Kazachstan

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Republiek Kazachstan Қазақстан Республикасы Республика Казахстан
Hoofdstad	Astana
Aantal inwoners	19.175.392 (2022)
Oppervlakte	2.724.900 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Kassym-Jomart Tokayev (sinds 2019)
Premier	Alihan Smaiylov (sinds 2022)
Godsdienst	Islam (72%) Christendom (23,1%) Overig (5%) Geen religie (4%)
Taal	Kazachs (Қазақ тілі) Russisch (Русский)
Munteenheid	Tenge
Volkslied	Meniñ Qazaqstanım
Nationale feestdag	25 oktober
Landcode	KAZ

Kazachstan is een land in Europa en Azië. Kazachstan is een zogeheten transcontinentale staat, aangezien het op twee verschillende continenten ligt. Het grootste gedeelte van het land ligt in Azië; slechts 10% van het land ligt in Europa. Kazachstan grenst in het noorden aan Rusland, in het oosten aan de volksrepubliek China en in het zuiden aan Kirgizië, Turkmenistan en Oezbekistan. Ook grenst Kazachstan aan de Kaspische Zee in het zuidwesten. Kazachstan heeft zo'n 19 miljoen inwoners. De hoofdstad van het land is Astana. Het is het op acht na grootste land ter wereld. In Kazachstan wordt zowel Russisch als Kazachs gesproken.

In het gebied waar Kazachstan nu ligt, woonden vroeger verschillende volkeren. Deze volkeren waren nomade, waardoor zijn geen vaste woonplaats hadden. Hierdoor waren er verschillende kleinere landen, waaronder het khanaat van de Karachaniden. Tussen de 12e en 14e eeuw was Kazachstan onderdeel van het Mongoolse Rijk. Hierna werd het Kazachse Kanaat opgericht. Dit werd steeds kleiner, aangezien de Russen hun rijk uitbreidden. Tegen 1847 was geheel Kazachstan door de Russen veroverd. Onder de Sovjet-Unie werd Kazachstan een eigen deelrepubliek. Kazachstan werd uiteindelijk onafhankelijk in 1991. Kazachstan werd hierna een dictatuur onder Noersoeltan Nazarbajev. Sinds zijn dood in 2019 probeert de nieuwe president Kassim-Zjomart Tokajev het land te veranderen en democratischer te maken.

Kazachstan is een multicultureel land met 50 verschillende volkeren. De meeste inwoners zijn Russisch of Kazachs. Vooral in de steden en in het noorden van het land wordt het Russisch gesproken. Het Kazachs wordt meer gesproken op het platteland en in het zuiden. Het land bestaat grotendeels uit steppes en is rijk aan grondstoffen.

Geschiedenis

Sovjetperiode

• Kazachse Socialistische Sovjetrepubliek 1936-1991
• Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek 1920-1991
• Sovjet-Unie 1917-1991
• Voorlopige Regering 1917-1917 Oktober
• Keizerrijk Rusland 1721–1917
• Tsaardom Rusland 1547–1721

Geografie

Landschap

Natuur in Kazachstan

10% van Kazachstan ligt in Europa, terwijl 90% van het land in Azië ligt. De grens tussen het Europese en Aziatische deel van het land wordt gevormd door de Oeral. Kazachstan is een van de grootste landen ter wereld. Qua oppervlakte heeft het land ongeveer dezelfde grootte als West-Europa. Kazachstan is eigenlijk een binnenstaat en grenst niet aan een zee. Hoewel Kazachstan grenst aan de Kaspische Zee, is dit eigenlijk een meer. De Kaspische Zee vormt de grenst in het westen en het Altaj-gebergte vormt de grens in het oosten. In het noorden van het land ligt de Kazachse Steppe. Hier vindt men vooral open graslanden en zanderige regio's. In het zuiden is het landschap meer woestijnachtig.

In Kazachstan liggen verschillende meren, zoals het Balkasjmeer en het Zaysanmeer. Het bekendste meer van het land is waarschijnlijk het Aralmeer op de grens met Oezbekistan. Door het omleiden van een rivier tijdens de Sovjetperiode is een groot gedeelte van dit meer drooggevallen. Hierdoor verloor het meer het haar zuidoostelijke deel. Daarnaast liggen er verschillende rivieren in Kazachstan, zoals de Irtysj, de Isjim en de Syr Darja.

Grote steden

10 grootste steden van Kazachstan
Almaty Şımkent	Nummer	Stad	Inwoners (2015)	Astana 200px Qarağandı
	1	Almaty	1.548.354
	2	Astana	852.985
	3	Şımkent	711.873
	4	Qarağandı	492.411
	5	Aqtöbe	439.537
	6	Taraz	356.965
	7	Pavlodar	356.091
	8	Semey	339.361
	9	Öskemen	328.608
	10	Atıraw	291.301

Bevolking

Taal

In Kazachstan zijn er twee officiële talen, namelijk het Kazachs en het Russisch. Het Kazachs is een Turkse taal en familie van het Turks, het Kirgizisch en het Turkmeens. Het wordt geschreven in zowel het Latijnse als Cyrillische alfabet, maar vanaf 2025 wordt alleen het Latijnse alfabet gebruikt voor het schrijven van de taal. Het Russisch wordt als moedertaal gesproken door de Russische minderheden in het noorden van Kazachstan. Zowel het Kazachs als het Russisch hebben dezelfde status en beide talen worden door de overheid gebruikt. 74% van de bevolking spreekt Kazachs en 89% spreekt Russisch. Veel sprekers van het Kazachs spreken ook Russisch als vreemde taal.

Daarnaast zijn er nog altijd minderheidstalen die door de Kazachse overheid erkend worden. Dit zijn het Duits, het Tadzjieks, het Tataars, het Turks, het Oekraïens, het Oeigoers en het Oezbeeks.

Kunst en cultuur

Feestdagen

Militaire parades tijdens de overwinning in de Tweede Wereldoorlog

Kazachstan viert zowel christelijke als islamitische feestdagen. Zo is het offerfeest een vrije dag in Kazachstan. Daarnaast worden nog de feestdagen van de Russisch-Orthodoxe Kerk gevierd, zoals orthodox kerstmis. Het verschil met de kerst in West-Europa is dat kerstmis volgens de orthodoxe kerk in januari valt. Andere vrije dagen zijn:

• Nieuwjaarsdag (1 januari)
• Internationale vrouwendag (8 maart)
• Noroez (paar dagen in maart; de viering van het voorjaar)
• Overwinningsdag (9 mei; overwinning in de Tweede Wereldoorlog)
• Dag van de Bescherming van het Moederland (10 mei; overwinning in de Tweede Wereldoorlog)
• Dag van de Grondwet (30 augustus)
• Dag van de eerste president (1 december)
• Onafhankelijkheidsdag (16 december)

Muziek

De dombra; een van de bekendste muziekinstrumenten uit Kazachstan

Kazachstan heeft verschillende soorten traditionele muziek. Er zijn twee soorten traditionele muziek. Als eerste is er küy. Dit is muziek die wordt opgevoerd door één persoon met tekst op de achtergrond. De tweede soort is koormuziek dat vaak door groepen vrouwen wordt opgevoerd bij feesten en trouwerijen. Deze koormuziek gaat vaak over traditionele liederen over de voorvaderen, de liefde, wijze lessen en historische gebeurtenissen. Beide soorten muziek worden opgevoerd met traditionele Kazachse muziekinstrumenten, zoals de dombra, de mondharp en de kobyz.

Toen Kazachstan onderdeel werd van het Russische Keizerrijk kwamen klassieke muziek en opera naar Kazachstan toe. De Sovjets probeerden om de traditionele Kazachse muziek onderdeel te maken van de Sovjetmuziek. Hierdoor werden veel muziekinstrumenten aangepast, zodat deze klopten met de Russische. Na de onafhankelijkheid leefde de traditionele muziek weer op, maar er ontstonden ook veel nieuwe genres. Rapmuziek en hiphop zijn erg populair in Kazachstan.

Sport

In Kazachstan beoefent 30% van de bevolking een sport in zijn of haar vrije tijd. Er zijn een hoop sportclubs in Kazachstan. Het land heeft ook verschillende internationale wedstrijden georganiseerd. Kazachstan doet sinds de onafhankelijkheid mee aan de Olympische Spelen. Op de Olympische Spelen is het land vooral succesvol in boksen. Ook worden er veel wintersporten in het land beoefend, zoals bandy, skiën en ijshockey.

Het mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi

Andere populaire sporten in Kazachstan zijn wielrennen, voetbal en rugby.

Werelderfgoed

In Kazachstan liggen vijf objecten die op de werelderfgoedlijst van UNESCO staan. Dit zijn:

• Het mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi
• Rotsgraveringen in het archeologisch landschap van Tamgaly
• Saryarka-steppe en Meren van Noord-Kazachstan
• Zijderoute: het wegennetwerk van de Chang'an-Tiensjancorridor (deels in China en Kirgizië)
• Westelijke Tiensjan (deels in Kirgizië en Oezbekistan)

Eten en drinken

Besbarmaq, een van de belangrijkste gerechten uit de Kazachse keuken

De Kazachse keuken heeft nog veel oude gerechten. In Kazachstan zijn er vier soorten vlees; schapen-, kamelen-, paarden- en rundvlees. Rund- en schapenvlees wordt vooral in het dagelijks leven gegeten. Paarden- en kamelenvlees wordt alleen tijdens speciale gelegenheden gebruikt. Dit vlees wordt in verschillende gerechten gebruikt, zoals besbarmaq, palaw en qazy. Basbarmaq wordt ook wel "vijf vingers" genoemd, aangezien het met de hand wordt gegeten. Gerechten worden vaak opgediend in volgorde van belangrijkheid. De belangrijkste persoon krijgt eerst zijn eten en de minst belangrijke als laatste. Vaak worden pepers, uien, rijst en knoflook bij het vlees gegeten. Daarnaast spelen melkproducten een belangrijke rol, zoals zure room en kaas. Qazmaq is een soort van zure room die vaak met thee wordt gegeten. Ayran is een soort van zure melk die in veel gerechten gebruikt wordt. Nadat bloem in de Kazachstan terecht kwam, ontstonden veel broodsoorten. Hiervoor ontstonden ook veel deeggerechten, zoals bawyrsaq, shelpek, shek-shek en mänti. Veel van deze gerechten dienen ook als nagerecht.

Aangezien Kazachen vroeger nomaden waren, heeft de Kazachse keuken veel eenvoudige gerechten. Dit komt doordat de nomaden weinig kookspullen hadden. Het vlees wordt vaak door de kokende zelf geslacht, waarbij de kinderen en gasten de beste stukken vlees krijgen. In Kazachstan wordt aan een lage tafel gegeten (een dastarqan), waarop een servies staat met zilveren decoraties. Bij maaltijden wordt traditioneel thee gedronken. Hierbij is een speciale theeceremonie. Hoe minder thee een gast krijgt, hoe meer respect iemand voor die gast heeft. Als iemand veel thee krijgt, betekent dat de host verwacht dat de gast snel zal vertrekken.

Politiek

Staatsinrichting

Bestand:Парламент Казахстана 2017.jpg

Het parlementsgebouw van Kazachstan

Kazachstan is een constitutionele republiek. Dit betekent dat het land een grondwet heeft en het staatshoofd van Kazachstan is een president. Vanaf de onafhankelijkheid in 1991 tot 2019 werd Kazachstan geregeerd door president Noersoeltan Nazarbajev. Sinds 2019 wordt het land bestuurd door Kassim-Zjomart Tokajev. De president wordt geholpen door een premier. Hoewel Kazachstan volgens de grondwet een democratie is, is er weinig democratie in het land. Kazachstan heeft geen eerlijke of vrije verkiezingen en er is haast geen vrijheid van meningsuiting. De president van Kazachstan heeft erg veel macht en mag een nieuwe wet tegenhouden. Sinds 2019 maakt Kazachstan wel democratische hervormingen. President Tokajev heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat politieke partijen makkelijker gevormd kunnen worden. In 2022 heeft de president ook wetgeving aangenomen om meer macht aan het parlement over te dragen.

Het land heeft daarnaast nog een parlement, wat uit twee kamers bestaat:

• De Majilis, bestaande uit 107 leden. Hiervan vertegenwoordigen 98 leden een kiesdistrict in Kazachstan en 9 leden worden gekozen door het gezamenlijke volk.
• De Senaat, bestaande uit 48 leden. Hiervan stuurt ieder oblast en iedere autonome stad twee senatoren naar de Senaat. De overige 15 senatoren worden door de president gekozen. De leden van de senaat zijn officieel onafhankelijk, waardoor ze geen lid zijn van een politieke partij.

De grootste partij van Kazachstan is Amarat, de partij van de president. Deze partij heeft dan ook een grote meerderheid in het parlement. Er zijn kleinere partijen in het parlement, maar deze steunen de regering volledig of grotendeels.

Bestuurlijke indeling

Kazachstan is opgedeeld in 14 oblasten (soort van provincies) en drie qalalar (onafhankelijke steden). Deze "qalalar" (enkelvoud: "qala") vallen dus niet onder een oblast. Hierbij gaat het om steden met erg veel inwoners. Hieronder zie je een overzicht van de oblasten en qalalar. De qalalar zijn aangegeven met een sterretje (*).

De provincies van Kazachstan

1. Oblast Almaty
2. Qala Almaty *
3. Oblast Aqmola
4. Oblast Aqtöbe
5. Qala Astana *
6. Oblast Atıraw
7. Qala Bajkonoer *
8. Oblast Oost-Kazachstan
9. Oblast Mañğıstaw
10. Oblast Noord-Kazachstan

11. Oblast Pavlodar

12. Oblast Karaganda

13. Oblast Qostanay

14. Oblast Qızılorda

15. Oblast Türkistan

16. Oblast Batıs Qazaqstan

17. Oblast Jambıl

Buitenlandse politiek

De Kazachse president Tokajev met de Russische president Vladimir Poetin

Kazachstan is lid van verschillende internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties en de Turkse Raad. Daarnaast is Kazachstan lid van de Euroaziatische Economische Unie, waar Rusland en Wit-Rusland ook lid van zijn. Kazachstan heeft goede banden met Rusland, aangezien het land erg afhankelijk is van de Russische economie. Zo verkoopt Kazachstan veel grondstoffen aan Rusland en krijgt ook economische steun van Rusland. Ook heeft Rusland een militaire basis in Kazachstan. Onder president Noersultan probeerde Kazachstan een bemiddelaar te zijn tussen Rusland en de Verenigde Staten, maar koos ook vaak de kant van Rusland. Onder president Tokajev houdt Kazachstan zich meer neutraal. Zo steunde Kazachstan de Russische inval van Oekraïne niet, maar wees deze ook niet af.

Over het algemeen heeft Kazachstan goede banden met zijn buurlanden. De banden met Kirgizië en Oezbekistan zijn altijd al sterk geweest. De band met Turkmenistan is erg wisselvallig. Over het algemeen heeft Kazachstan goede banden met China. China wil namelijk via Kazachstan een spoorlijn aanleggen naar Europa. Toch heeft Kazachstan ook kritiek op de behandeling van de Oeigoeren in Xinjiang.

Economie

De landbouw in Kazachstan

Kazachstan heeft de grote economie van Centraal-Azië. In het land wordt betaald met de Kazachse tenge. In de bodem van het land zitten veel grondstoffen. De mijnbouw is dan ook de belangrijkste sector in Kazachstan. Kazachstan levert 35% van de uranium in de wereld. Hierdoor is Kazachstan na het Australië de belangrijkste leverancier van uranium ter wereld. Daarnaast de verkoop van aardgas en aardolie erg belangrijk. Andere grondstoffen die gedolven worden zijn zout, bauxiet, magnesium, koper, zink en titanium.

In het verleden had Kazachstan ook een grote industrie. Na de val van de Sovjet-Unie verdween veel industrie uit het land. Tegenwoordig richt veel industrie zich op het maken van auto's en treinen.

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië