Zweden

Koninkrijk Zweden Konungariket Sverige
Hoofdstad	Stockholm
Inwonersaantal	10.452.326 (2021)
Oppervlakte	450.295 km²
Regeringsvorm	Constitutionele monarchie
Koning	Karel XVI Gustaaf (sinds 1973)
Premier	Ulf Kristersson (sinds 2022)
Godsdienst	Christendom (66,8%) Geen religie (27%) Islam (5%) Overig (1,2%)
Taal	Zweeds (svenska)
Munteenheid	Zweedse kroon
Volkslied	Du gamla, Du fria
Nationale feestdag	6 juni
Landcode	SWE
Portaal Zweden

Zweden is een land in Noord-Europa. Het land maakt samen met Noorwegen, Denemarken en Finland deel uit van Scandinavië.

De hoofdstad van Zweden is Stockholm. Andere grote steden in Zweden zijn Göteborg, Malmö en Uppsala. Zweden is een van de rijkste en welvarendste landen ter wereld. Zweden heeft ook een volkslied: Du gamla, Du fria

Zweden is lid van de Noordse Raad en sinds 1 januari 1995 ook lid van de Europese Unie. In Zweden betaalt men wel niet met de euro, maar met Zweedse kronen. Zweden is het land van Pippi Langkous en de beroemde schrijfster Astrid Lindgren.

Geschiedenis

Oorspronkelijke bewoners

Bestand:Zweden 1560-1814.PNG

Groei van het Zweedse Rijk tussen 1560 en 1814

Rond het begin van de jaartelling leefden er in de buurt van Stockholm aan het Mälarenmeer het volk de Svear. Zij aanbeden verschillende goden, waaronder Odin, de god van de oorlog die rondreed op zijn achtbenige paard. Of Tor, de dondergod die rond reed op zijn strijdwagen die getrokken werd door 2 rammen. Ook hielp hij mensen bij ziekte en honger. Samen met Freja waren dit de belangrijkste goden van de Svear. Het volk gebruikte ook ijzeren werktuigen.

Daarvoor hadden in Zweden al veel Germaanse stammen van jagers rondgezworven. In de tijd van de Svear waren er ook al andere stammen en koninkrijkjes in Zweden. De koningen van de koninkrijkjes zeiden, om meer gezag te krijgen, dat ze afstamden van de goden. De Svear hadden hun naam aan Zweden gegeven, want Zweden is in het Zweeds: Sverige. In het zuiden van Zweden leefden de Goten.

Vikingen

Voor veel mensen was het vroeger een strijd om te overleven, omdat de koningen heel veel belasting eisten. De mensen moesten heel veel oogst afstaan, waardoor er niet veel meer voor hun was. De mensen trokken weg richting de kust, waar goede scheepsbouwers woonden. Zij bouwden goede en snelle schepen. De mensen verlieten onder leiding van hun hoofdmannen Scandinavië en trokken op rooftocht naar West- en Oost-Europa. Later kwam de handel op gang. De Zweden dreven handel in het oosten, vooral in Rusland. Het plaatsje Birka, wat vlakbij Stockholm ligt, was een handelsplaats van de Vikingen.

Geloof

In het gebied van Zweden was het christendom nog niet zo bekend. In 1008 ging de belangrijkste koning, Olaf van Uppsala, tot het christendom over. De verspreiding van het geloof ging traag, omdat nog veel mensen in de goden geloofden. Aan het eind van de 11e eeuw, toen de tempels van de goden waren verwoest, werd het christendom algemeen. In 1164 kwam in Uppsala het eerste aartsbisdom. In de 13e eeuw kwam er een koningschap met een hofhouding. Edelen en geestelijken kregen veel macht, zoals ook in andere Europese landen.

