Zweden: verschil tussen versies
k (→Weetjes) |
|||
| Regel 111: | Regel 111: | ||
Een typisch Zweeds product is Knäckebröd, een plat, knapperig en volkoren brood. Het is gezond en het wordt veel gegeten door mensen die op dieet zijn. |
Een typisch Zweeds product is Knäckebröd, een plat, knapperig en volkoren brood. Het is gezond en het wordt veel gegeten door mensen die op dieet zijn. |
||
| + | |||
| + | '''Alcohol''' |
||
| + | In Zweden kun je in supermarkten alleen licht bier krijgen. Voor sterke drank, wijn en zwaarder bier moet je naar een speciale staatswinkels. Zo'n winkeltje heeft een ''systembolaget''. Mensen die in afgelegen gebieden wonen moeten hiervoor dus ver reizen. |
||
=== Koningshuis === |
=== Koningshuis === |
||
Versie van 19 feb 2014 20:20
| Koninkrijk Zweden Konungariket Sverige
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Stockholm |
| Inwonersaantal | 10.452.326 (2021) |
| Oppervlakte | 450.295 km² |
| Regeringsvorm | Constitutionele monarchie |
| Koning | Karel XVI Gustaaf (sinds 1973) |
| Premier | Ulf Kristersson (sinds 2022) |
| Godsdienst | Christendom (66,8%) Geen religie (27%) Islam (5%) Overig (1,2%) |
| Taal | Zweeds (svenska) |
| Munteenheid | Zweedse kroon |
| Volkslied | Du gamla, Du fria |
| Nationale feestdag | 6 juni |
| Landcode | SWE |
Portaal  Zweden
| |
.svg)
Zweden maakt samen met Noorwegen, Denemarken en Finland deel uit van Scandinavië. Dit ligt in Noord-Europa.
De hoofdstad van Zweden is Stockholm. Andere grote steden in Zweden zijn Göteborg, Malmö en Uppsala. Zweden is een van de rijkste en welvarendste landen ter wereld. Het Zweeds volkslied kan je hier bekijken.
Zweden is lid van de Noorse Raad en sinds 1 januari 1995 lid van de Europese Unie. In Zweden betaalt men wel niet met de euro, maar met Zweedse kronen. Zweden is het land van Pippi Langkous. De beroemde schrijfster Astrid Lindgren was ook een Zweedse. In 2008 had 18% van de Zweedse bevolking geen Zweedse herkomst (ze waren immigranten, of hadden twee niet-Zweedse ouders).
Geschiedenis
Het volk de 'Zweden' zijn pas in de middeleeuwen ontstaan door het samengaan van de Gauten en de Svear. Zweden is afgeleid van 'Svear'.
Toen het rijk van de Vikingen viel vormde Zweden samen met Denemarken en Noorwegen de Unie van Kalmar. (Finland was toen nog een onderdeel van Zweden.) Zweden verliet de Unie in het begin van de 16e eeuw, daarna verkeerde Zweden vele jaren telkens bijna in oorlog met zijn buren. Denemarken verloor aan macht en Zweden veroverde Skåne, Blekinge en Halland.
In de 17e en 18e eeuw kende het land zijn Gouden Eeuw en werd het gebied door oorlog uitgebreid. In die tijd was Zweden twee keer zo groot als nu, en had naast Finland ook nog grote delen van de Baltische Staten en delen van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Naties. Binnen een eeuw verloor hij deze gebieden weer, en Finland ging over naar de Russische tsaar. De oorzaak hiervan was de Grote Noordse Oorlog (1700 - 1721).
Sinds 1814 is Zweden niet meer in oorlog geweest. Toch speelde het in de Tweede Wereldoorlog een grote rol, Zweden leverde ijzererts aan Nazi-Duitsland. Ook stond het troepenvervoer toe aan de Nazi-Duitsers. Omdat Zweden zo neutraal is, is het geen lid van de NAVO.
In de 19e eeuw was Zweden een van de armste landen in Europa, met veel alcoholmisbruik. Daardoor verhuisden er veel Zweedse mensen naar de Verenigde Staten.
Door verbeteringen in transport werd het mogelijk de natuurlijke grondstoffen (zoals hout) beter te gebruiken. Dit vormde de basis van Zweden zoals we het nu kennen, een welvarend land met een goede leefkwaliteit.
Zweden is sinds 1995 lid van de Europese Unie.
Geografische ligging
Zweden ligt in Noord-Europa tussen Noorwegen en Finland in. Samen met deze landen en Denemarken wordt dit gebied ook wel Scandinavië genoemd.
Zweden is verdeeld in drie landsdelen; Norrland, Svealand en Götaland. de Vikingen in zweden hebben veel geplunderd, ze hadden veel plaatsen waar ze plunderden
Provincies
Zweden heeft 21 provincies, ook wel län genoemd. Hier volgt een lijstje: Blekinge, Dalarna, Gävleborg, Gotland, Halland, Jämtland, Jönköping, Kalmar, Kronoberg, Norrbotten, Örebro, Östergötland, Skåne, Södermanland, Stockholm, Uppsala, Värmland, Västerbotten, Västernorrland, Västmanland en Västra Götaland.
Natuur
In Zweden is er nog veel onaangetaste natuur te vinden, deze liggen meestal in het noorden van het land en in het berggebied aan de grens met Noorwegen. Op een groot deel van het land staan bossen, maar vele bossen zijn 'productiebossen', men plant hier bomen en een aantal jaren later kapt men de bomen voor hout of papier. In Zweden zijn er ook nog veel elanden, beren en lynxen. In sommige streken zijn er ook nog wolven en veelvraten, maar die zijn zeldzamer.
In Noord-Zweden kan je natuurverschijnselen als de middernachtzon en het noorderlicht zien. In Zweden is er ook het 'allemansrecht', dit betekent dat je alle gronden (bv. weilanden of bossen) kan oplopen om van de natuur te genieten.
Allemansrecht
In de natuurgebieden zijn paden aangelegd om te wandelen, er zijn barbecue plekken en nog meer gemakken die het leven buiten de deur prettige maken.
Als je in een natuurgebied bent, mag je vrij bewegen zolang je het allemansrecht (Zweeds: allamansrätten) niet schend. Het allamansrätten is het recht om over privéland te mogen lopen, zodat je van de natuur kunt genieten.
Je moet zorgen dat je geen bomen beschadigd of struiken plat trapt en je mag ook de wilde dieren niet lastig vallen. Daarnaast moet je alle hekken achter je dicht doen. Je mag niet in tuinen of graanvelden lopen, en je mag geen afval achterlaten. Vuur mag niet gemaakt worden als er een risico bestaat dat je een bosbrand aansteekt. En als laatste moeten honden altijd aan de lijn blijven.
Demografie
Bevolking
Zweden telt 9.120.000 inwoners. Het aantal stijgt nog steeds, maar sommige mensen zeggen dat dat niet zo zal blijven. De bevolkingsdichtheid van het land bedraagt gemiddeld 20 inwoners per km², maar de bevolking is erg ongelijk verdeeld. De meeste mensen wonen in het zuiden en midden van Zweden. Het noorden van het land is erg dunbevolkt. Ruim 86% van de bevolking woont ten zuiden van de 61ste breedtegraad, een lijn ter hoogte van de stad Gävle.
Het kindersterftecijfer is in Zweden heel laag. Dat wil zeggen dat er per 1000 kinderen die er worden geboren heel weinig sterven. In Zweden sterven er per 1000 geboortes 3 kinderen. De levensverwachting is weer erg hoog. Dat wil zeggen dat de mensen in Zweden gemiddeld erg oud worden. In 1965 was de levensverwachting 74 jaar en in 2010 was dat al 82 jaar! En de gemiddelde leeftijd neemt alleen maar toe. Omdat de mensen in Zweden zo oud worden, is Zweden ook het land met de hoogste percentage ouderen ter wereld, ruim 17%!
In Zweden worden meer jongens dan meisjes geboren, daarom zitten er in de leeftijdsgroep tot 63 jaar veel mannen. In de groep van 63 jaar en ouder zitten meer vrouwen, omdat vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen.
Later in de 20e eeuw zijn veel Zweden van het platteland naar de stad verhuisd. Daardoor raakten de dichtbevolkte streken nog meer in de problemen. Veel winkels kregen niet genoeg klanten, waardoor de mensen hun winkels moesten sluiten. De mensen die in het dichtbevolkte gebied bleven, moesten hierdoor veel verder reizen om boodschappen te halen. De regering heeft dit probleem opgelost door de afgelegen gebieden meer economische steun te geven.
De meeste mensen werken gewoon 5 dagen achter elkaar en zijn zaterdag en zondag vrij. Iedereen heeft recht op 5 weken vakantie per jaar. Sinds de vorige eeuw zijn ook veel meer vrouwen gaan werken. Bijna de helft van de beroepsbevolking bestaat uit vrouwen! Vrouwen krijgen wel minder betaald dan mannen, ook al staat er in de wet dat vrouwen en mannen gelijk behandeld moeten worden.
Zweden is een erg welvarend land. Daarom kunnen veel mensen vaak kopen wat ze maar willen. Ook geven veel mensen geld uit aan vakantie of vrije tijd. Voorbeeld: in 1990 hadden 100 mensen van de 1000 mensen een computer en in 2002 hadden al 620 mensen per 1000 mensen een computer! Ook hebben veel mensen in Zweden een bootje. De mensen in Zweden zijn erg ontspannen, geduldig en aardig. Vaak maken de mensen in Zweden met elkaar een praatje. Ook zijn Zweden vaak in de Zweedse natuur te vinden.
In de stad gaan de meeste kinderen met de fiets of met de bus naar school. Op het platteland rijden er speciale schoolbussen. Tussen de middag krijgen de kinderen warm eten. Na school gaan veel kinderen trainen voor een sport, muziekles, tv kijken of huiswerk maken. Veel ouders zijn nog aan het werk als de kinderen al thuis zijn.
Immigratie
In het begin van de negentiende eeuw kwamen er al mensen uit Finland naar Zweden. De meeste immigranten kwamen pas na de Tweede Wereldoorlog. Er wonen op dit moment 300.000 Finnen in Zweden!
Ongeveer 50 jaar geleden kwamen er veel werknemers uit Griekenland en Turkije naar Zweden. Zweden had een tekort aan arbeiders en de mensen werden toen met open armen ontvangen. Er wonen in het land meer dan een miljoen mensen uit andere landen.
In veel landen in Europa komen vluchtelingen binnen. In veel landen wordt dit onderwerp streng behandeld en als het in het land van herkomst gewoon veilig is, moet je weer terug. De Zweedse immigratiedienst is minder streng. Zweden heeft in de jaren zeventig heel veel Chileense vluchtelingen opgenomen. Zweden is heel tolerant en gastvrij tegenover de immigranten en vluchtelingen.
De laatste tijd zijn veel Denen in het zuiden van Zweden gaan wonen, omdat je in Zweden makkelijker en goedkoper aan een huis kunt komen en je minder belasting hoeft te betalen.
Hier een overzicht van alle immigranten in Zweden, 2002:
|
|
|
Emigratie
Vanaf 1820 tot 1930 verhuisden veel Zweden naar Noord-Amerika. Sommige gebieden hebben zwaar te lijden gehad van deze grote emigratie. Tegenwoordig wonen er in de Verenigde Staten 4,4 miljoen Zweden en in Canada 330.000!
Taal
Het Zweeds lijkt een beetje op het Nederlands en het Duits. Dat komt omdat de taal tot de Germaanse taalfamilie behoort. Veel worden zijn te herkennen. Het Zweeds is ook een toontaal. Dat betekent dat in sommige woorden en zinnen de toon omhoog of omlaag gaat.
Religie
Gustav Vasa maakte in 1527 de Lutherse godsdienst tot staatsgodsdienst. Dat betekent dat de oorspronkelijke rooms-katholieke kerken in protestantse kerken veranderden. Met de komst van buitenlanders zijn ook andere religies Zweden binnengekomen. Ongeveer 100.000 mensen zijn rooms-katholiek. In sommige steden staat een moskee. De meeste mensen zijn protestant, ruim 68%.
Cultuur
Eetgewoonten
Zweden heeft een heel eigen keuken. De meeste gerechten komen van de boeren en zijn stevig: veel vlees met aardappelen en jus.
Op de tweede woensdag van augustus begint het rivierkreeftseizoen. Dan komt de hele familie bij elkaar om rivierkreeft te eten met brood, kaas, bier en schnapps erbij. Op de tweede donderdag van augustus begint in het noorden van Zweden het surströmningseizoen. De mensen eten dan de eerste haringen die in de Oostzee zijn gevangen. De haringen worden samen met brood, uien en aardappelen gegeten.
Een typisch Zweeds product is Knäckebröd, een plat, knapperig en volkoren brood. Het is gezond en het wordt veel gegeten door mensen die op dieet zijn.
Alcohol In Zweden kun je in supermarkten alleen licht bier krijgen. Voor sterke drank, wijn en zwaarder bier moet je naar een speciale staatswinkels. Zo'n winkeltje heeft een systembolaget. Mensen die in afgelegen gebieden wonen moeten hiervoor dus ver reizen.
Koningshuis
De koning van Zweden is Garl Gustaf. Zijn vrouw heet koningin Silvia, en zijn kinderen: Victoria, de kroonprinses, Carl Philip en Madeleine.
Zweedse feestdagen
Enkele bekende Zweedse feestdagen zijn:
- Walpurgisnacht - 30 april
- Svenska flaggans dag, nationale feestdag - 6 juni
- Midzomerfeest - rond 21 juni
- Kräftskiva - begin/midden augustus
- Surströmmingfeest - eind augustus
- Luciafeest - 13 december
- Kerstmis - 24 en 25 december
Vlag
De Zweedse vlag is al sinds de zestiende eeuw in gebruik, maar werk pas in 1906 de officiële vlag van Zweden. Het kruis moet het christelijk geloof voorstellen en het blauw en het geel het oude Zweedse wapen.
Beroemde Zweden
- ABBA (actief van 1972-1982), popgroep
- Astrid Lindgren (1907-2002), schrijfster
- Inger Nilsson (1959), kindactrice, Inger speelde Pippi Langkous
- Alfred Nobel (1833-1896), uitvinder van de dynamiet - naar hem is ook de Nobelprijs vernoemd
- Avicii (1989), dj
Weetjes
Wist je dat...
- ... Zweden haar nationale luchtvaartmaatschappij, Scandinavian Airlines, deelt met Noorwegen en Denemarken?
- ... de Sontbrug Zweden met Denemarken verbind?
- ... veel Zweedse kinderen een televisie op hun kamer hebben?
- ... Zweedse vrouwen tot de allermooiste vrouwen ter wereld behoren?
- ... Zweden één van de welvarendste landen ter wereld is?
Fotogalerij
- Flag of Sweden.png
Vlag van Zweden
Wapen van Zweden
- Zweden blazoen.jpg
Koninklijk blazoen van Zweden
- Zweden lokatie.png
Lokatie in Europa
Satelietfoto in de winter
Satelietfoto
Externe links, bronnen, afbeeldingen
- CIA worldfactbook
- Site over Zweden (In het Duits en Engels)
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||