Tijdlijn van cultuurvolkeren in de Lage Landen: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(32 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
De '''tijdlijn van cultuurvolkeren in de Lage Landen''' is een overzicht waarin te zien is welke culturen en volkeren in de Lage Landen vanaf het [[Neolithicum]] (Nieuwe Steentijd) gewoond (zouden) hebben. Dat is vanaf zo'n 5300 v.Chr.. Voor de komst van de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] was er niets op schrift gesteld en moeten [[Archeoloog|Archeologen]] het daarom van de vondsten hebben.
−
{{Werk}}
  
   
−
De '''tijdlijn van cultuurvolkeren in de Lage Landen''' is een aanzet waarin te zien is welke culturen en volkeren in de Lage Landen vanaf het [[Neolithicum]] gewoond (zouden kunnen) hebben. Omdat er van sommige culturen maar zo weinig [[Archeologie|Archeologische]] vondsten (''Artefacten'') zijn gedaan, is het vrij lastig om precies vast te stellen waar en wanneer hun aanwezigheid moet zijn geweest.
 +
Omdat er van sommige culturen maar zo weinig [[Archeologie|archeologische]] vondsten (''artefacten'') zijn gedaan, is het vrij lastig om precies vast te stellen waar en wanneer hun aanwezigheid moet zijn geweest en hoe ze leefden.
  +
  +
Zo leefden er tot zo'n 40.000 à 30.000 jaar geleden [[Neanderthaler|Neanderthalers]] in West-Europa, maar van hen is in Nederland tot nu toe nog weinig ontdekt, behalve bij Maastricht. Een van de oudste vondsten van de moderne mens (jager/verzamelaar in het [[Mesolithicum]]) en mogelijk een cultuur afkomstig uit het huidige [[Turkije]]. Het is een jachtkamp dat gevonden is bij Bergumermeer, [[Friesland]] (ongeveer 8000 v.Chr.).
  +
Ten westen van de huidige provincies [[Noord-Brabant]], [[Gelderland]], [[Overijssel]] en [[Drenthe]] was Nederland één grote moerasdelta doorsneden door talloze beken, meertjes en veengebieden. Een belangrijke vondst uit deze periode is de [[Boomstamkano]] van [[Pesse]], ca. 7900 v.Chr.
 
{| class="wikitable" style="width:100%;"
  
{| class="wikitable" style="width:100%;"
 
|+
  
|+
−
!style="width:10%;" | Periode
 +
! style="width:10%;" | Periode
−
!style="width:10%;" | Gebied
 +
! style="width:10%;" | Gebied
−
!style="width:10%;" | Artefact
 +
! style="width:10%;" | Artefact
−
!style=width:"60%;" | Cultuur of volk;
+
! style="width:"60%;"" | Cultuur of volk;
 
|-
  
|-
 
|ca. 5500 - 4400 v.Chr.<br>
  
|ca. 5500 - 4400 v.Chr.<br>
Regel 13: Regel 16:
 
[[Keramisch neolithicum]]
  
[[Keramisch neolithicum]]
 
|[[File:European-middle-neolithic-nl.svg|300px]]
  
|[[File:European-middle-neolithic-nl.svg|300px]]
−
|[[Bestand:Linear_pottery,_Museum_of_Western_Bohemia,_187681.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Linear_pottery,_Museum_of_Western_Bohemia,_187681.jpg|alt=|gecentreerd|150x150px]]
 
|{{Legenda |#ff0| Westelijke [[Bandkeramiekcultuur]]}}
  
|{{Legenda |#ff0| Westelijke [[Bandkeramiekcultuur]]}}
−
{{Legenda |#f00| [[Ertebøllecultuur]]}}
 +
{{Legenda |#f00| [[Ertebøllecultuur]], waaronder [[Swifterbantcultuur]]}}
 
|-
  
|-
 
|ca. 3500 - 3250 v. Chr.<br>
  
|ca. 3500 - 3250 v. Chr.<br>
Regel 21: Regel 24:
 
[[Laatneolithicum]]
  
[[Laatneolithicum]]
 
|[[File:Old_Europe.png|300px]]
  
|[[File:Old_Europe.png|300px]]
−
|[[File:Verzameling_TRB-aardewerk.PNG|150px]]
 +
|[[Bestand:Verzameling_TRB-aardewerk.PNG|alt=|gecentreerd|150x150px]]
−
|{{Legenda |#0f0|[[Trechterbeker]] cultuur (TRB). Ook bekend van de [[hunebed|hunebedden]]}}
 +
|{{Legenda |#0f0|[[Trechterbeker]] cultuur (TRB). Ook bekend van de [[hunebed|hunebedden]], daarnaast had je de [[Vlaardingencultuur]]}}
 
|-
  
|-
 
|ca. 3000 - 2600 v. Chr.<br>
  
|ca. 3000 - 2600 v. Chr.<br>
 
[[Laatneolithicum]]
  
[[Laatneolithicum]]
 
|[[File:Map Corded Ware culture-nl.svg|300px]]
  
|[[File:Map Corded Ware culture-nl.svg|300px]]
−
|[[File:CordWareBoatAxe.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:CordWareBoatAxe.jpg|alt=|gecentreerd|150x150px]]
  +
|{{Legenda |#ff0|[[Jamnacultuur]] of Yamnaya. Volgens [[DNA]] onderzoek zijn zij de 'stamvader' van de hierop volgende culturen.}}
−
|{{Legenda |#F08080| [[Touwbekercultuur]] of standvoetbekercultuur}}
 +
{{Legenda |#F08080| [[Touwbekercultuur]] of standvoetbekercultuur}}
  +
 
|-
  
|-
 
|ca. 2500 tot 2000 v. Chr.<br>[[Kopertijd]]
  
|ca. 2500 tot 2000 v. Chr.<br>[[Kopertijd]]
 
|[[File:Bellbeaker_map_europe.jpg|300px]]
  
|[[File:Bellbeaker_map_europe.jpg|300px]]
−
|[[File:Beakerculture.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Beakerculture.jpg|alt=|gecentreerd|194x194px]]
 
|{{Legenda |#f84|[[Klokbekercultuur]]}}
  
|{{Legenda |#f84|[[Klokbekercultuur]]}}
 
|-
  
|-
−
|Ca. 2000 - 1850 v.Chr.
 +
|Ca. 2000 - 1850 v.Chr.<br>
  +
(Vroeg [[bronstijd]])
 
|[[Bestand:BarbedWireBeaker.png|300px]]
  
|[[Bestand:BarbedWireBeaker.png|300px]]
−
|[[File:Wikkeldraadbeker_in_handgevormd_aardewerk,_2000_tot_1750_VC,_vindplaats-_Neerharen-Rekem,_Het_Kamp_(Hangveld),_1985,_kuil_binnen_kringgreppel,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_85.RE.10.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Wikkeldraadbeker_in_handgevormd_aardewerk,_2000_tot_1750_VC,_vindplaats-_Neerharen-Rekem,_Het_Kamp_(Hangveld),_1985,_kuil_binnen_kringgreppel,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_85.RE.10.jpg|alt=|gecentreerd|202x202px]]
 
|{{Legenda |#f00|[[Wikkeldraadbekercultuur]]}}
  
|{{Legenda |#f00|[[Wikkeldraadbekercultuur]]}}
 
|-
  
|-
Regel 43: Regel 49:
 
([[Bronstijd]])
  
([[Bronstijd]])
 
|[[File:BronzAgeElp.png|300px]]
  
|[[File:BronzAgeElp.png|300px]]
−
|[[File:Urne_uit_de_Hilversum-Drakensteintraditie_in_handgevormd_aardewerk,_1100_tot_900_VC,_vindplaats-_Neerharen-Rekem,_Het_Kamp_(Hangveld),_1984,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_84.RE.12.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Urne_uit_de_Hilversum-Drakensteintraditie_in_handgevormd_aardewerk,_1100_tot_900_VC,_vindplaats-_Neerharen-Rekem,_Het_Kamp_(Hangveld),_1984,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_84.RE.12.jpg|alt=|gecentreerd|163x163px]]
 
|{{Legenda |#f00| [[Elpcultuur]]}}
  
|{{Legenda |#f00| [[Elpcultuur]]}}
 
{{Legenda |#f84| [[Hilversumcultuur]]}}
  
{{Legenda |#f84| [[Hilversumcultuur]]}}
Regel 49: Regel 55:
 
|1300 tot 950-920 v.Chr.
  
|1300 tot 950-920 v.Chr.
 
|[[File:Europe late bronze age.png|300px]]
  
|[[File:Europe late bronze age.png|300px]]
−
|[[File:Urnengraf_141_van_Donk_-_Het_Groot_Veld,_1000_tot_800_VC,_vindplaats-_Donk,_Het_Groot_Veld,_1978,_graf_141,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_Donk.Graf.141.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Urnengraf_141_van_Donk_-_Het_Groot_Veld,_1000_tot_800_VC,_vindplaats-_Donk,_Het_Groot_Veld,_1978,_graf_141,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_Donk.Graf.141.jpg|alt=|gecentreerd|150x150px]]
 
|{{Legenda |#FFD700| [[Nederrijnse urnenveldencultuur]]}}
  
|{{Legenda |#FFD700| [[Nederrijnse urnenveldencultuur]]}}
 
|-
  
|-
 
|Ca. 800 tot 600 v.Chr.
  
|Ca. 800 tot 600 v.Chr.
 
|[[File:ArcheologicalCulturesOfCentralEuropeAtEarlyPreRomanIronAge.png|300px]]
  
|[[File:ArcheologicalCulturesOfCentralEuropeAtEarlyPreRomanIronAge.png|300px]]
−
|[[File:Harpstedturne_in_handgevormd_aardewerk,_800_tot_600_VC,_vindplaats-_Neerpelt,_De_Roosen,_1959,_grafheuvel_IX,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_GRM_12356.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Harpstedturne_in_handgevormd_aardewerk,_800_tot_600_VC,_vindplaats-_Neerpelt,_De_Roosen,_1959,_grafheuvel_IX,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_GRM_12356.jpg|alt=|gecentreerd|178x178px]]
 
|{{Legenda |#800| [[Jastorfcultuur]]}}
  
|{{Legenda |#800| [[Jastorfcultuur]]}}
 
{{Legenda |#f84| [[La Tène-periode]]}}
  
{{Legenda |#f84| [[La Tène-periode]]}}
Regel 62: Regel 68:
 
([[IJzertijd]])
  
([[IJzertijd]])
 
|[[File:Hallstatt_culture.png|300px]]
  
|[[File:Hallstatt_culture.png|300px]]
  +
|[[Bestand:Museum_Hallstatt_35.JPG|alt=|gecentreerd|170x170px]]
−
|[[File:Museum Hallstatt 35.JPG|150px]]
  
 
|[[Hallstattcultuur]]. Vrijwel niet in Nederland. Deze [[IJzertijd]]fase betreft Hallstatt C (800 - 650 v. Chr.) en Hallstatt D (650 - 450 v. Chr.). Het Vorstengraf bij Oss is de grootste grafheuvel van Nederland uit deze periode
  
|[[Hallstattcultuur]]. Vrijwel niet in Nederland. Deze [[IJzertijd]]fase betreft Hallstatt C (800 - 650 v. Chr.) en Hallstatt D (650 - 450 v. Chr.). Het Vorstengraf bij Oss is de grootste grafheuvel van Nederland uit deze periode
 
|-
  
|-
 
|ca. 480 - 1 v.Chr.
  
|ca. 480 - 1 v.Chr.
 
|[[File:Celts_800-400BC.PNG|300px]]
  
|[[File:Celts_800-400BC.PNG|300px]]
−
|[[File:Parade_helmet.jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Parade_helmet.jpg|alt=|gecentreerd|191x191px]]
 
|[[La Tène-periode]]. De [[Kelten]], zoals de [[Menapiërs]]. Mogelijk ontstaat er een vermenging met de [[Germanen|Germaanse stammen]]
  
|[[La Tène-periode]]. De [[Kelten]], zoals de [[Menapiërs]]. Mogelijk ontstaat er een vermenging met de [[Germanen|Germaanse stammen]]
 
|-
  
|-
 
|Ca. 750 v.Chr. – 1 na Chr
  
|Ca. 750 v.Chr. – 1 na Chr
 
|[[Bestand:Germanic_tribes_(750BC-1AD).png|300px]]
  
|[[Bestand:Germanic_tribes_(750BC-1AD).png|300px]]
  +
|[[Bestand:FriesBataafse_kookpot_Hazerswoude_113807_RMO_Leiden.jpg|alt=|gecentreerd|150x150px]]
−
|[[File:FriesBataafse kookpot Hazerswoude 113807 RMO Leiden.jpg|150px]]
  
 
|Verbreiding [[Germanen|Germaanse stammen]]<br>
  
|Verbreiding [[Germanen|Germaanse stammen]]<br>
 
{{Legenda |#f00| Verbreiding tot 750 v.Chr.}}
  
{{Legenda |#f00| Verbreiding tot 750 v.Chr.}}
−
{{Legenda |#f84| Verbreiding tot 500 v.Chr., mogelijk de [[Bataven]], de [[Chamaven]] en de [[Chauken]]}}
 +
{{Legenda |#f84| Verbreiding tot 500 v.Chr., mogelijk de [[Bataven]], de [[Chamaven]], [[Bructeren]] en de [[Cananefaten]] }}
−
{{Legenda |#ff0| Verbreiding tot 250 v.Chr., mogelijk de [[Frisii]] (niet te verwarren met de Friezen) en de [[Cananefaten]]}}
 +
{{Legenda |#ff0| Verbreiding tot 250 v.Chr., mogelijk de [[Frisii]] (niet te verwarren met de Friezen) en de [[Chauken]]}}
 
{{Legenda |#0f0| Verbreiding tot 1 na Chr.}}
  
{{Legenda |#0f0| Verbreiding tot 1 na Chr.}}
 
|-
  
|-
 
|Ca. 50 v. Chr. - 476 n.Chr
  
|Ca. 50 v. Chr. - 476 n.Chr
 
|[[Bestand:Roman Empire 69.svg|300px]]
  
|[[Bestand:Roman Empire 69.svg|300px]]
−
|[[File:Museum het Valkhof, Nijmegen (Netherlands) (9567091139).jpg|150px]]
 +
|[[Bestand:Museum_het_Valkhof,_Nijmegen_(Netherlands)_(9567091139).jpg|alt=|gecentreerd|150x150px]]
 
|{{Legenda |#A9A9A9| [[Romeinen in Nederland|Romeinen in Zuid Nederland en België]]}}
  
|{{Legenda |#A9A9A9| [[Romeinen in Nederland|Romeinen in Zuid Nederland en België]]}}
  +
|-
  +
|Ca. 50 na Chr.
  +
|[[File:Europa Germanen 50 n Chr.svg|300px]]
  +
|
  +
|Germaanse stammen in de lage landen en Oost-Europa, waaronder ook de [[Ampsivariërs]] en de [[Chatten (volk)|Chatten]]
  +
|-
  +
|Ca. 250 - 440 na Chr. <br>
  +
Overgang naar de [[Middeleeuwen]]
  +
|[[Bestand:Voelkerwanderungkarte.png|300px]]
  +
|
  +
|Noord Nederland raakt ontvolkt, mede door overstromingen en oorlogen. De Romeinen trekken zich terug en de [[Grote volksverhuizing]] vindt plaats. De nieuwe Germaanse volkeren als de [[Friezen]], [[Saksen (volk)|Saksen]], [[Angelen]] en [[Franken]] komen de [[Lage Landen]] binnen
 
|}
  
|}
   

Huidige versie van 18 jan 2024 om 22:43

De tijdlijn van cultuurvolkeren in de Lage Landen is een overzicht waarin te zien is welke culturen en volkeren in de Lage Landen vanaf het Neolithicum (Nieuwe Steentijd) gewoond (zouden) hebben. Dat is vanaf zo'n 5300 v.Chr.. Voor de komst van de Romeinen was er niets op schrift gesteld en moeten Archeologen het daarom van de vondsten hebben.

Omdat er van sommige culturen maar zo weinig archeologische vondsten (artefacten) zijn gedaan, is het vrij lastig om precies vast te stellen waar en wanneer hun aanwezigheid moet zijn geweest en hoe ze leefden.

Zo leefden er tot zo'n 40.000 à 30.000 jaar geleden Neanderthalers in West-Europa, maar van hen is in Nederland tot nu toe nog weinig ontdekt, behalve bij Maastricht. Een van de oudste vondsten van de moderne mens (jager/verzamelaar in het Mesolithicum) en mogelijk een cultuur afkomstig uit het huidige Turkije. Het is een jachtkamp dat gevonden is bij Bergumermeer, Friesland (ongeveer 8000 v.Chr.). Ten westen van de huidige provincies Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe was Nederland één grote moerasdelta doorsneden door talloze beken, meertjes en veengebieden. Een belangrijke vondst uit deze periode is de Boomstamkano van Pesse, ca. 7900 v.Chr.

Periode Gebied Artefact Cultuur of volk;
ca. 5500 - 4400 v.Chr.

Laatmesolithicum
Keramisch neolithicum

European-middle-neolithic-nl.svg

  Westelijke Bandkeramiekcultuur

  Ertebøllecultuur, waaronder Swifterbantcultuur

ca. 3500 - 3250 v. Chr.

Keramisch neolithicum
Laatneolithicum

Old Europe.png

 Trechterbeker cultuur (TRB). Ook bekend van de hunebedden, daarnaast had je de Vlaardingencultuur

ca. 3000 - 2600 v. Chr.

Laatneolithicum

Map Corded Ware culture-nl.svg

 Jamnacultuur of Yamnaya. Volgens DNA onderzoek zijn zij de 'stamvader' van de hierop volgende culturen.

  Touwbekercultuur of standvoetbekercultuur

ca. 2500 tot 2000 v. Chr.
Kopertijd 		Bellbeaker map europe.jpg

 Klokbekercultuur

Ca. 2000 - 1850 v.Chr.

(Vroeg bronstijd)

BarbedWireBeaker.png

 Wikkeldraadbekercultuur

Ca. 1800-1200 v.Chr.

(Bronstijd)

BronzAgeElp.png

  Elpcultuur

  Hilversumcultuur

1300 tot 950-920 v.Chr. Europe late bronze age.png

  Nederrijnse urnenveldencultuur

Ca. 800 tot 600 v.Chr. ArcheologicalCulturesOfCentralEuropeAtEarlyPreRomanIronAge.png

  Jastorfcultuur

  La Tène-periode

  Harpstedt-Nienburg-groep

ca. 800 - 500 v. Chr.

(IJzertijd)

Hallstatt culture.png
Hallstattcultuur. Vrijwel niet in Nederland. Deze IJzertijdfase betreft Hallstatt C (800 - 650 v. Chr.) en Hallstatt D (650 - 450 v. Chr.). Het Vorstengraf bij Oss is de grootste grafheuvel van Nederland uit deze periode
ca. 480 - 1 v.Chr. Celts 800-400BC.PNG
La Tène-periode. De Kelten, zoals de Menapiërs. Mogelijk ontstaat er een vermenging met de Germaanse stammen
Ca. 750 v.Chr. – 1 na Chr Germanic tribes (750BC-1AD).png
Verbreiding Germaanse stammen

  Verbreiding tot 750 v.Chr.

  Verbreiding tot 500 v.Chr., mogelijk de Bataven, de Chamaven, Bructeren en de Cananefaten

  Verbreiding tot 250 v.Chr., mogelijk de Frisii (niet te verwarren met de Friezen) en de Chauken

  Verbreiding tot 1 na Chr.

Ca. 50 v. Chr. - 476 n.Chr Roman Empire 69.svg

  Romeinen in Zuid Nederland en België

Ca. 50 na Chr. Europa Germanen 50 n Chr.svg Germaanse stammen in de lage landen en Oost-Europa, waaronder ook de Ampsivariërs en de Chatten
Ca. 250 - 440 na Chr.

Overgang naar de Middeleeuwen

Voelkerwanderungkarte.png Noord Nederland raakt ontvolkt, mede door overstromingen en oorlogen. De Romeinen trekken zich terug en de Grote volksverhuizing vindt plaats. De nieuwe Germaanse volkeren als de Friezen, Saksen, Angelen en Franken komen de Lage Landen binnen
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Tijdlijn_van_cultuurvolkeren_in_de_Lage_Landen&oldid=835564"