Oorlogen en opstanden

Na 1250 werd Zweden steeds meer een echt land met wetten. Zweden veroverde ook Finland. In 1252 werd Stockholm gesticht. In deze tijd had Zweden ongeveer 500.000 inwoners. Zweden dreef toen handel met de Duitse Hanzesteden. In 1380 werden Denemarken en Noorwegen één land. Dit rijk werd geregeerd door de koningin Margareta van Denemarken. In 1397 werd ook Zweden toegevoegd aan het Deense rijk. Vanaf nu heette het de Unie van Kalmar. De Zweden lieten dit niet toe en in 1471 werden de Denen weggejaagd. Hierop volgde een lange periode van oorlog tussen Denemarken en Zweden. In 1520 lukte het Christian II van Denemarken toch om Zweden te veroveren. Hij ging naar Stockholm om zichzelf tot koning uit te roepen. Daarna vond het bloedbad van Stockholm plaats. Er werden 94 Zweedse edelen, bisschoppen, maar ook burgers onthoofd op de grote markt (Stortorget) in Stockholm. Overal in Zweden brak nu een opstand uit. De Deense koning Christian II hield het slechts 3 jaar vol, want in 1523 lukte het Gustav Vasa, de leider van het verzet tegen de Denen, om de Denen definitief weg te jagen. Gustav werd op 6 juni in hetzelfde jaar tot koning gekroond. Deze koning bracht weer orde in het land en de Lutherse godsdienst werd de staatsgodsdienst.

Grootmacht Zweden

De 17e eeuw was voor Zweden een soort “Gouden eeuw”. Koning Gustav II Adolf legde de basis voor grootmacht Zweden. Hij maakte een goed bestuur, stimuleerde het onderwijs en bouwde een sterk leger. Tijdens zijn koningschap werden veel steden gesticht, waaronder ook Göteborg. Maar de 17e eeuw was ook een eeuw vol met oorlogen. Polen was rooms-katholiek en begon een oorlog tegen het protestantse grootmacht Zweden. Zweden won wel en Polen moest delen van haar kustgebied afstaan. Ook veroverde Zweden delen van de Baltische Staten. Ook begon er weer een strijd tegen Denemarken. In 1618 begon de Dertigjarige Oorlog in Duitsland. De rooms-katholieke keizer probeerde de protestanten in Duitsland terug te dwingen, maar Zweden kwam de protestanten te hulp. De Zweedse troepen trokken steeds verder Duitsland binnen en bezetten zelfs München. Bij de vrede van Westfalen, in Münster in 1648, kwamen grote stukken land aan de Oostzeekust bij Zweden. In 1658 hoorde Skåne (Zuid-Zweden) ook bij de grootmacht Zweden (want Skåne hoorde eerst nog bij Denemarken) en hiermee was de strijd in Noord-Europa definitief beslist. Hiernaast op het plaatje kan je nog een keer zien welke delen er allemaal bij de grootmacht Zweden hoorden.

Het einde van Grootmacht Zweden

Karel XII, de zoon van Karel XI, werd in 1697 koning. Hij was nog maar 15 jaar oud, maar de adel gaf hem alle macht. In 1700 begon de Derde Noordse oorlog met Rusland, Polen en Denemarken. Het ging daarbij om de Baltische landen. Rusland won de oorlog die in 1721 eindigde. Zweden moest Estland en Letland aan Rusland afstaan en ook de delen van Polen, Brandenburg en Denemarken. Grootmacht Zweden verloor heel veel land, geld en macht. In 1720 kwam er een nieuwe wet en de koning verloor bijna alle macht. Er ontstonden 2 partijen. Aan de ene kant stond een partij die de handel en de industrie probeerde te bevorderen en aan de andere kant stond een partij die in 1741 Zweden in een oorlog stortte met Rusland. De “handel en industrie” partij werd door haar tegenstanders spottend Mössorna (betekent:slaapmutsen) genoemd. De andere partij werd weer Hattar (betekent:hoeden) genoemd. Na de oorlog met Rusland had Zweden een stuk van Finland verloren.

Na de Grootmacht Zweden

In 1772 lukte het koning Gustav III toch nog om aan de macht te komen. Hij werd in 1792 vermoord. Gustav III liet Zweden wel welvarend achter. Zijn zoon Gustav Adolf deed het niet goed, want hij stortte Zweden in een oorlog tegen Napoleon en daarna ook nog tegen Rusland, waardoor Finland in 1809 helemaal verloren ging. Gustav Adolf werd afgezet en er kwam een nieuwe koning: Karel XIII. Maar deze koning had geen kinderen, dus dat betekende dat bij het overlijden van Karel er geen koning meer was in Zweden. In 1810 werd daarom de Franse maarschalk Napoleon Jean-Baptiste Bernadotte aangewezen als troonopvolger. In 1818 stierf Karel XIII, waardoor Jean-Baptiste Bernadotte koning van Zweden en Noorwegen werd. Zijn nieuwe naam werd Karel XIV Johan. Maar waarom nou opeens koning van Zweden EN Noorwegen? In 1814 was Noorwegen na een korte strijd bij Zweden gevoegd, als dank voor de steun van Zweden tijdens de strijd tegen Napoleon. Dit was de laatste oorlog van Zweden. Ook kregen in 1865 sommige boeren steeds meer macht. Negentig procent van de bevolking werkte in de landbouw en waren erg arm. Daarom emigreerden vanaf 1850 veel boeren en arbeiders naar Noord-Amerika. Vanaf 1880 begon er een grote industriële ontwikkeling met ijzererts, koper en andere belangrijke materialen. Deze grondstoffen legden de basis voor een grote staalindustrie en later ook de autofabrieken.

Twintigste eeuw

In 1905 verliet Noorwegen Zweden. Bij de Eerste en Tweede Wereldoorlog was Zweden neutraal gebleven, maar in de Tweede Wereldoorlog speelde Zweden toch een belangrijke rol. Zweden leverde ijzererts en troepen aan Nazi-Duitsland. In 1901 werd de Nobelprijs voor het eerst uitgereikt en in 1912 werden de Olympische Spelen in Stockholm gehouden. In 1918 kreeg Zweden ook kiesrecht voor mannen en vrouwen. Ook tijdens de eerste helft van de 20e eeuw was er een snelle industriële ontwikkeling. Ook werd er elektriciteit opgewekt door snelstromende rivieren, waardoor het land aan goedkopere energie kon komen. Ook werd stemrecht en scholing een feit. Ook kwamen er cursussen en vakverenigingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de leider van de sociaal-democraten, Tage Erlander, de premier. In die tijd ontwikkelde Zweden zich tot een welvaartstaat. Gratis onderwijs, goede gezondheidszorg, pensioenen, goede huizen en ook de gelijkheid van man en vrouw. En ook belangrijk: Zweden was één van de eerste landen waar een wet werd aangenomen waar in stond dat leraren en ouders hun kinderen niet mochten slaan.

Na de dood van Tage Erlander werd Olof Palme de premier. In 1986 werd Palme na een bezoek aan een bioscoop in Stockholm vermoord. De dader is nooit gevonden.

Zweden sloot zich in 1995 aan bij de Europese Unie. Het land is niet lid van de NAVO, omdat het land steeds neutraal bleef in oorlogen.

Indeling

Bestand:Gemeenten van Zweden.png

Gemeenten van Zweden

Bestand:Provincies Zweden.png

Provincies van Zweden

Zweden is verdeeld in drie landsdelen; Norrland, Svealand en Götaland. Het noorden behoort tot Norrland, het midden behoort tot Svealand en bij Götaland hoort het zuiden van Zweden.

Er zijn in Zweden 290 gemeenten.

Zweden heeft 21 provincies, ook wel län genoemd. Hier volgt een lijstje:

Letter(s)	Naam	Hoofdstad
M	Skåne län	Malmö
K	Blekinge län	Karlskrona
I	Gotlands län	Visby
H	Kalmar län	Kalmar
G	Kronobergs län	Växjö
N	Hallands län	Halmstad
O	Västra Götalands län	Göteborg
F	Jönköpings län	Jönköping
E	Östergötlands län	Linköping
D	Södermanlands län	Nyköping
AB	Stockholms län	Stockholm
C	Uppsala län	Uppsala
U	Västmanlands län	Västerås
T	Örebro län	Örebro
S	Värmlands län	Karlstad
W	Dalarnas län	Falun
X	Gävleborgs län	Gävle
Y	Västernorrlands län	Härnösand
Z	Jämtlands län	Östersund
AC	Västerbottens län	Umeå
BD	Norrbottens län	Luleå

Het land

Lapporten, de poort tot Lapland

Bestand:Vänern Zweden.JPG

Het grootste meer van Zweden, Vänern

Zweden is het grootste land van Scandinavië, ongeveer 11 keer groter als Nederland en 15 keer groter als België. Van noord naar zuid is wel 1574 kilometer! Het land is zo groot, dat de mensen in Zweden de afstanden soms niet in kilometers berekenen, maar in Zweedse mijlen (1 mijl is 10 kilometer).

Noorwegen ligt in het westen en Finland in het noordoosten. De grens met Noorwegen bestaat uit een lange, hoge bergrug.

De kustlijn van Zweden heeft een lengte van meer dan 3000 kilometer! In het oosten vind je de Botnische Golf en de Oostzee in het zuiden en het oosten. Het Kattegat en de Skagerrak liggen in het zuidwesten. In de Oostzee liggen de eilanden Öland en Gotland. Deze horen allebei bij Zweden. De hoofdstad van Zweden, Stockholm, ligt aan de kust in het oosten. Voor de kust van Stockholm ligt de scherenkust. Het bestaat uit ongeveer 25.000 eilanden waar Stockholm op gebouwd is. Het gebied is wel 200 kilometer lang en 60 kilometer breed! De eilanden worden verbonden met bruggen.

In het zuidenwesten ligt een brug die Mälmo met Kopenhagen verbind, de Sontbrug.

Wateren

In Zweden zijn heel erg veel meren, ongeveer 96.000! De twee grootste meren liggen in het zuiden, het Vänern (groter dan de provincie Gelderland) en het Vättern. Het water in de meren is zo schoon dat je het zelfs kunt drinken. Duizenden rivieren voeren het regenwater af naar de zee. De grootste rivieren zijn de Klarälv-Götaälv met een lengte van 720 kilometer en de Torneälv van 570 kilometer!

Bossen

Ongeveer 55% van Zweden is bedekt met bos. Zweden is daarom ook een belangrijke leverancier van hout. De bossen bestaan vooral uit naaldbomen, zoals sparren en dennen. Omdat Zweden noordelijk ligt, kunnen niet alle soorten bomen er groeien. Alleen in het zuiden, ongeveer tot de hoogte van Stockholm, groeien loofbomen, zoals beuken. Hoe verder je naar het noorden gaat, hoe schraler de begroeiing wordt. Boven de loofbomengrens vind je alleen maar naaldbomen en berken. Hoe verder naar het noorden, hoe kleiner de berkenbomen worden. In het uiterste noorden vind je geen bomen meer, maar toendra.

Dieren

Er leven nog echte wilde dieren in Zweden, zoals beren en wolven. Ze zijn erg schuw, dus kleine kans dat je ze ziet. Herten daarentegen zijn niet schuw en komen gewoon in de tuinen van mensen. In het midden en noorden leven heel veel elanden. Elanden zijn grote dieren met een enorm gewei.

Er worden veel dieren aangereden op de weg door auto’s. Om dat te voorkomen zijn aan de bermkant grote hekken geplaatst waar de dieren niet overheen komen.

Een bijzonder dier is de veelvraat. Het dier lijkt een beetje op een wasbeer en kunnen wel een meter lang worden. Andere dieren die je in de Zweedse natuur vind, zijn de lynx, poolvos, bever en de lemming. In de Oostzee kan je ook zeehonden en robben vinden, maar ook gewoon makreel, haring en schol. In de meren vind je forel, zalm, baars, snoek, brasem en karper.

Ook zijn er in Zweden verschillende soorten vogels. Langs de rotsachtige kusten vind je onder andere meeuwen, eenden en alken. In de bossen leven weer patrijzen, fazanten en andere grote vogels. Maar er zijn ook bekende zangvogels, zoals de rietzanger en het blauwborstje. Roofvogels zijn er in grote getale, zoals uilen, valken en buizerds. De vogels die je er het meest ziet zijn de mees, kraai, raaf, vink en de bonte specht.

Natuurparken

In Zweden zijn ook veel nationale parken, vooral in Norrland. Zo’n 20 kilometer van Stockholm vandaan vind je het nationaal park Tyresta. In het park leven wel 80 vogelsoorten, waaronder ook uilen.

Allemansrecht

In de natuurgebieden zijn paden aangelegd om te wandelen, er zijn barbecue plekken en nog meer gemakken die het leven buiten de deur prettiger maken. Als je in een natuurgebied bent, mag je vrij bewegen zolang je het allemansrecht (Zweeds: allamansrätten) niet schend. Het allamansrätten is het recht om over privéland te mogen lopen, zodat je van de natuur kunt genieten. Je moet zorgen dat je geen bomen beschadigd of struiken plat trapt en je mag ook de wilde dieren niet lastig vallen. Daarnaast moet je alle hekken achter je dicht doen. Je mag niet in tuinen of graanvelden lopen, en je mag geen afval achterlaten. Vuur mag niet gemaakt worden als er een risico bestaat dat je een bosbrand aansteekt. En als laatste moeten honden altijd aan de lijn blijven.

Demografie

Bevolking

Zweden telt 9.120.000 inwoners. Het aantal stijgt nog steeds, maar sommige mensen zeggen dat dat niet zo zal blijven. De bevolkingsdichtheid van het land bedraagt gemiddeld 20 inwoners per km², maar de bevolking is erg ongelijk verdeeld. De meeste mensen wonen in het zuiden en midden van Zweden. Het noorden van het land is erg dunbevolkt. Ruim 86% van de bevolking woont ten zuiden van de 61ste breedtegraad, een lijn ter hoogte van de stad Gävle.

Het kindersterftecijfer is in Zweden heel laag. Dat wil zeggen dat er per 1000 kinderen die er worden geboren heel weinig sterven. In Zweden sterven er per 1000 geboortes 3 kinderen. De levensverwachting is weer erg hoog. Dat wil zeggen dat de mensen in Zweden gemiddeld erg oud worden. In 1965 was de levensverwachting 74 jaar en in 2010 was dat al 82 jaar! En de gemiddelde leeftijd neemt alleen maar toe. Omdat de mensen in Zweden zo oud worden, is Zweden ook het land met de hoogste percentage ouderen ter wereld, ruim 17%!

In Zweden worden meer jongens dan meisjes geboren, daarom zitten er in de leeftijdsgroep tot 63 jaar veel mannen. In de groep van 63 jaar en ouder zitten meer vrouwen, omdat vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen.

Later in de 20e eeuw zijn veel Zweden van het platteland naar de stad verhuisd. Daardoor raakten de dichtbevolkte streken nog meer in de problemen. Veel winkels kregen niet genoeg klanten, waardoor de mensen hun winkels moesten sluiten. De mensen die in het dichtbevolkte gebied bleven, moesten hierdoor veel verder reizen om boodschappen te halen. De regering heeft dit probleem opgelost door de afgelegen gebieden meer economische steun te geven.

De meeste mensen werken gewoon 5 dagen achter elkaar en zijn zaterdag en zondag vrij. Iedereen heeft recht op 5 weken vakantie per jaar. Sinds de vorige eeuw zijn ook veel meer vrouwen gaan werken. Bijna de helft van de beroepsbevolking bestaat uit vrouwen! Vrouwen krijgen wel minder betaald dan mannen, ook al staat er in de wet dat vrouwen en mannen gelijk behandeld moeten worden.

Zweden is een erg welvarend land. Daarom kunnen veel mensen vaak kopen wat ze maar willen. Ook geven veel mensen geld uit aan vakantie of vrije tijd. Voorbeeld: in 1990 hadden 100 mensen van de 1000 mensen een computer en in 2002 hadden al 620 mensen per 1000 mensen een computer! Ook hebben veel mensen in Zweden een bootje. De mensen in Zweden zijn erg ontspannen, geduldig en aardig. Vaak maken de mensen in Zweden met elkaar een praatje. Ook zijn Zweden vaak in de Zweedse natuur te vinden.

In de stad gaan de meeste kinderen met de fiets of met de bus naar school. Op het platteland rijden er speciale schoolbussen. Tussen de middag krijgen de kinderen warm eten. Na school gaan veel kinderen trainen voor een sport, muziekles, tv kijken of huiswerk maken. Veel ouders zijn nog aan het werk als de kinderen al thuis zijn.

Immigratie

In het begin van de negentiende eeuw kwamen er al mensen uit Finland naar Zweden. De meeste immigranten kwamen pas na de Tweede Wereldoorlog. Er wonen op dit moment 300.000 Finnen in Zweden!

Ongeveer 50 jaar geleden kwamen er veel werknemers uit Griekenland en Turkije naar Zweden. Zweden had een tekort aan arbeiders en de mensen werden toen met open armen ontvangen. Er wonen in het land meer dan een miljoen mensen uit andere landen.

In veel landen in Europa komen vluchtelingen binnen. In veel landen wordt dit onderwerp streng behandeld en als het in het land van herkomst gewoon veilig is, moet je weer terug. De Zweedse immigratiedienst is minder streng. Zweden heeft in de jaren zeventig heel veel Chileense vluchtelingen opgenomen. Zweden is heel tolerant en gastvrij tegenover de immigranten en vluchtelingen.

De laatste tijd zijn veel Denen in het zuiden van Zweden gaan wonen, omdat je in Zweden makkelijker en goedkoper aan een huis kunt komen en je minder belasting hoeft te betalen.

Hier een overzicht van alle immigranten in Zweden, 2002:

Finland – 4,1% Bosnië en Herzegovina – 10,8% 22px Voormalig Joegoslavië – 7,3% Kroatië – 4,2%

22px Polen – 6,9% Turkije - 5,6% Irak - 11% 22px Andere Europese landen – 12,3%

Afrika – 9,2% Noord- en Zuid-Amerika – 6,7% Andere Aziatische landen – 13,6% Overige landen – 8,3%

Emigratie

Vanaf 1820 tot 1930 verhuisden veel Zweden naar Noord-Amerika. Sommige gebieden hebben zwaar te lijden gehad van deze grote emigratie. Tegenwoordig wonen er in de Verenigde Staten 4,4 miljoen Zweden en in Canada 330.000!

Taal

Het Zweeds lijkt een beetje op het Nederlands en het Duits. Dat komt omdat de taal tot de Germaanse taalfamilie behoort. Veel worden zijn te herkennen. Het Zweeds is ook een toontaal. Dat betekent dat in sommige woorden en zinnen de toon omhoog of omlaag gaat.

Religie

Gustav Vasa maakte in 1527 de Lutherse godsdienst tot staatsgodsdienst. Dat betekent dat de oorspronkelijke rooms-katholieke kerken in protestantse kerken veranderden. Met de komst van buitenlanders zijn ook andere religies Zweden binnengekomen. Ongeveer 100.000 mensen zijn rooms-katholiek. In sommige steden staat een moskee. De meeste mensen zijn protestant, ruim 68%.

Economie

Werken in de dienstsector

Ongeveer 4,5 miljoen Zweden hebben een baan. Van hun werkt ruim 70% in de dienstsector. Het grootste deel van de dienstensector zit in de hoofdstad Stockholm en andere grote steden, omdat er hier meer onderwijsinstellingen en handelscentra zijn gevestigd. Meer dan de helft van de mensen die in de dienstensector werken doen dat voor de overheid. Ze werken bijvoorbeeld in de verpleging, het onderwijs, de gezondheidszorg of bij de politie.

Ongeveer 14% werkt in de handel en de horeca. Daaronder vallen bijvoorbeeld winkels, hotels en restaurants. En ongeveer 9% is werkzaam bij de financiële zaken, zoals banken en verzekeringsmaatschappijen. Ruim 7% werkt bij de transport of communicatie, zoals radio en televisie.

De mensen in Zweden verdienen erg goed, ruim €29.850 per jaar! (2011)

Werkloosheid

De werkloosheid van Zweden: In 1990 waren er ongeveer 75.000 mensen werkloos. Dat aantal steeg snel tot in 1993, toen er ruim 360.000 mensen werkloos waren. Dat aantal bleef een aantal jaren hangen. Vanaf 1997 daalde het aantal weer tot in 2002, toen er 175.000 mensen geen baan hadden.

Landbouw en veeteelt

Zweden was in de 19e eeuw een land met heel veel boeren. Driekwart van de mensen werkte toen op het land en ze woonden in eenvoudige, houten huizen. Tegenwoordig werkt nog maar 3% van de bevolking in de landbouw, veeteelt en bosbouw. De bedrijven van de boeren zijn wel veel groter en beter geworden. Veel machines hebben het zware werk overgenomen. De landbouw vindt met name plaats in het zuiden van het land, ongeveer onder de lijn van Oslo en Stockholm. De boeren verbouwen daar vooral graan, suikerbieten en aardappelen. Ook werken er mensen in de veeteelt. Koeien worden gehouden voor de melk en voor de slacht en er zijn kippenboerderijen en varkenshouderijen. De Zweden eten het liefst vlees en eieren die in Zweden zelf geproduceerd zijn.

Bosbouw

Op meer dan de helft van de bodem in Zweden groeien bomen in uitgestrekte bossen. De bomen zijn belangrijk voor de papierindustrie. Zweden is samen met Canada de grootste leverancier van hout in de wereld. Vroeger ging de bosbouw heel anders. De gekapte boomstammen werden in de rivieren gegooid en ze dreven naar de zee en daar werden de boomstammen er weer uitgehaald.

Energie

Waterkrachtcentrales liggen veel in het midden en noorden van Zweden waar de grote rivieren stromen. Zij leveren meer dan 40% van alle energie.

Industrie

Louis de Geer, een Nederlander, is de grondlegger van de industrie in Zweden. Hij begon rond het jaar 1620 een ijzergieterij. Pas veel later is de industrie echt op gang gekomen. In de Zweedse bodem werden veel grondstoffen gevonden. Het ijzererts dat bij Kiruna (Noord-Zweden) werd gedolven, behoort tot de hoogste kwaliteit. Maar ook in Midden-Zweden werd ijzererts gevonden. Zweden heeft één van de grootste hoeveelheid ijzererts, zwavelerts, koper en lood van Europa.

Tegenwoordig worden de boomstammen op vrachtwagens vervoerd naar de havens. De boomstammen worden naar cellulosefabrieken die aan het water liggen gebracht en daar worden ze in stukken gehakt en tot pulp vermalen. Houtpulp (cellulose) is één van de grondstoffen voor papier. Er zijn ook papierfabrieken in Zweden. Na de Tweede Wereldoorlog is de auto-industrie in Zweden enorm gegroeid. Volvo en Saab werden bekende merken in Europa. Saab maakt zelfs vliegtuigen. Ook worden er in Zweden koelkasten, stofzuigers en telefoons gemaakt. Er liggen telefoonnetwerken in het buitenland.

De belangrijkste handelspartners van Zweden rond 2005 waren: (% van de waarde)

Export (uitvoer): Duitsland – 10,9% Verenigde Staten – 10,3% Groot-Brittannië – 9,2% Noorwegen – 7,6 % 22px Denemarken – 5,8%

Finland – 5,5% Nederland – 5,4% Frankrijk – 5,2% België – 4,7% Italië – 4,2%

Import (invoer): Duitsland – 16,8% Groot-Brittannië – 9,6% Noorwegen – 8,4% Nederland – 7,5% 22px Denemarken – 7,2%

Verenigde Staten – 6,5% Frankrijk – 6,4% Finland – 5,7% België – 3,8 Italië – 3,3%

Cultuur

Bestand:Knäckebröd.jpg

Bekend in de Zweedse keuken, Knäckebröd

Bestand:Luciafeest 2007.jpg

Het Luciafeest in 2007

Bestand:X2000 in Malmö.jpg

De X2000, ook wel de SJ X2 genoemd, in Malmö

Een bekende Zweedse dj, Avicii

Eetgewoonten

Zweden heeft een heel eigen keuken. De meeste gerechten komen van de boeren en zijn stevig: veel vlees met aardappelen en jus.

Op de tweede woensdag van augustus begint het rivierkreeftseizoen. Dan komt de hele familie bij elkaar om rivierkreeft te eten met brood, kaas, bier en schnapps erbij. Op de tweede donderdag van augustus begint in het noorden van Zweden het surströmningseizoen. De mensen eten dan de eerste haringen die in de Oostzee zijn gevangen. De haringen worden samen met brood, uien en aardappelen gegeten.

Een typisch Zweeds product is Knäckebröd, een plat, knapperig en volkoren brood. Het is gezond en het wordt veel gegeten door mensen die op dieet zijn.

Alcohol

In Zweden kun je in supermarkten alleen licht bier krijgen. Voor sterke drank, wijn en zwaarder bier moet je naar een speciale staatswinkels. Zo'n winkeltje heeft een systembolaget. Mensen die in afgelegen gebieden wonen moeten hiervoor dus ver reizen.

Koningshuis

De koning van Zweden is Garl Gustaf. Zijn vrouw heet koningin Silvia, en zijn kinderen: Victoria, de kroonprinses, Carl Philip en Madeleine.

Zweedse feestdagen

Enkele bekende Zweedse feestdagen zijn:

• Walpurgisnacht - 30 april
• Svenska flaggans dag, nationale feestdag - 6 juni
• Midzomerfeest - rond 21 juni
• Kräftskiva - begin/midden augustus
• Surströmmingfeest - eind augustus
• Luciafeest - 13 december
• Kerstmis - 24 en 25 december

Vervoer

Per auto

Tegenwoordig vindt het meeste transport plaats over de weg, dat vaak geasfalteerd is, maar er zijn ook verharde grindwegen. Het vrachtvervoer gaat vooral per vrachtwagen. Hoewel Zweden een erg groot land is met een kleine bevolking, heeft het toch een groot wegennet. Er zijn een paar grote vierbaanswegen, zoals de E4 van Stockholm naar Helsingborg. Rondom de steden zijn de wegen ook vierbaans. Verder naar het noorden vindt je minder wegen, omdat het daar veel minder dichtbevolkt is. Over een afstand van 100 kilometer zie je daar soms maar een paar auto’s!

Per trein

In Zweden vind je verschillende soorten treinen. De snelste is de hogesnelheidstrein X2000. Die rijdt met een snelheid van meer dan 200 kilometer per uur. Deze rijden naar Malmö, Sundsvall, Jönköping, maar ook naar Kopenhagen en Oslo. De treinreis van Göteborg naar Stockholm duurt maar 3 uur en aan boord kun je een warme maaltijd krijgen. Verder heb je ook nog de intercities, de treinen die tussen verschillende steden rijden. Ook heb je in Lapland kilometerslange ertstreinen die ijzererts naar de havens brengen.

Per bus

Tussen veel steden rijden bussen. Met de bus reizen is goedkoop. Als je met de bus reist, zit je in een snelbus. Deze snelbussen stoppen niet vaak op tussenliggende plaatsen. Er rijden zelfs bussen naar Noorwegen en Denemarken.

Per boot

Er varen nog steeds veerboten over de Oostzee, die naar eilanden of zelfs naar het buitenland gaan. Er zijn verschillende veerverbindingen met andere landen.

Per vliegtuig

Zweden is een heel groot land, waardoor reizen met een vliegtuig erg handig en normaal is. Er zijn veel vliegvelden in het land. Zweden deelt samen met Denemarken en Noorwegen de luchtvaartmaatschappij SAS, Scandinavia Airline System. Vanuit de luchthavens van Stockholm vliegt de SAS op alle werelddelen.

Vlag

30px De Zweedse vlag is al sinds de zestiende eeuw in gebruik, maar werk pas in 1906 de officiële vlag van Zweden. Het kruis moet het christelijk geloof voorstellen en het blauw en het geel het oude Zweedse wapen.

Beroemde Zweden

• ABBA (actief van 1972-1982), popgroep
• Astrid Lindgren (1907-2002), schrijfster
• Alfred Nobel (1833-1896), uitvinder van de dynamiet - naar hem is ook de Nobelprijs vernoemd
• Avicii (1989), dj
• Inger Nilsson (1959), kindactrice, Inger speelde Pippi Langkous
• Ove Kindvall (1943), voetballer

Weetjes

Wist je dat...

• ... Zweden haar nationale luchtvaartmaatschappij, Scandinavian Airlines, deelt met Noorwegen en Denemarken?
• ... de Sontbrug Zweden met Denemarken verbind?
• ... veel Zweedse kinderen een televisie op hun kamer hebben?
• ... Zweedse vrouwen tot de allermooiste vrouwen ter wereld behoren?
• ... Zweden één van de welvarendste landen ter wereld is?
• ... gezinnen in Zweden vaak 2 of meer auto's hebben?

Fotogalerij

• Flag of Sweden.png

  Vlag van Zweden

• 

  Wapen van Zweden

• Zweden blazoen.jpg

  Koninklijk blazoen van Zweden

• Zweden lokatie.png

  Lokatie in Europa

Voor meer afbeeldingen van Zweden, kijk dan hier!

Externe links, bronnen, afbeeldingen

• CIA worldfactbook
• Site over Zweden (In het Duits en Engels)

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië