn ritje naar en van het Binnenhof. De Gouden Koets werd in 2015 tijdelijk vervangen door de Glazen Koets, aangezien het voertuig gerestaureerd moest worden. Het was de bedoeling dat de Gouden Koets in 2022 weer zou terugkeren. Toch besloot de koning om voortaan de Glazen Koets te gebruiken.
In 2020 en 2021 werd Prinsjesdag niet in de Ridderzaal gehouden, maar in de Grote of Sint-Jacobskerk in Den Haag. Dit werd gedaan vanwege de coronapandemie. De Ridderzaal was namelijk te klein om iedereen te huisvesten en voldoende afstand te houden. In de Grote of Sint-Jacobskerk was wel voldoende afstand.
Het Binnenhof is sinds 2021 ook in verbouwing, waardoor de Ridderzaal niet gebruikt kan worden. Sinds 2022 wordt Prinsjesdag daardoor in de Koninklijke Schouwburg gehouden. Zodra de verbouwing weer is afgerond keert men weer terug naar Ridderzaal.
De Gouden Koets
.jpg)
Op 7 september 1898 kreeg koningin Wilhelmina een mooi cadeau van de Amsterdamse bevolking: de gouden koets. Koningin Wilhelmina werd op die dag officieel koningin. Op haar verzoek werd de koets zo gemaakt dat zij er in zou kunnen staan. De koets is daarom erg hoog. Bij de poort naar het Binnenhof moet de koetsier altijd goed opletten dat hij de poort niet raakt. Sinds 1903 reed de koningin op Prinsjesdag altijd in de Gouden Koets. Daarvoor kwam zij ook vaak met de Glazen Koets.
Voordat de koning de troonrede uitspreekt trekt er een koninklijke stoet door Den Haag. Koning Willem-Alexander, samen met koningin Máxima en de belangrijkste leden van het Koninklijk Huis maken een rijtoer met de Gouden Koets vanaf Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal. Langs de route staan veel mensen om de koning toe te zwaaien. De kinderen in Den Haag hebben die dag vrij en kunnen, als ze dit willen, ook langs de route staan. De Gouden Koets wordt op dit moment gerestaureerd. In 2020 werd bekend dat de Glazen Koets de Gouden Koets definitief gaat vervangen. De Gouden Koets zal hierdoor worden tentoongesteld in een museum gedurende het hele jaar.
Troonrede
In de Ridderzaal op Het Binnenhof leest koning Willem-Alexander de troonrede voor. Deze schrijft hij niet zelf. Dat wordt hoofdzakelijk door de ministers gedaan. Het kabinet (de ministers en staatssecretarissen) is verantwoordelijk voor wat er in de troonrede staat. De troonrede bestaat uit twee delen:
- Er wordt gekeken welke belangrijke dingen er het afgelopen jaar in Nederland en de wereld zijn gebeurd.
- De koning onthult de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar.
Het koffertje
Na afloop van de troonrede gaat de Minister van Financiën naar de Tweede Kamer, om daar het overzicht van alle regeringsplannen aan te bieden. Die regeringsplannen staan in de Rijksbegroting. De Rijksbegroting geeft een overzicht van alle inkomsten en uitgaven van de overheid voor het komend jaar. Hij geeft de Tweede Kamer ook een miljoenennota. Daarin staat hoeveel die plannen gaan kosten en hoe ze betaald gaan worden. De Staten-Generaal moeten die plannen nog wel goedkeuren. Pas daarna worden ze in het nieuwe jaar uitgevoerd.
Die Rijksbegroting en de miljoenennota zitten in een koffertje. De traditie van het koffertje is in 1947 begonnen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog. Minister Lieftinck was toen Minister van Financiën. Bij de Engelsen werd de begroting ook in een koffertje aangeboden. Hij vond dat wel een leuke manier. Het was een eenvoudig bruin koffertje, met letters van goudpapier erop geplakt. Daar stond op: ‘Derde dinsdag in september’. Dat staat er ook nu nog op.
Hoedjesparade
Tijdens Prinsjesdag is het bij de vrouwelijke ministers en andere vrouwelijke genodigden een traditie om een hoedje te dragen. Het toenmalige Tweede Kamerlid Erica Terpstra is hier in 1977 mee begonnen als eerbetoon aan koningin Beatrix. Zij vond dat iedereen er zo saai uitzag in de Tweede Kamer. Er waren veel vrouwen die deze gewoonte later overnamen. Sindsdien draagt bijna elke vrouwelijke minister of genodigde een hoed tijdens Prinsjesdag. Sommige hoedjes zijn mooi, andere zijn grappig en soms heel overdreven. Sommige mensen vinden die 'hoedjesparade' maar niks, maar het wordt gezien als een traditie.
Weetjes en bijzonderheden
- Na afloop van de troonrede roepen de aanwezigen ‘Leve de Koning!’ In 1897 werd er door iemand daarna spontaan 3x ‘hoera’ geroepen. Sindsdien gebeurt dat nog steeds ieder jaar.
- Op Prinsjesdag in 1963 sloegen de paarden van de koets met de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet op hol. De koets kwam tegen een boom tot stilstand. Gelukkig bleven de prinsessen ongedeerd en reden zij verder met hun ouders in de gouden koets.
- De gouden koets is eigenlijk helemaal niet van goud, maar van hout en beplakt met een dun laagje bladgoud.
- Kinderen in Den Haag hebben met Prinsjesdag vrij.
Media
Video's
- Wat is Prinsjesdag? (NTR/Clipphanger)
- De geschiedenis van Prinsjesdag (NTR/Vroeger & Zo)
- De derde dinsdag in september (NTR/Vroeger & Zo)
- Waarom rijdt de koning op Prinsjesdag in een koets? (NTR/De vraag vandaag)
- De Gouden Koets (NTR/Het Klokhuis)
- De Ridderzaal (NTR/Het Klokhuis
- 200 jaar Prinsjesdag (AVROTROS/EenVandaag)
Informatie
Vermaak